مورد دوم:

همان گونه که برای رسیدن به مدارج عالی انسانی و سیر و سلوک معنوی و حقیقی باید ابتدا رذایل اخلاقی را دور افکند و پاک شد و از هر بدی مانند حسد و قساوت دل و حُب جاه و خود بینی و اسراف و نظیر اینها پرهیز کرد و سپس به کسب فضیلت­ها و مکارم اخلاق ، هم چون عفو و سماحت و کرم و کرامت و رقت قلب و توجه به خلق و لطف به مستمندان و از این دست مکرمت­ها همت گمارد...ایمان نیز که تصحیح کننده همه اعمال و میزان هر نوع از کمال و استکمال است دو جزء دارد: يکی برائت از اعداء خدا وديگري محبت و ولایت خدا و اولیاء خدا و هر خردمند صاحب شعوری می­داند که دوستی کسی، با دوستی دشمنان وی جمع نخواهد شد.

اگرچه در تقویم اهل تسنن به نام تقویم فاروقی –در امسال که سال 1381 شمسی- است نوشته اند :

«هفتم صفر، سال 37 ه ق، جنگ صفین میان سپاهیان حضرت علی و حضرت معاویه رضی الله عنهما» و این نشدنی است!

توحید نیز همین «تولّی» و«تبرّی» است. یعنی نفی هر معبود باطل و اثبات خدای یگانه. پس دو حرف بیشتر نیست.

امام خمینی رضی الله عنه:

تا دوست بُود، تو را گزندی نُبوَد                            تا اوست مجال، چون و چندی نبوَد

بگذر زحدیث غیر و او را بگزین                             نیکوتر از این دو حرف، پندی نیست.

در بحث «تولّی» و«تبرّی» برای انسان­های حقیقت جو و هوشمند یک آیه از قرآن کریم کافی است. یعنی آخرین آیه از سوره مبارکه مجادله :

«لَا تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كَانُوا آبَاءهُمْ أَوْ أَبْنَاءهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ أُوْلَئِكَ كَتَبَ فِي قُلُوبِهِمُ الْإِيمَانَ وَأَيَّدَهُم بِرُوحٍ مِّنْهُ وَيُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ أُوْلَئِكَ حِزْبُ اللَّهِ أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ »

«کسانی که مومن به خدا و قیامت­اند هرگز با دشمنان خدا و رسول، دوستی نخواهند داشت اگرچه پدران یا پسران یا برادران یا خویشاوندان ایشان باشند. این گروه مؤمنان ایمان در دلشان نوشته و به روح الهی تایید گردیده اند و خداوند آنان را در بهشت­ها که نهرها در آن جاری است، برای همیشه مسکن خواهد داد. خدا از آنان خوشنود و ایشان از حقّ، رضایت دارند و آنان حزب خدا می­باشند و البته حزب خدا رستگار است.»

این آیه که از کوبنده­ترین آیات قرآنی است، با قاطعیت تمام به مدعیّان ایمان هشدار می­دهد که جمع میان محبّت خدا و محبت دشمنان خدا در یک دل ممکن نیست. شما اگر راستی مؤمنید، باید از دشمنان خدا و رسول، بپرهیزید اگر چه از نزدیکترین کسانتان باشند.

 شان نزول آیه:

در شان نزول این آیه، قصه­ی «حاطب بن ابی بلتعه» آمده استو آن چنین بود که:

یک زن آوازه خوان به نام «ساره» از مکه به مدینه خدمت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم آمد. رسول اکرم فرمود: آیا به قصد هجرت و رغبت به اسلام آمده­ای و می­خواهی مسلمان شوی؟ گفت: نه از روی احتیاج آمده و تقاضای کمک دارم تا از تهی دستی نجاتم دهید چون از شما به کرم و فتوّت شناخته­ام.

حضرت فرمود: پس آن کسانی که با آوازت سرگرمشان می­کردی چه شدند؟ چرا از آنها کمک نخواستی؟

 گفت: بعد از جنگ بدر که بزرگانشان به دست شما به قتل رسیدند، عزادار شدند و دیگر مجلس عیش و بزم و شادی ندارند و به صدای من راغب نیستند! و بازار من کساد می­باشد.

رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم دستور دادند مقداری پول و لباس و مرکبی به او دادند تا به مکّه برگردد.

در همان موقع پیامبر اکرم سرگرم جمع­آوری لشکر و تجهیز قشون برای جنگ با کفار مکه بود. مردی به نام « حاطب بن ابی بلتعه » که مسلمان بود و آدم بدی هم نبود، اما لغزشی برایش پیش آمد. به این شکل که نامه­ای محرمانه برای رؤسای مکه نوشت که «بیدار و متوجه باشید، پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلّم مشغول جمع­آوری لشکر است که به مکه حمله کند ».

به قول ما جاسوسی نمود و موضوعی را که نمی بایست فاش شود، خواست برای کفار بازگو کند.

