روزنامه اعتماد-سیما پروانه گهر: در روزهای اخیر فیلمی از پیاده‌روی شبانه علیه «بی‌حجابی» با هدایت علیرضا پناهیان منتشر شد. این پیاده‌روی مصادف با سالروز شهادت شیخ فضل‌الله نوری نیز بود و جماعت در حال راهپیمایی نیز تصویری از نوری را در دست داشتند. یکی از همخوانی‌های دسته عزا چنین بود: «خواهر من حجاب تو سنگر است؛ غیرت عباس و علی اکبر است / حیا و عفت، هدیه زهراست؛ الگوی ما هست، ‌ام ابیها»

علیرضا پناهیان نام آشنایی است؛ به واسطه سخنرانی‌های تند و انتقادی‌اش به دولت روحانی در خصوص برجام و البته سخن معروفی که درباره موضوع شفافیت در مجلس دهم داشت. چهار سال پیش، در ۱۵شهریور سال ۹۸ پناهیان در سخنرانی‌اش بر سر مجلس دهمی‌ها فریاد زد؛ او خطاب به آنها گفت: «غلط می‌کنید شما بر اساس عقاید رای می‌دهید. باید بر اساس کار کارشناسی رای بدهید‌ ای مجلس شورای اسلامی آدم باش!»

البته رویای شفافیت آرا در مجلس انقلابی یازدهم هم محقق نشد اما دیگر صدایی از علیرضا پناهیان در نیامد. واعظ دیگری خطاب به مجلس یازدهم گفت که «آی مجلس انقلابی آدم باش» اما خبری از شفافیت رای در مجلسی که قرار بود به جای خانه ملت خانه امید و آرزوی پناهیان و جریان فکری‌اش باشد، نشد.

علیرضا پناهیان اما در بیش از یک دهه گذشته پای ثابت سخنرانی‌های سیاسی است. کمی عقب‌تر از او، برادرش احمد نیز همان دیدگاه‌ها را با ادبیاتی تندتر تکرار می‌کند.

نکته جالب توجه درباره این دو واعظ اصولگرا که البته در سال‌های اخیر خود را انقلابی معرفی می‌کنند موضع‌گیری‌های آنها در همه حوزه‌ها است. اگر نام پناهیان را در موتور جست‌وجوگر گوگل سرچ کنید به خوبی می‌بینید که به جز مساله برجام و حجاب، تقریبا در همه حوزه‌ها از فیلم و سریال و مباحث خانواده تا موضوعات اقتصادی و مدیریتی از جانب این دو برادر موضع‌گیری‌های تندی صورت گرفته است. موضع‌گیری‌هایی که مرور آنها در کنار برخی حواشی خانواده پناهیان تصویر دقیق‌تری از رویکرد و طرز فکر آنها و البته جایگاه‌شان در جریان فکری اصولگرایان ارایه می‌دهد.

برادران ضدبرجام

آذرماه سال 1399 فیلمی در شبکه‌های مجازی منتشر شد که احمد پناهیان، برادر علیرضا پناهیان، روحانی معروف را در حال شعاردادن جلوی یک تجمع در قم نشان می‌داد. او می‌گوید: «مسوولان از جنگ با امریکا می‌ترسند ولی مردم نه. شما از ترامپ و نتانیاهو می‌ترسید و جنگ‌افروزی موهومش. این ملت نمی‌ترسد. ما آماده مبارزه و نبرد با امریکا هستیم. اگر شما (مسوولان کشور) از جنگ با امریکا می‌ترسید، مردم غیور ما نمی‌ترسند.»

همان زمان از آن سو برادر معروفش علیرضا پناهیان هم در واکنش به ترور شهید محسن فخری‌زاده، متنی را در صفحه اجتماعی خود منتشر کرد و نوشت: «ما دشمن داریم و دشمنان ما همواره دنبال لحظه‌ای فرصت برای ضربه‌زدن هستند. واقع‌بین باشیم. کدام جریان به دشمنان ما جرات داد؟ جریان تضعیف‌کننده ایران. هرکسی که با وجود خسارت محض برجام، مذاکره دوباره با دشمن را فرصت بداند، تضعیف‌کننده ایران است. دشمن هرگاه هر ضربه‌ای به ملت ایران زده، به خاطر سیاست‌مداران ضعیف و تضعیف‌کننده ایران بوده است».

