زهرا علی‌اکبری: انتشار اخباری در خصوص دستگیری سلطان نان حاشیه‌های فراوانی را در برداشت. بنا بر اعلام صورت گرفته در شیروان کسی که ماهانه ۱۰ هزار قرص نان خریداری می‌کرد شناسایی و دستگیر شده است. همچنین در بجنورد نیز فردی که هر ماه نسبت به خرید پنج هزار قرص نان اقدام می‌کرد، دستگیر شد.

بر اساس اعلام صورت گرفته این افراد نان را خشک کرده و به دامداری‌ها می‌فروختند .

نکته مهم اینجاست که قیمت خرید هر کیلو نان خشک توسط مراکز پسماند شهرداری ۲۴۰۰ تومان تعیین شده اما برآوردها نشان می‌دهد مصرف‌کنندگان اصلی نان خشک قیمت بالاتری برای خرید نان می‌پردازند به طوری که قیمت نان خشک از نان تازه‌ای که از نانوایی‌ها خریداری می‌شود در برخی موارد بیشتر است .

فاصله‌ی قیمت گندم و آرد نانوایی با قیمت این دو کالا در بازار آزاد همواره زمینه‌ساز بروز سوء استفاده و فساد بوده است. این در حالی است که دولت سیزدهم با ورود به تجهیز نانوایی‌ها به کارتخوان و رصد میزان خرید نان و ثبت مشخصات خریداران در سامانه، این ادعا را داشت که بحران موجود در حال رفع شدن است .

بر این اساس حتی این طرح به صورت پایلوت در برخی استان‌ها اجرا و سپس سراسری شد. در زمان اجرای این طرح به صورت پایلوت در استان قزوین فرماندار شهرستان قزوین ادامه داد: با استفاده از این طرح جلوی قاچاق گسترده و فروش خارج از شبکه آرد گرفته می‌شود؛ چرا که آرد به صورت آزاد به نانوا تحویل داده می‌شود و پس از آنکه به نان تبدیل شده و به فروش رسید به ازای هر تراکنش و بدون محدودیت یارانه آن به حساب نانوا واریز خواهد شد.

بیستم آبان ماه سال گذشته نیز مدیرکل هماهنگی و نظارت بر امور آرد و نان بازرگانی دولتی اعلام کرد: ۹۹ درصد واحدهای نانوایی به کارتخوان مجهز شده‌اند که با اجرای فاز دیگر این طرح، هدررفت حوزه آرد و گندم به حداقل می‌رسد.
این خبرها را ببینید

با این حال آنچه فهرست می‌شود مشتی است نمونه‌ خروار از آنچه در این حوزه می‌گذرد.

۱۳ آبان ۱۴۰۲: مدیر جهادکشاورزی شیروان گفت: طی بررسی تراکنش‌های نانوایی‌های سطح شهر تخلف شخصی که اقدام به خرید ماهانه ۱۰ هزار نان می‌کرد کشف شد.

۱۱ آبان ۱۴۰۲: دادستان بجنورد از کشف پنج هزار قرص نان احتکار شده در یکی از منازل حاشیه این شهر خبر داد.

۲۴ فروردین ۱۴۰۱: سرپرست اداره صمت شفت با اشاره به کشف ۳۳۸ کیسه آراد یارانه ای خارج از شبکه در این شهرستان، گفت: آردها با کسب مجوز از دادستانی به نانوانی ها تحویل داده شد.

۱۹ تیر ۱۴۰۲: فرمانده انتظامی میاندوآب گفت: با هوشیاری ماموران انتظامی شهرستان، ۱۶ تُن آرد یارانه‌ای توزیع خارج از شبکه در محور میاندوآب به تبریز کشف شد.

۱۸ شهریور ۱۴۰۱: فرمانده انتظامی استان مازندران از کشف ۴۹ تن آرد یارانه‌ای خارج از شبکه توزیع در شهرستان بابلسر، خبر داد.