آنگاه نامه را به این زن سپرد و ده دینار و لباسی هم به او داد و گفت: این نامه، محرمانه است. بدون آن که کسی بفهمد آم را به مکه برسان.

زن که از مدینه خارج گشت، جبرئیل علیه السّلام امین وحی خدا نازل شد که : یا رسول الله، این زن، با نامه­ای محرمانه به مکه می رود.

رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم به امیرالمؤمنین فرمودند: «هم اکنون شما بروید و نامه را از آن زن بگیرید و بیاورید».

و آیا همراه حضرت علی علیه السّلام کسی را فرستادند؟ خلاف است. بعضی گفته­اند: تنها زبیربن عوّام، همراهشان رفت. برخی می­گویند: پنج نفر با حضرت امیر رفتند: مقداد، عمّار، طلحه، زبیر، عُمَر.

پیامبر فرمود: بروید در فلان نقطه به او می­رسید. نامه را بگیرید و خودش را رها کنید و برگردید.

آن­ها رفتند ودرهمان نقطه که پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلّم فرمود بود، زن را دیدند. امیرالمؤمنین علیه السّلام فرمود: نامه را بده. زن اظهار بی­اطلاعی کرد و گفت: نامه­ای ندارم. اصرار کردند . او هم جِدا منکر شد و گریه کرد. بار و اثاثش را گشتند و نامه را نیافتند.

عمر گفت: برگردیم. معلوم می­شود نامه­ای نیست. امیرالمؤمنین علیه السّلام فرمود: نه تا نامه را نگیریم برنمی­گردیم. به خدا قسم: ما کذبنا و لا کُذّبنا: نه ما دروغ می­گوییم و نه از پیامبر، دروغ شنیده ایم وحی خدا خبر از نامه­ای همراه این زن داده است و باید از او بگیریم.

دوباره به آن زن فرمود: نامه را بده. باز او منکر شد، و گفت: نامه­ای ندارم. این جا بود که حضرت امیر علیه السّلام شمشیر کشید و فرمود:

«اَخرجی الکتاب و اِلاّ و الله لاضربنَّ عنقک»:

«نامه را بده و الا به خدا قسم تو را خواهم کشت»

زن گفت: از من روبرگردانید تا نامه را بدهم. آن ها رو برگرداندند و او هم روسری از سر برداشت و نامه را از میان موهایش درآورد و به امیرالمؤمنین علیه السّلام سپرد.

آیت الله ضیاء آبادی دام ظلّه می­فرمایند: «معلوم می­شوند این زن بت پرست آوازه­خوان از خیلی از خانم­های مسلمان ما به حجاب مقیّدتر بوده که حاضر نشده در برابر مردان سر خود را برهنه کند»

بالاخره پیامبر صلی الله علیه و آله و سلّم او را احضار کرد و فرمود: این نامه را می­شناسی؟ نگاه کرد دید نامه­ی محرمانه­ی اوست که در دست پیامبر صلی الله علیه و آله و سلّم است و بسیار شرمنده شد و سر به پایین افکند.

پیامبر فرمود: چرا این کار را کردی؟ گفت: یا رسول الله به خدا قسم، من نخواستم به شما خیانت کنم. یا به دشمنان خدا خدمتی نموده باشم! نه ، ولی جمعی از بستگان من در مکه هستند. ترسیدم مورد اذیّت وآزار کفار قرار بگیرند برای همین خواستم دلی از سران کفار به دست آورم تا آنها نیز ارحام و خویشان مرا مورد محبت خود قرار دهند و به آنها آزار نرسانند. حال از گناه خود پشیمانم و «توبه» می کنم و امید رحمت و مغفرت دارم.

عمر از جا برخاست و گفت: یا رسول الله اجازه بده گردن این منافق را بزنم.

پیامبر فرمود: نه او از اصحاب بدر است و شاید خداوند نظر رحمتی به اصحاب بدر داشته باشد و توبه­ی آنها را بپذیرند و گناهشان را بیامرزد.

«تفسیر ابوالفتح رازی، ج11، ذیل سوره ممتحنه»

بعد هم، همه فهمیدند و حاطب بسیار شرمنده گشت و پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلّم فرمود بود شاید خداوند «توبه­ی» او را قبول کند.

حاطب چند روز در مسجد ماند و همه وقت، گریه می­کرد و با کسی حرف نمی­زد و منتظر بود که آیه­ای بیاید و قبول توبه­ی او را اعلام نماید.

منبع : ترجمه و شرح زیارت عاشورا، تلخیص کتاب شفاء الصدور فی زیارة العاشور، نوشته مرحوم آیت الله حاج میرزا ابوالفضل مجتهد تهرانی (پدربزرگ همسر مرحومه امام خمینی)، به کوشش: مرحوم حجت الاسلام حسن ثقفی تهرانی (برادر خانم امام خمینی)، چاپ دوم سال 1386، انتشارات هاد، صفحه 215 تا صفحه 218

* استفاده بدون ذكر نشاني : http://www.hankh.ir/?p=30658 ممنوع است *