برادران پناهیان در سال‌های ابتدایی امضای توافق برجام تندترین موضوع‌گیری‌ها را علیه این توافق در دولت روحانی و سیاست خارجی دولت او داشتند. کمتر جلسه و وعظی بود که دو برادر منبر آن را در اختیار داشته باشند و نقد و کنایه تندی در آن علیه این موضوعات مطرح نشود. در تمامی این مسائل هم محمدجواد ظریف پای ثابت نقدها بود. کمتر دیالوگی درباره برجام از سخنان برادران پناهیان شنیده می‌شود که در آن نقدی به محمدجواد ظریف نباشد. البته صحبت‌ها بسیاری از مواقع، از نقد هم فراتر می‌رفت و فرم تهدید و اتهام به خود می‌گرفت.

محمدجواد ظریف در یکی از برنامه‌های «تِدتاک» دو داستان را تعریف می‌کند و می‌گوید به عنوان پیرمردی که عمرش را در روابط بین‌الملل گذرانده پاشنه‌آشیل بسیاری از مشکلات را در این دوستان می‌بیند. داستان پسری که می‌خواهد از فرط تشنگی پرتقال را از دست خواهرش بکشد و پرتقال از بین می‌رود؛ در حالی که خواهر به دنبال درست کردن مربای پرتقال بوده است. او می‌گوید این مساله ناشی از فقدان گفت‌وگو است و اشتباه بزرگ گوش ندادن به یکدیگر است و این مشکل در روابط بین‌الملل نیز وجود دارد. پناهیان با اشاره به این سخنرانی گفته بود: «سکوی وزارت خارجه ما در دست کسی بود که الگوی روابطش خواهر و برادر بود؟ پس دشمن کو؟ به ما می‌گویند توهم توطئه نکن! آقا! ما در دنیایی هستیم که می‌خواهند یکدیگر را تکه و پاره کنند. اینها خواهر و برادر تو نیستند. این داستانی است که وزیر ما جلوش بگذارد؟ ملت بدبخت می‌شود».

حتی اتمام دولت نیز از ضدیت علیرضا پناهیان با آنها نکاست و او فروردین سال 1401 در یک برنامه تلویزیونی گفت: «در همین دولت قبلی در ماجرای ارتباط با امریکا و برجام، برجامیان اطلاعات غلط به مردم دادند وگرنه مردم می‌گفتند این حرف‌ها خنده‌دار است».

البته علیرضا پناهیان هم مثل بسیاری از چهره‌های دیگر اصولگرا با تغییر دولت تغییر موضعی قابل توجه درباره برجام داشت. او شش ماه بعد از روی کار آمدن دولت رییسی در اسفند سال 1400 در یک سخنرانی تلاش‌های دولت رییسی برای رسیدن به یک «توافق عزتمند» را مورد قدردانی قرار داد و علت آن را نیز اینگونه بیان کرد: «امروز اگر شاهد تلاش دولت برای رسیدن به توافق عزتمندانه و موفق هستم به دلیل کم‌توجهی‌ها در دولت گذشته است. دولت قبل با اصرار بر مفید بودن برجام آن را به نظام تحمیل کرد در حالی‌که هیچ‌گونه شیوه اجرایی درستی نداشت.»

درخواست بازداشت تاجزاده و حجاریان

به نظر می‌رسد در نقد چهره‌های اصلاح‌طلب البته تقسیم کاری بین برادران پناهیان صورت گرفته است. همان اندازه که محمدجواد ظریف و دیگر چهره‌های دولت روحانی مورد نقد علیرضا پناهیان بوده و هستند، برادر دیگر احمد به چهره‌های دیگری مثل تاجزاده و حجاریان می‌تازد.

او در یک سخنرانی در دوران روحانی به تندی به این دو چهره تاخت و گفت شما چه کسی هستید که یادداشت می‌دهید و حرف می‌زنید. آقای تاجزاده مسلسلی حرف بزند و بعد آقای حجاریان به عنوان مغز متفکر به میدان بیاید. چرا باید انسان‌های ... مثل حجاریان و تاجزاده مردم را تحریک کنند علیه نظام؟ می‌خواهند ریشه نظام را از درون خشک کنند. چرا قوه قضاییه سکوت می‌کند؟ والله من متعجبم. بشکند دست مسوولی که باید حکم جلب اینها را امضا کند و نمی‌کند. مسوولان نظام و جریان‌های حزب‌اللهی همه مدیون هستید، حرف بزنید، موضع بگیرید».

