سومین ماه جنگ اسرائیل و حماس در حالی سپری شده که نگرانی نسبت به گشوده شدن یک جبهه دیگر در این جنگ شدت گرفته است. نخست وزیر اسرائیل که تا قبل از آغاز جنگ، تحت فشارهای داخلی برای کناره گیری از سمت خود قرار داشت اما وقوع جنگ فرصتی برای بنیامین نتانیاهو ایجاد کرد تا با ایجاد اتحاد در اسرائیل، جایگاه خود را محکم کند. با این حال، اوضاع آن گونه که نتانیاهو می خواست پیش نرفته است. فشارها برای آزادی گروگان های در اختیار حماس و دیگر گروه های فلسطینی روز به روز شدت می گیرد و از طرف دیگر بلاتکلیفی و فشارهای خارجی برای تعیین تکلیف نوار غزه، نخست وزیر اسرائیل را دوباره با فشار سیاسی روبه رو کرده است. در چنین شرایطی ایالات متحده که مهم ترین متحد اسرائیل محسوب می شود، نگران این است که نتانیاهو صرفا برای حفظ موقعیت خود در قدرت، جنگی تمام عیار با حزب الله لبنان را کلید بزند. بر همین اساس، جو بایدن مشاوران ارشدش را با این هدف حیاتی به خاورمیانه فرستاده است: جلوگیری از بروز جنگ تمام عیار میان اسرائیل و حزب الله لبنان. به نوشته واشنگتن پست، اسرائیل اعلام کرده است که تبادل آتش مداوم با نیروهای حزب الله در مرز شمالی اش را توجیه ناپذیر می داند و ممکن است به زودی یک عملیات نظامی بزرگ علیه لبنان آغاز کند. مقام های آمریکایی از این نگران اند که شاید بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، گسترش جنگ به لبنان را برای بقای سیاسی اش در میانه انتقادهای داخلی از کابینه اش ضروری ببیند. واشنگتن پست به نقل از دو منبع آگاه می نویسد دولت بایدن، در گفت و گوهای خصوصی، به اسرائیل هشدار داده است از تشدید درگیری با لبنان پرهیز کند. اگر دست به چنین اقدامی بزند، ارزیابی محرمانه آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا نشان می دهد که موفقیت ارتش اسرائیل دشوار خواهد بود؛ زیرا با توجه به جنگ جاری در غزه، تجهیزات و منابع نظامی اش برای یک جنگ دیگر ناکافی خواهد بود. بیش از 10 مقام دولتی و دیپلمات در مورد این گزارش با واشنگتن پست صحبت کرده اند. به گفته مقام های آمریکایی، حزب الله می خواهد از تشدید جدی درگیری اجتناب کند و از جنگی گسترده تر فاصله بگیرد. سیدحسن نصرالله دبیرکل حزب الله لبنان در سخنرانی اش عهد بست که به تجاوز اسرائیل پاسخ داده می شود، اما در عین حال تلویحا گفت که در مورد تعیین حدود مرزی آماده مذاکره با اسرائیل است. مت میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، پیش از سفر بلینکن به اسرائیل گفت: «به نفع هیچ کس نیست -نه اسرائیل، نه منطقه و نه جهان - که این درگیری به خارج از غزه گسترش پیدا کند»؛ اما ظاهرا نظر نتانیاهو این گونه نیست. پس از حمله هفتم اکتبر حماس، مقام های اسرائیلی از حمله پیش دستانه به حزب الله صحبت کرده اند. این دیدگاه همواره با مخالفت آمریکا مواجه شده است؛ زیرا این احتمال وجود دارد که پای دیگر کشورها هم به درگیری باز شود و در نهایت آمریکا را به طرفداری از اسرائیل وادار به پاسخ نظامی کند. بلال صعب، کارشناس امور لبنان در اندیشکده خاورمیانه، به واشنگتن پست می گوید: «در لبنان ممکن است بین 300 تا 500 هزار نفر تلفات به بار آید و تخلیه گسترده شمال اسرائیل را در پی داشته باشد». به گفته او، حزب الله ممکن است نقاطی دورتر در خاک اسرائیل و مکان هایی حساس مانند کارخانه های پتروشیمی و رآکتورهای هسته ای را هدف قرار دهد و گروه های نظامی سراسر منطقه را فعال کند. این کارشناس موسسه خاورمیانه در ادامه می افزاید: «من فکر نمی کنم درگیری فقط به این دو دشمن محدود بماند». مقام های آمریکایی می گویند در هفته های اخیر، درگیری مرزی اسرائیل با حزب الله شدیدتر شده که انتقادهای خصوصی آمریکا علیه اسرائیل را در پی داشته است. بر اساس گزارش اطلاعاتی آمریکا، از هفتم اکتبر به این سو، ارتش اسرائیل مواضع نیروهای مسلح لبنان را که تحت حمایت مالی و آموزش آمریکا قرار دارد، بیش از 34 بار هدف قرار داده است. آمریکا نیروهای مسلح لبنان را «مدافع اصلی تمامیت ارضی لبنان و وزنه تعادلی در مقابل حزب الله لبنان» می داند. به گزارش واشنگتن پست، به نقل از یک مقام شورای امنیت ملی آمریکا، دولت بایدن در مورد این مسئله با اسرائیلی ها «بسیار صریح و جدی» بوده و گفته است تلفات جانی و زخمی های نیروهای مسلح لبنان پذیرفتنی نیست. این مقام آمریکایی همچنین گفت اولویت آمریکا حفظ اعتبار نیروهای مسلح لبنان است و جامعه جهانی باید از هر اقدامی در راستای تقویت این نهاد پشتیبانی کند. یک مقام اسرائیلی به واشنگتن پست گفت که ارتش این کشور مواضع نیروهای مسلح لبنان را به عمد هدف قرار نداده است و حزب الله را عامل تشدید تنش ها دانست. مقام های اسرائیلی در ابتدا تصور می کردند که حزب الله لبنان در حمله حماس به اسرائیل دست داشته است و گزارش هایی دریافت می کردند که حمله حزب الله نیز در راه است. در روزهای اولیه این نگرانی عمیق در اسرائیل وجود داشت که کابینه نتانیاهو نشانه های یک حمله دیگر را هم شناسایی نکند. به گفته یک مقام ارشد دولت آمریکا، بایدن سه بار در روز با نتانیاهو تلفنی صحبت می کرد تا اسرائیل را از حمله به حزب الله منصرف کند و نگرانی عمیق اسرائیل سبب شد بایدن کمتر از دو هفته پس از حمله حماس، به تل آویو سفر کند.