۱۸ شهریور ۱۴۰۲: فرمانده انتظامی غرب استان تهران گفت: بیش از ۱۰ تن آرد قاچاق به ارزش ۱۵ میلیارد ریال در اسلامشهر کشف و ضبط شد.

۵ مهر ۱۴۰۲: جانشین فرمانده انتظامی شهرستان قدس گفت: ۶۰۰ کیسه آرد قاچاق به ارزش پنج میلیارد ریال توسط ماموران کلانتری ۱۳ ابریشم این شهرستان کشف شد.

۱۲ مهر ۱۴۰۲: ‌ سرپرست مدیریت بازرسی و نظارت بر کالاهای اساسی سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین گفت: ۴۰۰ کیلو آرد قاچاق در روز گذشته توسط بازرسان این سازمان کشف و ضبط شد.

طرح‌های بی‌نتیجه و تکراری

معاون اسبق وزیر جهاد کشاورزی در گفتگو با خبرگزاری خبرآنلاین در پاسخ به این سئوال که چرا اجرای طرح جدید هوشمند سازی نان نتوانست مقابل فساد بایستد؟ گفت: ما قبل از این نیز هشدار دادیم و اعلام کردیم که چنین طرح‌هایی نمی‌تواند مانع از بروز فساد شود .

علی قنبری گفت: مهمترین دلیل شکل گیری این فساد تورم بالایی است که اقتصاد ایران تجربه می کند و از دست رفتن ارزش پول ملی. این اتفاقات سبب شده است مداوم قدرت نظارتی دولت آب برود و در نتیجه تنها به معلول فکر کند و برخورد با معلول را در دستور کار قرار دهد در حالی که باید علت بروز چنین فسادهایی را بررسی کرد .

وی افزود: متاسفانه این دولت استثنائی است و دلش می‌خواهد خودش چرخ را اختراع کند. درست است که مصرف بنزین با کارت سوخت کنترل شد اما ایا این ابزار توانست مقابل قاچاق این فرآورده بایستد؟ طبیعی بود که دولت برای حل مشکل خیز بردارد نه اینکه با کارهای پلیسی و تکرار تجربیاتی که ضریب خطایشان روشن بود بار دیگر مساله را پیچیده‌تر کند .

این استاد دانشگاه با اشاره به هدررفت بالای آرد و نان در ایران گفت: به جای چنین اقداماتی بهتر است دولت آمار دقیقی ارائه دهد تا روشن شود چقدر از نان کشور صرف خوراک دام و موارد غیرانسانی می‌شود . برخی برآوردها نشان می‌دهد تا سی درصد نان کشور در این بخش توزیع می شود و البته قاچاق آرد و توزیع خارج از شبکه نیز موضوعیت دارد و حتی با این مشکل نیز با اجرای چنین طرحی برطرف نشده است.

وی به آشفتگی شدید در قیمت‌گذاری نان اشاره کرد و گفت: گفتند هیچ طرحی برای افزایش قیمت نان نیست در حالی که کار به جایی رسیده هر نانوایی هر قیمتی دلش می‌خواهد برای نان تعیین می‌کند و با ریختن دو پر کنجد و کمی سبزی و ... تلاش می‌کند بگوید که هزینه‌اش بالار فته است .

قنبری به اهمیت نان در سفره‌ی ایرانی اشاره کرد و گفت: رشد قیمت مواد غذایی نان را به مساله مهمی تبدیل کرده است . دولت نیز باید این را درک کند که اولین گام برای برون‌رفت از مشکل مهار تورم و دومین اقدام تقویت نظارت است. در این صورت می‌توان راهکارهایی برای حل مشکل اندیشید اما متاسفانه مشکلات در ایران مشمول مرور زمان می‌شوند و این خطرناک‌ترین اتفاق است .

این صاجب نظر اقتصادی تاکید کرد: سال‌هاست درباره یارانه پنهان حرف می‌زنند اما می‌بینیم که مشکلات حل که نمی‌شود هیچ پیچیده‌تر از قبل نیز می‌شود و همین مساله بحران اصلی اقتصاد و سیاست ماست.