منتقدان همیشگی دولت روحانی

برادران پناهیان را شاید بتوان تندترین منتقدان دولت روحانی دانست. به کار بردن اصطلاحات عجیبی در ارتباط با عملکرد دولت، برادران پناهیان را در سال پایانی کار دولت روحانی در مرکز توجه قرار داده بود. علیرضا پناهیان شهریور سال 1399 درباره مشکلات آب خوزستان گفته بود: «روی کره مریخ، یک استانی است که در آن دکل نفتی قرار دارد و کارکنان اون مجتمع‌ها برای خودشان آب شیرین‌کن دارند و روستاهای اطراف اون مجتمع‌ها در حال هلاک شدن از بی‌آبی هستند. آن وقت خیرین مثل ستاد اجرایی و چندجای دیگر باید بروند آنجا منبع آب بگذارند. من بودم، استاندار آن استان ر‌ا به گاری می‌بستم و می‌گفتم که هر روز باید بروی برای این مردم آب بیاوری».

کمی آن‌سوتر احمد پناهیان نیز با همین ادبیات به شورای شهر در دست اصلاح‌طلبان می‌تاخت. روز چهارم محرم در هیات محبان اهل‌بیت (ع) قم با گلایه از عملکرد شهرداری تهران در ایام محرم 99 گفت: «در سطح تهران آثار محرم دیده نمی‌شود. مسوول مربوطه می‌گوید پارچه برای مشکی‌پوش کردن شهر نداشتیم! بعد می‌گوید چون مردم نزدیک عاشورا کم‌کم مشکی می‌پوشند، ما هم گذاشته‌ایم کم کم شهر را مشکی‌پوش کنیم! مردم را چه فرض کرده‌اید؟! ...»

نکته عجیب اما آنکه مشکل آب خوزستان هنوز برقرار است اما علیرضا پناهیان تصمیم برای بستن کسی به گاری ندارد.

خط مقدم موضوع مبارزه با بی‌حجابی

به‌رغم اینکه وضعیت برجام و احیای آن حتی برای کارشناسان این حوزه مبهم است اما دو برادر دست از موضع‌گیری در این باره برنداشته‌اند. البته برجام و انتقاد از آن و درخواست صریح نقد آن از اولویت سخنرانی‌های پناهیان‌ها خارج شده و جای خود را به مساله حجاب داده است. حالا هر دو برادر روی منبر و جلسات و سخنرانی‌های وعظ خود تاکید می‌کنند که مساله بی‌حجابی قابل اغماض نیست. نکته قابل توجه اما موضع‌گیری‌های پناهیان درباره نحوه برخورد با مساله حجاب است. تنها چند ماه قبل از اینکه پناهیان در خیابان‌ها لیدر جریان معترض به بی‌حجابی شود و عکس شیخ انقلابی را در دست بگیرد، در گفت‌وگویی اعلام کرده بود که ارشاد از طریق پلیس ممکن نیست. این مساله اجتماعی است. وقت امر به معروف و نهی از منکر هم الان زمانش نیست. ما در مرحله دعوت هستیم ابتدا باید دعوت کنیم و بعد به آن امر کنیم.

احمد پناهیان و ماجرای جنجالی مخالفت با واردات واکسن کرونا

پناهیان‌ها از مخالفان سرسخت واردات واکسن کرونا بودند. مدیریت این جریان البته در دست احمد بود. او بارها در نقد اینکه نباید واکسن خارجی وارد کشور شود سخنرانی کرد و بعد از وعده وزیر بهداشت درباره واردات واکسن وی را تهدید کرد و گفت: «فکر نکنید حزب‌اللهی هستید، کارتان نداریم. چرا اسم واکسن‌های وارداتی را نمی‌گویید؟ فایزر و ‌مدرنا هستند یا نه؟ مواد اولیه‌شان فایزر هست یا نیست؟ واکسن، توطئه بیل گیتس است که کرونا را به وجود آورد تا ۱۵ درصد مردم جهان را بکشد! واکسن برکت در دنیا بی‌نظیر است، عرق بریزید و تولیدش را بالا ببرید».