مقام های کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا می گویند خطر حمله اسرائیل به حزب الله هرگز مرتفع نشد، اما نگرانی ها از تشدید تنش ها در هفته های اخیر افزایش یافته است، به خصوص پس از آنکه اسرائیل در اول ژانویه اعلام کرد چند هزار نیرویش را به صورت موقت از غزه خارج می کند؛ تصمیمی که می تواند به تامین منابع برای آغاز عملیات نظامی در مرز شمالی اش کمک کند. این در حالی است که ارزیابی آژانس اطلاعاتی آمریکا نشان می دهد تشدید درگیری در لبنان نیروهای اسرائیلی را تحلیل می برد و تحت فشار قرار می دهد.

بایدن، آموس هوکشتاین، فرستاده ویژه دولت آمریکا را به اسرائیل فرستاده است تا تلاش کند دو طرف برای کاهش تنش های مرزی لبنان و اسرائیل به توافق برسند. هدف کوتاه مدت این است که مذاکره برای تعیین حدود مرزی آغاز شود تا محل و چگونگی استقرار نیروهای دو طرف در مرز مشخص و وضعیت تثبیت شود. به گفته دو منبع آگاه، مقام های آمریکایی و فرانسوی در حال گفت و گو با دولت لبنان هستند تا به جای حزب الله کنترل بخشی از مرز لبنان و اسرائیل را بر عهده بگیرد و به این ترتیب، از نگرانی اسرائیل کاسته شود. کاخ سفید از ارائه جزئیات بیشتر در مورد این طرح خودداری کرد.

