مقدمه 

داستان یهود یا همان قوم بنی اسرائیل در آیات متعددی از قرآن کریم آمده است که می توان دلیل آن را از چند زاویه مورد بررسی قرار داد: اولا به اعتقاد برخی از مفسرین شباهت زیاد این قوم با اعراب هم عصر پیامبر اکرم (ص) از دلایلی است که خداوند کرارا داستان قوم حضرت موسی و یهود را بیان نموده تا آینه ای باشد که اعراب اعمال خود را در آن مشاهده کنند. ودومین دلیل به نظر بنده دشمن شناسی است که حق تعالی با پرداختن به این موضوع عقاید ، تفکرات ، رفتارها و اعمال و حتی سیمای ظاهری بزرگترین دشمن مسلمین را ترسیم می نماید. شاید این سوال مطرح شود شاید اقوام دیگری باشند رفتار خصمانه تری با مؤمنین داشته باشند که در جواب این سوال باید گفت بنابر آیات قرآن و سخنان معصومین که در این مقاله به برخی از آنها اشاره خواهد شد قوم یهود بزرگترین دشمن اسلام و به فرموده امام علی (ع) اصحاب دوزخند چرا که با وجود علم به حقانیت اسلام ، نبوت نبی اکرم و وصایت علی (ع) که در تورات آمده به مخالفت و نفی آنها پرداختند.

اما علت سوم این مطلب را می توان از باب تذکر و پند دادن به مسلمین دانست که چرا که خدا می فرماید ان الذکری تنفع المؤمنین (تذکر به نفع مومنین است) هم چنین حضرت علی (ع) در جایی خطاب به مسلمین می فرمایند :از یهود عبرت بگیرید.

حال این پرسش مطرح است که چه ویژگی هایی از یهود در قرآن و روایات آمده است؟

قرآن کریم و معصومین یهودیان را  قومی منافق، قاتل انبیاء الهی، بهانه جو، عهد شکن ، قساوت و سنگ دلی و طغین و سرکش معرفی و درباره آنها می فرمایند : آنان قومی بودند که امر به معروف و نهی از منکر نمی کردند ، خود را برترین قوم زمین و حتی فراتر از آن فرزندان خدا می دانستند، خدا را ناتوان دانسته و مطابق درک و میل خود توصیف می نمودند.

در این مجال قصد داریم با شناخت این قوم و انحرافات آنها به این نکته که خداوند در قرآن به آن اشاره نموده که اکثر یهودیان به واسطه طغیانشان برای همیشه در مقابل حقیقت کور و کر هستند برسیم هم چنین ذکر این نکته ضروری است که ادامه روند سرکشی بنی اسرائیل موجب شده اعمال اجداد این قوم و عذابی که متوجه آنها بوده مرزهای زمانی و مکانی را طی نموده و حتی دامان یهودیان زمان پیامبر را بگیرد. با این مقدمه به بررسی سیمای یهود در قرآن و روایات می پردازیم.

دشمنی با اسلام با وجود علم به حقانیت آن

همان طورکه در ابتدای مطلب بیان شد یهودیان با وجود علم به حقانیت اسلام با آن به مبارزه پرداختند  در این بخش به آیه ای که به این نکته اشاره دارد خواهیم پرداخت.

 از سياق آیه وَ كانُوا مِنْ قَبْلُ يَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُوا  استفاده مي شود كه قبل از بعثت، كفار عرب متعرض يهود مي شدند و ايشان را آزار مى‏كردند و يهود در مقابل، آرزوى رسيدن بعثت خاتم الانبياء (ص) مى‏كرده‏اند، و مى‏گفته‏اند: اگر پيغمبر ما كه تورات از آمدنش خبر داده مبعوث شود، و نيز به گفته تورات به مدينه مهاجرت كند، ما را از اين ذلت و از شر شما اعراب نجات مي دهد.

و از كلمه (كانوا) استفاده مي شود اين آرزو را قبل از هجرت رسول خدا (ص) همواره مى‏كرده‏اند، به حدى كه در ميان همه كفار عرب نيز معروف شده بود و معناى جمله: (فَلَمَّا جاءَهُمْ ما عَرَفُوا) الخ، اين است كه چون بيامد آن كسى كه وى را مى‏شناختند، يعنى نشانيهاى تورات كه در دست داشتند با او منطبق ديدند، بان جناب كفر ورزيدند.