پناهیان در ادامه مدعی شد: «طبق اعلام امریکایی‌ها، انگلیسی‌ها و محققان علمی، تراز مقبولیت واکسن برکت به ۹۳ تا ۹۴ درصد رسیده که در دنیا بی‌نظیر است.» وی همچنین به وزیر بهداشت توصیه کرد همه تلاش خود را صرف بالا بردن تولید واکسن برکت کند.

این شیوه نقد از جانب پناهیان‌ها به دولت رییسی بی‌سابقه بود. خبرگزاری دولت به اظهارات پناهیان واکنش نشان داد و با «مدعیان انقلابی‌گری» خواندن آنها نوشت: «بررسی کلیپ سخنان احمد پناهیان که توسط هیات خود، آماده و منتشر شده، نشان می‌دهد در همین دو دقیقه، ۷ مورد اطلاعات نادرست (Fake News) ارایه شده و از آنجا که این سخنان از سوی یک روحانی، در مجلس سیدالشهدا (ع)، آن‌هم در مسجد جمکران بیان می‌شود، می‌تواند به گسترش یا تثبیت اطلاعات نادرست در بخشی از جامعه مذهبی و سنتی دامن ‌زده و با تشدید واکسن‌هراسی، تلاش دولت برای حفظ جان مردم را با چالش مواجه کند. این در حالی است که در دین ما به کمتر چیزی چون جان انسان‌ها بها داده شده و وقتی رهبر معظم انقلاب با توجه به آمار بالای فقدان هموطنان، صراحتا تاکید به ورود واکسن مطمئن کرده‌اند، از جناب آقای پناهیان و دیگر کسانی که ادعای پیروی از رهبری دارند، انتظار بیشتری می‌رود تا دست‌کم سخنان خود را اصلاح کنند.»

ایرنا همچنین در این باره نوشت: «پدیده واکسن‌هراسی در اقشار کم‌سواد و ناآگاه در کشورهای مختلف رایج است، اما شاید وزیر جدید بهداشت تصور نمی‌کرد پیشقراول مقابله با رویکرد انقلابی برای واکسیناسیون را برخی مدعیان انقلابیگری تشکیل دهند».

ماجرای ملک سعادت‌آباد و واکنش پناهیان

شهریور سال 1399 انتشار خبری مبنی بر ملک میلیاردی علیرضا پناهیان با واکنش‌های گسترده همراه شد.

عده‌ای بر او تاختند و متهمش کردند به شراکت با فلان سوپر میلیاردر معروف و سند ملکش در سعادت‌آباد را منتشر کردند و ...؛ خود پناهیان نیز در مقام دفاع برآمد و گفت که چنان وضع مالی بدی دارد که اگر شرح دهد، برایش اعانه جمع خواهد شد و مدعی شد که با هدایای دوستانش روزگار می‌گذراند.

پناهیان اما اصل مساله مالکیت این ملک را تاکید کرد و در این باره توضیحاتی داد: «بنده سال‌ها پیش ملک مشترکی را خریداری کردم و شریکم ۵ سال تحمل کرد تا من بتوانم سهم هزینه ساخت‌ و ساز خودم را تهیه کنم، اما متاسفانه نتوانستم و همین شد که شریکم اصرار بر فروش خانه کرد. در آن زمان مشکلاتی برای خانواده بنده به وجود آمده بود که قادر به نقل ‌مکان نبودم، آیت‌الله حق‌شناس (ره) شخصی را معرفی کردند تا آن بخش از ملک شریکم را بخرد، بعد از خرید و ساخت یک واحد از آن ساختمان به بنده رسید آن ساختمان کلا ۲۵۰ متر بود؛ بعد امروز همین خبرگزاری‌ها رذیلانه خبر می‌زنند که فلانی با صاحب فلان کارخانه ملکی ۳۰ میلیاردی دارد در حالی که بنده تازه فهمیدم آن فرد صاحب فلان کارخانه است. آن خبرنگار اصلاح‌طلبی که رفته و از آن محل گزارش تهیه ‌کرده خوب می‌داند که بنده دو سال بعد از ساخت به دلیل شرایط خانوادگی‌ام همان یک واحد را فروختم و با افتخار به مستاجری رفتم و دیگر نتوانستم با آن پول خانه بخرم؛ حال آیا می‌شود اخبار خبرگزاری‌های دروغگوی طرفدار دولت را که سرشار از دروغ و افترا است، باور کرد؟ الحمدالله مردم عاقل و فهیم قدرت تحلیل دارند و حق و باطل را خوب تشخیص می‌دهند، بنده مسوول مملکتی نبودم که بیایم پاسخ «از کجا آورده‌اید» را بدهم ضمن اینکه ۹۰ درصد مسوولان پاسخ این سوال را به ملت ندادند؟! کسانی که دست به تخریب می‌زنند گویی نمی‌دانند بنده سال‌ها است که سخنرانی می‌کنم و مردم خودشان دوست دارند در جلسات بنده شرکت کنند.»

