وزیر خارجه پیشین ایران با تأکید بر اینکه نباید از روسیه توقعاتی داشته‌ باشیم که بعد از آن دلسرد شویم، گفت: اینکه جهان به سمت شبکه‌ای شدن می‌رود ارزش فکر کردن دارد و اگر این طور فکر کنیم برای سیاست خارجی ایران مؤثر است. یک کسی‌ از من پرسید گره هسته‌ای با دندان‌ باز می‌شود یا دست؟ گفتم با عقل باز می‌شود. در مذاکره هم مهم شنیدن است، نه حرف زدن، مهمترین کار فهم و تفکر است؛ در این صورت می توانیم کار را پیش ببریم.

محمد جواد ظریف در هفدهمین همایش سالانه انجمن‌ علوم‌ سیاسی ایران، گفت: در جهان بعد از جنگ سرد، اتفاقی که همه‌ آن را قبول داریم این است که نظم متصلب دو قطبی پاشیده شد و نظم جدیدی جایگزین آن نشد. معتقدم پس از جنگ سرد دوره‌ای از توهم نظم تک قطبی را داشتیم و آمریکا فکر می‌کرد جنگ جهانی را برنده‌ شده‌ ولی باخت شوروی به معنای برد آمریکا نبود.

وزیر خارجه پیشین ایران تصریح کرد: با فروپاشی نظم دو قطبی اتفاقاتی افتاد که فراتر از رفتن دو قدرت بود و آن شکل‌گیری جهان شبکه‌ای بود. جهان سیال شد و کشورها توانستند خارج از نظام متصلب عمل کنند و کنشگران جدیدی هم علاوه بر کشورها وارد شدند که الأن در این دوره به کنشگران تولید هوش مصنوعی تبدیل شدند. البته این کنشگران با تولید سلاح‌های کوچک هوشمند در حوزه جنگ‌های غیرمتعارف هم حضور پیدا کردند و دولت‌ها باید نسبت به آن نگران باشند. این کنشگران در سیطره هیچ دولتی نیستند و خودشان لایه جدیدی از قدرت در نظام جهانی ایجاد کردند.

وی با تأکید بر اینکه مراکز قدرت پس از جنگ سرد تکثر یافتند و دیگر غرب نمی‌تواند برای همه تحولات جهانی تصمیم‌گیری کند، اظهار داشت: اجلاس ۲۰۱۶ کنفرانس امنیتی مونیخ سه عنوان داشت؛ پساغرب، پسانظم و پساحقیقت، از نگاه غرب اروپا مرکز تصمیم جهانی است و نمی‌تواند خود را در مرکز قضاوت دیگران ببیند. در سال ۲۰۲۴ عناوینی از جمله پساغربی شدن یا بی‌غربی را مطرح کردند. حمله‌ روسیه به اوکراین، تله ای بود که غرب برای‌ روسیه گذاشت و پوتین در مصاحبه اخیرش خودش هم این را می‌گوید. البته با حمله روسیه به اوکراین، این تصورات که دوران پساغربی شکل می‌گیرد را خدشه دار کرده است اما همچنان معتقدم دنیا به سمت تک‌قطبی نمی‌رود.

ظریف گفت: بر اساس پیش بینی بانک جهانی در ۲۰۰۴ از ۱۰ قدرت برتر هشت قدرت غربی بودند. امسال می‌گوید از پنج قدرت جهانی، چهار قدرت آنها آسیایی هستند بنابراین حرکت از آتلانتیک به سمت پاسیفیک یک واقعیت است اما باز هم می‌گویم این به معنی پایان غرب نیست.

وی با تأکید بر اینکه دنیا به سمت تک قطبی نخواهد رفت، افزود: با توجه به سیالیت و تعدد مراکز قدرت و تنوع مؤلفه‌های قدرت، ما نباید در جمهوری اسلامی به خاطر گرایش‌هایی که فکر می کنیم در دنیا اشتباه است، اهمیت قدرت معنایی را از دست بدهیم. حمایت از مقاومت‌ یک قدرت‌ معنایی برای‌ جمهوری اسلامی است. نفوذ جمهوری اسلامی از طریق ایده جمهوری اسلامی بود و مقاومت آن‌ زمان شکل گرفت. دوستان روشنفکر ما مزیت نسبی‌ ما را فراموش نکنند.

وزیر خارجه پیشین ایران یادآور شد: کسی این را فراموش نمی‌کند که چینی ها با وجود تنش و بالنی که بر فراز آمریکا فرستاده بودند، وارد تنش با آمریکا نشد. برای ما باید مهم باشد بدانیم چین در چه جنبه‌هایی با آمریکا وارد تعامل می‌شود و توقع حمایت از چین در جایی که انتظار داریم را نداشته باشیم. نباید از روسیه توقعاتی داشته‌ باشیم که بعد از آن دلسرد شویم.

وی تأکید کرد: الآن اینگونه است که کشورها وابسته به یک طرف هستند ولی با طرف دیگر هم کار می‌کنند. اینکه عربستان با چین و روسیه کار می‌کند نمونه این موضوع است. از این رو باید گفت که دوران اتحادهای دائمی به سر آمده؛ اگر جنگ روسیه و اوکراین نبود ناتو با سوال هویتی مواجه شده بود. دوران ائتلاف‌های موقتی و موضوعی شکل گرفته است.

ظریف تاکید کرد: توقع داشتیم روسیه و چین قطعنامه‌ها در شورای امنیت علیه ایران را وتو کنند اما نکردند یا در قبال امارات و عربستان رفتار دیگری داشته باشند اما نداشتند. اینکه جهان به سمت شبکه‌ای شدن می‌رود ارزش فکر کردن دارد و اگر این طور فکر کنیم برای سیاست خارجی ایران مؤثر است. یک کسی‌ از من پرسید گره هسته‌ای با دندان‌ باز می‌شود یا دست؟ گفتم با عقل باز می‌شود. در مذاکره هم مهم شنیدن است، نه حرف زدن، مهمترین کار فهم و تفکر است؛ در این صورت می توانیم کار را پیش ببریم.

*خبرآنلاین