 (بِئْسَمَا اشْتَرَوْا) اين آيه علت كفر يهود را با وجود علمى كه به حقانيت اسلام داشتند، بيان مى‏كند و آن را منحصرا حسد و ستم پيشگى مي داند و بنا بر اين كلمه (بغيا) مفعول مطلق نوعى است و جمله (أَنْ يُنَزِّلَ اللَّهُ) الخ، متعلق به همان مفعول مطلق است، (فَباؤُ بِغَضَبٍ عَلى‏ غَضَبٍ) حرف باء در كلمه (بغضب) به معناى مصاحبت و يا تبيين است و معناى جمله اين است كه ايشان با داشتن غضبى به خاطر كفرشان به قرآن و غضبى به علت كفرشان به تورات كه از پيش داشتند از طرفدارى قرآن برگشتند، و حاصل معناى آيه اين است كه يهوديان قبل از بعثت رسول خدا (ص) و هجرتش به مدينه پشتيبان آن حضرت بودند و همواره آرزوى بعثت او و نازل شدن كتاب او را مى‏كشيدند، ولى همين كه رسول خدا (ص) مبعوث شد و به سوى ايشان مهاجرت كرد و قرآن بر وى نازل شد و با اين كه او را شناختند، كه همان كسى است كه سالها آرزوى بعثت و هجرتش را مى‏كشيدند مع ذلك حسد بر آنان چيره گشت و استكبار و پلنگ دماغى جلوگيرشان شد از اين كه به وى ايمان بياورند، لذا به وى كفر ورزيده، گفته‏هاى سابق خود را انكار كردند، همان طور كه به تورات خود كفر ورزيدند و كفرشان به اسلام، كفرى بالاى كفر شد.1

عدم عمل به امر به معروف و نهی از منکر از سوی یهود و توجه کردن به عبرت آموزی

ازرفتارهای دیگر یهودیان می توان به عدم عمل به امر به معروف و نهی از منکر اشاره نمود. از امير مؤمنان عليه السّلام نقل شده است- اى مردم  از پند و اندرزى كه خداوند دوستان خود را به خاطر سخن ملامت بارى كه بر دانشمندان يهود فرموده؛ عبرت گيريد، آن جا كه در قرآن‏ فرمايد: 

لَوْ لا يَنْهاهُمُ الرَّبَّانِيُّونَ وَ الْأَحْبارُ عَنْ قَوْلِهِمُ الْإِثْمَ، يعنى : «چرا مربّيان خداپرست و دانشمندان، آنان را از گفتار گناه آلودشان باز نمى‏دارند؟- مائده: 63»، و در آيه‏اى ديگرفرمايد: لُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ بَنِي إِسْرائِيلَ- إلى قوله: لَبِئْسَ ما كانُوا يَفْعَلُونَ يعنى: «كسانى از فرزندان اسرائيل (يعقوب) كه كافر شدند لعنت شدند- تا آن جا كه فرمايد:- آرى، بد بوده است آن چه را كه انجام مى‏دادند- مائده: 78»، و تنها دليل انتقاد و بدگوئى خداوند از ايشان اين بود كه آن افراد با اين كه اعمال منكر و ناپسند ستمكاران را مشاهده مى‏كردند، ولى به جهت بهره‏اى كه از آنان مى‏بردند و هراسى كه از آن بر حذر بودند، در منع و بازداشتن ايشان هيچ قدمى بر نمى‏داشتند. در حالى كه خداوند مى‏فرمايد: فَلا تَخْشَوُا النَّاسَ وَ اخْشَوْنِ يعنى: «شما از مردم مترسيد، و از من بترسيد- مائده: 44» و نيز فرمايد: الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ يعنى: «و مردان و زنان مؤمن دوستان و ياوران يك ديگرند، به كار نيك و پسنديده فرمان‏مى‏دهند، و از كار زشت و ناپسند باز مى‏دارند- توبه: 71»2