اظهارات پناهیان با تیتر «هدیه رفقایم هست» در رسانه‌ها ثبت شد و بعدها با اظهارات اکبر طبری که گفته بود رفقایش حاضر هستند لواسان را به نامش بزنند، مقایسه شد.

پسران پناهیان

به جز دو برادر پناهیان یعنی احمد و علیرضا، دو برادر دیگر با نام خانوادگی پناهیان نیز در ماه‌های اخیر خبرساز بودند. پسران علیرضا پناهیان که هر دو ملبس به لباس روحانیت هستند. رضا و مرتضی پناهیان که سال گذشته با یک توییت جنجالی درباره آرزوی مرگ برای میرحسین موسوی وارد میدان شدند و با واکنش گسترده رسانه‌ها رو‌به‌رو شدند. اسفندماه سال گذشته رضا پناهیان نوشت: «میرحسین موسوی آنفلوآنزا گرفته. با آرزوی موفقیت برای این ویروس عزیز». او در ادامه هشتک «مرگ بر فتنه‌گر چه در حصر چه در قصر» را نیز اضافه کرده بود. ساعتی بعد از انتشار آن، برادر رضا یعنی مرتضی نیز ذیل توییت او نوشت: «امیدواریم ویروس آنفلوآنزا مثل نظام اسلامی رافت به خرج ندهد».

این اظهارات پسران پناهیان با واکنش و نقد بسیاری از چهره‌ها و رسانه‌ها همراه شد. روزنامه آرمان امروز با اشاره به جایگاه علیرضا پناهیان در حوزه درس اخلاق در این باره نوشت: «با توجه به این حاشیه‌ها نیاز است تا به گفته‌های حجت‌الاسلام و المسلمین علیرضا پناهیان در مورد اخلاق در عرصه سیاسی اشاره‌ای داشته باشیم. او با حضور در رسانه ملی در مورد اهمیت اخلاق سیاسی مسوولان کشور گفت: در عرصه سیاست اخلاق خیلی اهمیت دارد و این اهمیت در عرصه انتخابات بیشتر می‌شود. اما چرا در عرصه سیاست و اخلاق اهمیت دارد؟ برای پاسخ دادن به این سوال، یک پرسش مطرح می‌کنم؛ به نظر شما پدر و مادرها نقش عمیق‌تری در تربیت انسان‌ها دارند یا مسوولان جامعه؟ معمولا مردم می‌گویند که نقش پدر و مادرها بیشتر است ولی امیرالمومنین (ع) در روایتی عکس این مطلب را بیان می‌کنند. ایشان می‌فرمایند: «مردم به امرای خود شبیه‌تر هستند تا به پدر و مادرهای خود؛ النّاسُ‌ بِأُمرائِهِمْ‌ أشْبهُ‌ مِنْهُمْ بِآبائِهِم» (تحف العقول/ص208) این نشان می‌دهد که نقش تربیتی و اخلاقی مسوولان جامعه فوق‌العاده بالاست. متاسفانه در افکار عمومی جامعه و حتی بین خود مسوولان توجه چندانی به این موضوع نمی‌شود.»

