قبلا آگاهيهاى مختصرى در مورد نهج البلاغه بايستى به خواهران و برادران عرض كنم.- نهج البلاغه  همان طور كه مى‏دانيد - مجموعه‏ى خطبه‏ها و نامه‏ها و كلمات متفرقى است كه از مولاى متقيان اميرمؤمنان صلوات الله عليه براى ما به يادگار مانده است، كتاب شريف نهج البلاغه به سه بخش تقسيم مى‏شود: خطبه‏ها، نامه‏ها و كلمات قصار .نهج البلاغه شامل 241 خطبه، 79 نامه و 480 كلمات قصار مى‏باشد.  ( درسهايى از نهج البلاغه، ص 3)

خطبه‏ها يعنى سخنرانيها، نه خطبه‏هاى نماز جمعه؛ شايد بعضى از اينها مضمون خطب نماز جمعه هم باشد، اما اميرالمؤمنين در موضع يك معلم و يك اسلام شناس و نيز در موضع يك حاكم با مردم خود حرف مى‏زد و سخنرانى مى‏كرد و اين سخنان مجموعه‏ى آن سخنرانيهاست.

ناگزير اين سخنان، ضمن اين كه خطوط كلى انديشه‏ى اسلامى را در خود منعكس مى‏كند، ناظر به مسايل روز، يعنى مسايل جارى و مشكلات زندگى اميرالمؤمنين عليه‏السلام نيز است. (درسهايى از نهج البلاغه صفحه هشت) 

نهج البلاغه مانند گفته‏هاى حكيمى نيست كه دور از غوغاى زندگى و فارغ از واقيعتها و مسايل گوناگونى كه در يك جامعه ممكن است مطرح باشد، مى‏نشيند و معارف اسلامى را بيان مى‏كند؛ بلكه سخنان انسانى است كه بار مسؤوليت اداره‏ى يك جامعه‏ى عظيم را بر دوش خود احساس مى‏كند و داناى دين و بصير به همه‏ى معارف اسلامى و قرآنى است و با دلى مالامال از معرفت و روحى بزرگ و در مقامى پر مسؤوليت، با مردم رو به رو مى‏شود، با آنها حرف مى‏زند، و به سؤالات و استفهامات آنها پاسخ مى‏دهد. اين است زمينه و موقعيت صدور نهج البلاغه. .(بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره چهارم نهج البلاغه، 1363)

بايد پرتويى بر نهج البلاغه بيفتد كه شما شيعيان و پيروان و طرفداران على عليه‏السلام بدانيد كه نهج البلاغه چيست؟ و دل خود را فقط به نام قرآن و نهج البلاغه خوش نكنيد. چنين نباشد كه بعضى از غفلت و جهالت ما استفاده كنند و به نام قرآن و نهج البلاغه، بافته‏ها و اندوخته‏هاى ذهنى خود را در مغز ما بريزند و آن طور نباشد كه عناصر تحت تأثير فرهنگ غربى، به جاى آن كه به اين اثر انسانى و اجتماعى و تاريخى و هنرى توجه كنند؛ به نوشته‏ها و گفته‏ها و اندوخته‏هاى ذهنى ديگران بپردازند.

اگر ما اندكى با نهج البلاغه آشنا شويم و راه خود را به سوى اين كتاب باز كنيم، راه سوء استفاده‏ى دشمنهاى كوچك و خرد و ريزى كه در داخل هستند و نيز راه استفاده دشمنهاى بزرگ جنايتكارى كه هميشه از غفلت و از دورى ما از اسلام استفاده كرده‏اند؛ بسته خواهد شد. .(گفتارى درباره حكومت علوى، ص 4، و بيانات مقام معظم رهبرى در مسجد دارالسلام تهران، 5/5/1359)

ائمه‏ى اطهار عليهم السلام در دوران حاكميتى كه مورد قبول خودشان باشد زندگى نمى‏كردند؛ آنها در دوران اختناق به سر مى‏بردند مسايل از ديدگاه يك حاكم و مسؤول اداره‏ى مملكت بر زبان آنها جارى نمى‏شد؛ اما اميرالمؤمنين عليه‏السلام به عنوان يك حاكم اسلامى حرف مى‏زند و با جامعه‏يى كه تحت اشراف و حكومت خود اوست، سخن مى‏گويد و اين بخش بيشترين سخنانى است كه از اميرالمؤمنين عليه‏السلام در نهج البلاغه نقل شده است. البته در كلمات آن حضرت سخنانى هم وجود دارد كه مربوط به دوران حكومت ايشان نيست.

ما امروز در همان شرايط قرار داريم، شرايط كنونى جامعه‏ى اسلامى ما همان شرايط است. (بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره چهارم نهج البلاغه، 1363)

نهج البلاغه كلام اولين مؤمن به وحى محمدى، و كلام خليفه‏ى پيغمبر صلى الله عليه و آله است؛ خليفه‏يى كه همه‏ى مسلمانها بر او اتفاق نظر دارند و امامى كه به اعتقاد شيعه و بسيارى از اهل سنت افضل صحابه است. يعنى انسانى در اين حد عظمت و اهميت، سخنرانى‏ها و خطبه‏هايش عينا باقى مانده است و اين مى‏تواند نشان دهنده‏ى متنى عظيم و اصيل از معارف اسلامى باشد ما مى‏توانيم پايه‏هاى اعتقاد كامل و جامع به اسلام را در اين كتاب - كه اخلاق و زهد و عرفان و رهبرى و نظام سياسى و اجتماعى در آن وجوه دارد - پيدا كنيم. (بيانات مقام معظم رهبرى در كنگره چهارم نهج البلاغه، 1364)

منبع : نهج البلاغه از ديدگاه مقام معظم رهبرى حضرت آيت الله العظمى خامنه ‏اى‏ ، نويسنده: محمد مهدي عليقلي 

(استفاده بدون ذكر نشاني سايت ممنوع است)