روایتی از احتجاج پیامبراکرم (ص) با یهودیان  در ارتباط امر به معروف و نهی از منکر

زشتی کار یهودیان تا حدی رسیده بود که امر به معروف و نهی از منکر می کردند ولی خود به آن عمل نمی نمودند تا این که خداوند درباره آنها آیه ای نازل نمود. در کتاب احتجاجات به این آیه و محاجه حضرت رسول (ص) با آنان اشاره شده که به طور اختصار به آن اشاره می کنیم :"خداوند به گروهى از يهودان منافق كه زالووار اموال فقراء را به خود مى‏كشند و مال اغنياء را مى‏خورند آنها كه امر به معروف مى‏كنند ولى خود انجام نمى‏دهند و از كار بد باز مى‏دارند ولى خود مرتكب آن مى‏شوند فرموده است : أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ مردم را امر به صدقه دادن و رد امانت مى‏كنيد وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ و آن چه مى‏گوئيد انجام نمى‏دهيد وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتابَ منظور خواندن تورات است كه امر به كار نيك مى‏كند و از زشتيها باز مى‏دارد و كيفر متمردين را بيان مى‏نمايد و شرافت و شخصيت اطاعت‏كنندگان را بازگو مى‏كند أَ فَلا تَعْقِلُونَ شما انديشه و عقل نداريد كه چه عذابى در انتظار كسانى است كه امر كنند و خود انجام ندهند و باز دارند از كارى كه خود انجام مى‏دهند اينان گروهى از رؤساى يهود بودند كه اموال بيت المال و صدقات را به خود اختصاص مى‏دادند و به نفع خويش ضبط مى‏كردند بعد خدمت پيامبر اكرم (ص) رسيدند در حالى كه مردم نادان خود را عليه پيامبر صلى الله عليه و آله به جسارت واداشته بودند كه مى‏گفتند: محمد (ص) از حد خود تجاوز نموده و ادعاى بي جا مى‏نمايد. همه خدمت پيامبر اكرم (ص) رسيدند و آنها تصميم داشتند كه به پيامبر (ص) حمله نمايند و او را بكشند.اما به اذن خداوند توانایی این کار ازآنان سلب شد "3و بعد از بحثهای طولانی که در این جا مجال بیان آنها نیست- رؤساى يهودیان گفتند اينك استدلال بر ادعاى خود بنما در مورد نبوت خويش و وصايت على (ع) برادرت اين ادعاها بي خود است كه هم كيشان ما را عليه ما مى‏شورانى.

پيامبر اكرم (ص) فرمود اما خداوند عزيز اجازه داده كه من حاضر نمايم آن اموالى را كه شما به اين مردم ضعيف خيانت كرده‏ايد و هم چنين صورت حسابهائى كه ترتيب داده‏ايد و در آن صورت حسابها حق اينها را را به نفع خويش ضبط نموده‏ايد حاضر شود و اعضاى آنها گواهى دهد به اين عمل و هم اعضاى شما سخن از اين ظلم افشاء كند. 

در اين موقع پيامبر اكرم (ص) فرمود: اي فرشته‏های خداى عزيز كليه اموالى كه اينها به نفع خويش ضبط نموده و به مردم عوام ستم روا داشته‏اند حاضر كنيد. كيسه‏هاى زر و سيم و لباسها و حيوانات و انواع مختلف از اموال از بالا سرازير شدند و در مقابل ايشان صف كشيدند. 

خداوند رؤساى يهود را بين مردم رسوا نمود ولى شقاوت بر بعضى از آن رؤسا و مردم مستولى گرديد و عده‏اى را هم خداوند توفيق هدايت بخشيد.

آنهائى كه تصميم اسلام آوردن گرفتند به پيامبر (ص) عرض كردند ما گواهى مى‏دهيم كه شما برترين پيامبران و وصيت على بن ابى طالب عليهما السلام برترين اوصياء است اينك خداوند ما را به گناهانمان رسوا نمود اما اگر توبه كنيم و دست از هر چه ستم به مردم نموده‏ايم برداريم آينده ما چگونه خواهد بود؟ 

فرمود شما با ما در بهشت رفيق خواهيد شد و برادر ما در دين و آئين خدا هستيد اين مردم نيز رسوائى شما را فراموش خواهند كرد به طورى كه ياد يكى از آنها نخواهد آمد.4

قدرت خداوند از نظر يهود

یکی دیگر از عقاید باطل یهودیان در ارتباط با قدرت خداوند بوده که قرآن هم آن را بیان می نماید و آن این است که آنان قدرت حق تهالی را محدود دانسته و او را دست بسته می دانند.