خردادماه سال جاری نیز رضا و مرتضی، دوره‌ای ۱۵ ساعته را در زمینه تربیت اجتماعی و تولید محتوای فرهنگی برگزار و در پایان به شرکت‌کنندگان آن مدرک پایان دوره اعطا می‌کنند. اما نکته جالب این بنر تبلیغاتی، آموزش این دوره بر اساس آموزه‌های پدرشان است که از نظر کاربران فضای مجازی دور نمانده است. شهریور سال 1399 نیز رضا پناهیان در واکنش به انتقادها درباره اموال و دارایی پدرش در یک توییت نوشت: « فقط وسط ناسزاها و کنایه‌ها در جریان باشید من به عنوان پسر پناهیان تو یه خونه ۸۰ متری مستاجرم که الان نگران سر سالم».

افسانه دو برادر؛ احمد زیر سایه علیرضا

علیرضا برادر بزرگ‌تر احمد است. متولد سال 1344، پنج سال بعد احمد به دنیا آمده است البته برخی منابع او را تنها یکسال کوچک‌تر از علیرضا معرفی کرده‌اند. در وعظ و سخنرانی هم به نظر می‌رسد علیرضا از احمد بزرگ‌تر باشد. علیرضا پناهیان در یکی از سخنرانی‌هایش گفته است که 14 خواهر و برادر هستند. با این وجود این دو برادر در مرکز توجه رسانه‌ها قرار دارند، ان هم به علت اظهارات خاص و اظهارنظر در همه حوزه‌ها هستند. هر دو سابقه حضور در جبهه را دارند. علیرضا بالغ دو دهه است که با سخنرانی‌های تندش در مرکز توجه قرار گرفته اما احمد چندی بعد در مسیر او قدم گذاشت.

طی سال‌های اخیر علیرضا سمت‌های مختلفی را نیز در کارنامه خود ثبت کرده؛ نایب رییس قرارگاه عمار و هیات امنای دانشگاه هنر. رجا نیوز علیرضا را در میان ۴۰ «دانش‌آموز، محرم و همراه سیاسی» نزدیک به اکثر رهبران ایدئولوژیک محمدتقی مصباح‌یزدی قرار داده ‌است.

در سال‌های اخیر علیرضا و احمد از چهره‌های اصلی و حامی قرارگاه‌های جهادی در نقاط مختلف کشور بودند. قرارگاه‌هایی که مورد گمازنی‌های انتخاباتی نیز قرار گرفته است. در قرابت فکری و سیاسی بین برادران پناهیان با جبهه پایداری تردیدی نیست. حلقه مشترک دیگر بین این دو همین قرارگاه‌های جهادی هستند.

کادرسازی با اسم رمز و کلیدواژه «نیروهای جهادی» استراتژی است که توسط این جریان فکری دنبال می‌شود. علیرضا پناهیان، واعظ معروف اصولگرا که عموما دیدگاه‌های جریان پایداری را بازگو می‌کند، اخیرا طی گفت‌وگویی در برنامه «جهان‌آرا» در صداوسیما، گفته است که باید قوانین برای حضور و فعالیت نیروهای جهادی در دولت‌ها تغییر کند. او در صحبت کوتاهی در این برنامه تاکید کرد: «ما تا کی باید گروه‌ها را با گروه‌های «صرفا جهادی» و «صرفا آتش به اختیار» کارها را جلو ببریم. کافی نیست. من نیروهای جهادی را می‌شناسم که آدم‌های کف میدان بودند و حالا با حضور در دولت، گیر کردند و می‌گویند در بروکراسی گیر کردیم. قوانین و آیین‌نامه‌ها باید تغییر کند. یکی از مهم‌ترین بخش‌های دولت بخش اداری استخدامی و سازمان برنامه و بودجه است. اینها باید بدانند وضعیت جهادی باید قانون‌مند شود. در دولت‌ها بروکراسی مقابل جریان جهادی است؛ بنابراین حضور نیروهای جهادی در دولت کفایت نمی‌کند. قوانین و ساختارها باید تغییرکند».

برادران پناهیان روی منبرها هدایت جریانی را بر عهده دارند که قرار است در انتخابات سال جاری با همان آرای حداقلی سرنوشت مجلس دوازدهم را رقم بزنند. مجلسی که حتی اگر باز هم شفافیت آرا را تصویب نکند، به این علت که خودی هستند مورد نقد و نکوهش پناهیان‌ها نخواهند بود و هیچ صدایی مبنی بر اینکه «آی مجلس آدم باش» از آنها شنیده نمی‌شود.