دکتر تهمینه باهری در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به ورود مواد روان‌گردان جدید از سال ۲۰۰۹ در بازارهای جهانی اظهار کرد: از زمان شروع قانون‌گذاری مواد مخدر در سطح بین‌المللی و براساس کنوانسیون‌های ۱۹۶۱ (درباره مواد مخدر) و کنوانسیون ۱۹۷۱ (درباره مواد روان‌گردان)، ۳۴۷ ماده طبق این دو کنوانسیون تحت کنترل بین‌المللی قرار گرفته‌اند. این درحالیست که از سال ۲۰۰۹ تا به امرور ۱۱۸۴ ماده، به عنوان ماده روان‌گردان جدید، در بازارهای جهانی معرفی شده‌اند.

وی یادآور شد: طبق تعریف، مواد روانگردان جدید (NPS) موادی هستند که چه به صورت خالص و چه به صورت فرآوری شده مورد مصرف قرار می‌گیرند و  تهدیدی برای سلامت عمومی در دنیا محسوب می‌شوند. اصطلاح «جدید» لزوماً به تولید مواد جدید اشاره نمی‌کند بلکه ممکن است مواد موجود در بازار باشد که جدیدا مورد سوءمصرف قرار گرفته‌اند.

مدیرکل تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر طبقه‌بندی روان‌گردان‌های جدید را براساس اعلام دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل تشریح کرد و گفت: در این طبقه‌بندی، کانابینوئیدهای سنتزی، مواد بر پایه گیاهی (خات، کراتوم، کاکتوس پیوت، سالیوا دیوینروم و...)، کاتینون‌های سنتزی، کتامین، فن‌اتیل‌آمین‌ها، تریپتامین‌ها، مواد مشابه فنتانیل‌ها، آمینوایندول‌ها، مواد مشابه فن سیکلیدین، پی پرازین‌ها، بنزودیازپین‌های جدید و... جزو مواد روان‌گردان جدید معرفی شده‌اند.

باهری افزود: در مورد عوارض مصرف و روش‌های درمان اعتیاد، موادی با ساختارهای شیمیایی شناخته شده همچون تریاک، هروئین و متامفتامین (شیشه)، تحقیقات بسیاری در سراسر دنیا صورت گرفته است، با این حال چالش‌های درمان هنوز وجود دارد. اما در مورد مواد روان‌گردان جدیدی که دارای ساختارهای شیمیایی جدید نیز هستند و یا جدیدا مورد سوءمصرف قرار می‌گیرند، واقعا اطلاعات علمی بسیار کمی موجود است و مصرف‌کنندگان آن‌ها نسبت به عوارض مصرف و نوع واکنش بدن اطلاعاتی ندارند و چون در اکثر موارد نمونه‌ها از نظر مقدار و نوع ماده با هم متفاوت هستند، این تفاوت و غیرقابل پیش‌بینی بودن نوع و مقدار ماده موثره موجود، سبب خطا در دُز مصرفی و ایجاد عوارض مصرف بیش از اندازه و گاهی مرگ در مصرف‌کنندگان می‌شود.

سن اعتیاد به ۱۰ سال رسیده؟

مدیرکل تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر درخصوص میزان شیوع‌ و سن مصرف مواد روان‌گردان جدید اظهار کرد: ستاد مبارزه با مواد مخدر در حال اجرای شیوع‌شناسی مواد مخدر و روان‌گردان‌هاست که پس از اتمام، نتایج اطلاع‌رسانی خواهد شد. اما براساس مطالعات قبلی، میانگین سن اعتیاد در ایران ۲۴ سال است؛ با این وجود نکته دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد این است که برخی کارشناسان و حتی مسئولان میان مصرف مواد و اعتیاد تفاوت چندانی قائل نمی‌شوند. برای مثال برخی مواقع گفته می‌شود «سن اعتیاد» به ۱۰ سال رسیده، این درحالیست که اعتیاد تعریف خاص خود را دارد.

مصرف حتی یکبار «گل» نیز موجب وابستگی روانی فرد و در نهایت اعتیاد می‌شود

روش‌های جدید و متفاوت تبلیغ مواد مخدر و روان‌گردان در فضای مجازی

باهری تصریح می‌کند: اعتیاد به عنوان اختلالی مزمن و عودشونده تعریف می‌شود. ممکن است یک فرد در طول عمر خود یکبار مصرف مواد را تجربه کند، البته مصرف حتی یکبار برخی مواد همچون متامفتامین و گل نیز موجب وابستگی روانی فرد و در نهایت اعتیاد فرد خواهد شد. باید توجه داشت تصمیم اولیه برای مصرف معمولا داوطلبانه است اما با مصرف مداوم، توانایی فرد در کنترل خود، به طور جدی دچار اختلال می‌شود.

وی در ادامه نسبت به تبلیغات مواد مخدر و روان‌گردان در فضای مجازی به مردم هشدار داد و اظهار کرد: امروزه مواد روان‌گردان جدید در بسته‌بندی‌های جذاب و متنوع و با تبلیغاتی مانند «برای رایحه درمانی»، «برای مصرف انسانی نیست»، «مورد اسXتفاده در بخور»، «آرام‌بخش»، «شادی‌آور» و... و به منظور گمراهی مصرف‌کنندگان و مراجع کنترلی عرضه می‌شوند.

باهری با اشاره به اینکه بسیاری از این سایت‌های عرضه کننده مواد در فضای مجازی، توسط پلیس رصد و شناسایی می‌شوند، گفت: کشورهایی همچون چین، انگلیس و برخی کشورهای اروپایی، جزو کشورهای تولیدکننده مواد روان‌گردان جدید هستند؛ به عبارتی این مواد در کشور تولید نمی‌شوند، بلکه از سایر کشورها وارد ایران می‌شوند.