حضرت آیت الله خویی در کتاب بیان در علوم و مسائل کلی قرآن در این باره چنین می نویسد: علم پروردگار به موجودات و پديده‏ها، آن‏ها را از مرحله امكان و از اختيار و سلطه قدرت پروردگار خارج نمى‏كند، ولى عقيده يهود بر خلاف اين حقيقت و واقعيت است، زيرا به عقيده يهود، قلم «قضا و تقدير» از نخستين روز به ضبط و اندازه‏گيرى اشياء و هستى‏ها جارى شده است و ديگر محال است كه مشيت خدا بر خلاف آن تعلق گيرد و آن را تغيير دهد.

در اثر اين عقيده است كه يهود مى‏گويند: خداوند از دادن و پس گرفتن و از كم و زياد كردن در جهان خلقت دست بسته است، زيرا به همه اين‏ها قلم «تقدير» و علم ازلى جارى شده و به اصطلاح، مقدر گرديده است و تغيير آن محال و غير ممكن است: «و قالت اليهود يد اللّه مغلولة».

واقعا جاى شگفت و تعجب است كه يهود چگونه خدا را عاجز و دست بسته مى‏دانند و از او سلب قدرت و اختيار مى‏كنند، ولى انسان را در اعمالش قادر و صاحب اختيار مى‏دانند، در صورتى كه ملاك در هر دو مورد يكى است كه اگر تقدير و علم ازلى خداوند باعث سلب قدرت و اختيار خداوند در خلق و ايجاد گردد، در افعال و اعمال انسان نيز مؤثر خواهد بود، قدرت و اختيار را از وى نيز سلب خواهد نمود زيرا همان طور كه علم ازلى پروردگار به افعال خويش تعلق يافته است، به افعال و اعمال انسان نيز احاطه دارد پس اگر اين علم ازلى با اراده و اختيار خدا در افعالش مغاير باشد، با اختيار و اراده انسان نيز مغاير خواهد بود.5

 شیخ مفید هم در همبن ارتباط می فرمایند: و چون اين ثابت شد مى‏گوئيم يهود خداى تعالى را نمى‏شناسد، از براى اين كه معتقدند خداى تعالى شرع موسى عليه السّلام را دائمى گردانيده و محمد صلّى اللَّه عليه و آله را تكذيب كرده و به كسى كه محمد صلّى اللَّه عليه و آله را فرستاده كفر آورده است. و اعتقاد دارد كسى كه او را فرستاده است شيطان است نه رحمان. 

مع هذا اكثر يهود به اضطرار و خير خدا در كارها قائلند و گمان دارند خداى ايشان شخصى است پير و سر و ريش سفيد دارد. و در اين مذهب اعتماد كرده‏اند بر آن چيزى كه در بعضى از كتب انبيا يافته‏اند كه گفته است :

 «بالا رفتم به بهترين خلايق پس او را نشسته بر كرسى يافتم و در كنار او ملائكه بودند و ديدم سر و ريش او سفيد بود.» چون ثابت شد كه ايشان خداى تعالى را نمى‏شناسند ثابت مى‏شود آن چه از تسميه «بسم اللَّه» ايشان ظاهر مى‏گردد به خداى تعالى متوجه نيست. و اين كه جهل آنان به خداى متوجه مى‏سازد اسمى را وقت ذبح به سوى كسى كه ايشان اعتقاد دارند كه او خداست بگويند. و حال آن كه او در حقيقت غير خداى تعالى است، پس ايشان اسم كسى را كه در حقيقت خداست مذكور نمى‏سازند، و هر گاه چنين باشد ذبايح ايشان حلال نيست‏.6

منابع:

*  قرآن کریم

1.   ترجمه الميزان،طباطبایی،سید محمد حسین، ج‏1، ص 335
2.    تحف العقول، حرانى حلبی، حسن بن على بن حسين بن شعبه، ترجمه جعفری، ص 218
3.     احتجاجات-ترجمه جلد چهارم بحار الانوار،مجلسی، سید محمد تقی، ترجمه خسروی، ج‏1، ص 30
4.     همان
5.     بیان در علوم و مسائل کلی قرآن ، خوئی ، سید ابوالقاسم، ترجمه نجمی و هاشم زاده ،
6.    دفاع از تشيع ، عكبرى بغدادی، محمد بن محمد بن نعمان(شیخ مفید)،ترجمه خوانساری، ص  144

* استفاده از این مقاله بدون ذکر نام نویسنده و سایت جایز نیست*