در دولت بایدن، برداشت های متفاوتی درباره تمایل نتانیاهو به مذاکره در مورد درگیری با حزب الله وجود دارد. یک مقام ارشد آمریکایی می گوید تعهد رئیس کابینه اسرائیل به ایجاد «تغییری اساسی» در درگیری مرزی با حزب الله لبنان صرفا برای امتیازگیری از این گروه است. برخی دیگر می گویند اگر جنگ غزه همین فردا به پایان برسد، عمر سیاسی نتانیاهو نیز با آن به پایان می رسد و همین انگیزه نتانیاهو به گسترش درگیری را تقویت می کند.

آینده مبهم غزه

از طرف دیگر، بنیامین نتانیاهو که از یک سو بر پایان دادن به حاکمیت حماس در نوار غزه اصرار می ورزد و از سوی دیگر حاضر نیست زمام امور قدرت این منطقه را به تشکیلات خودگردان فلسطین واگذار کند، به دنبال دستیابی به توافقی با عشایر محلی است تا مدیریت امور روزمره زندگی در نوار غزه را به آنها واگذار کند، در حالی که امنیت غزه همچنان در کنترل اسرائیل باشد. در همین راستا و بنا بر درخواست نتانیاهو، نهادهای امنیتی و نظامی اسرائیل طرحی را به تل آویو ارائه کرده اند که بر اساس آن نوار غزه به چندین منطقه تحت کنترل عشایر محلی تقسیم می شود. بر اساس این طرح که عشایر نوار غزه آن را رد کرده اند، «مسئولیت توزیع کمک های بشردوستانه و مدیریت زندگی مدنی در دوره گذار پساجنگ تا زمان ایجاد مدیریت دائمی نوار غزه بر عهده عشایر محلی خواهد بود».

در حالی که دولت آمریکا خواستار بازگشت تشکیلات خودگردان فلسطین به نوار غزه برای به دست گرفتن اداره آن به طور یکدست با کرانه باختری است، نتانیاهو با این امر مخالف است و شعار «نه حماس و نه فتح» را مطرح می کند. البته «روز پس از جنگ در نوار غزه» یکی از نقاط اختلاف بین نتانیاهو و واشنگتن است. نتانیاهو گفت: «اگر تشکیلات خودگردان فلسطین می خواهد در مدیریت نوار غزه نقشی ایفا کند، باید قبل از آن در ساختار و رویکردش تغییرات اساسی ایجاد کند و این تغییر را در رفتارش در کرانه باختری ثابت کند».

در همین حال، عاکف مصری، کمیسر کل مقام عالی قبایل فلسطینی در نوار غزه، طرح ردشده اسرائیل را تلاشی برای سرپوش گذاشتن بر شکست در نبرد غزه و ایجاد سردرگمی و درگیری در جامعه فلسطین دانست. او از جنبش های فتح و حماس خواست هرچه زودتر به ناسازگاری و اختلاف پایان دهند و برای شکست کلیه طرح های اسرائیل، رهبری ملی واحد و دولت واحدی را تشکیل دهند. عاکف افزود: «عشایر و خانواده های فلسطینی، مقاومت مردمی را که به افسانه ارتش شکست ناپذیر اسرائیل پایان داده اند، نمایندگی می کنند».

صبری صیدم، یکی از رهبران ارشد جنبش فتح، به ایندیپندنت گفت هدف از مطرح کردن صحبت درباره سناریوهای مدیریت امور نوار غزه پس از جنگ، تلاش برای «ادامه دروغ روز بعد برای خرید زمان است؛ به ویژه اینکه عملیات نظامی در غزه با چالش های بسیاری مواجه شده و مخالفت های بین المللی با این جنگ پیوسته رو به افزایش است». صیدم تاکید کرد که به همین دلیل، اسرائیل سعی دارد توجه جامعه جهانی را به بازی «روز بعد» متمرکز کند؛ زیرا طرح اصلی تل آویو اخراج فلسطینی ها و الحاق نوار غزه به قلمرو اسرائیل است. علاوه بر اینکه تل آویو قصد دارد در گام بعدی همین طرح را در کرانه باختری نیز اجرا کند. صیدم با تاکید بر اینکه اسرائیل «هیچ فلسطینی ای را نخواهد یافت که با نیروی اشغالگر همکاری کند»، گفت: «عشایر ساکن نوار غزه نه تنها این موضوع را رد کرده اند، بلکه به هرکسی که با اشغالگران همکاری کند، حمله خواهند کرد».

  تعداد بازديدها: 328

    نسخه قابل چاپ