او در راه سیر و سلوک إلی الله، جوانی خود را به خودسازی گذراند و چنان گام برداشت که به معنای واقعی کلمه در این راه همراه و همآوردی نداشت. آثار مکتوب و سیره عملی ایشان حکایت از عزمی راسخ، روحی بلند و نفسی مطمئن دارد، که این اندیشه و عمل در همه امور همراه ایشان بود، امام چه در حوزه علوم عقلی و نقلی و چه در حوزه فعالیتهای عملی و اجتماعی، توجه به سلوک الی الله داشت و لذا موجب شده بود مراقبت و مواظبتی در همه امور داشته، که زبانزد خاص و عام گردید. در خاطرات شاگردان، دوستان و همراهان ایشان نکات فراوانی در زمینه های مختلف بیان شده که در جای خود شنیدنی و به یاد ماندنی است.

امام خمینی گرچه از ساحت های مختلف برخوردار بود و لکن میتوان با تمام وجود ادعا کرد در هیچ یک از این ساحت‌ها، پا را فراتر از اخلاق و معنویت و سلوک انسانی ننهاد. توجه به پیام ها، سخنرانیها و حتی اجازات امور شرعی و توصیه های اخلاقی در آنها، بیانگر گوشه هایی نهفته و پنهان در وجود این مرد سیاست و دیانت است.

در بیان مباحث سیاسی ـ اجتماعی پرداختن به توصیه های اخلاقی و دقت و توجه خاص به این گونه امور، منحصر به فرد است، چرا که منشاء بسیاری از مشکلات را در نفسانیات می دید. او هوا و هوسها، خودخواهی ها، غرور و تکبر ها و مانند آن‌ها را راههای نفوذ شیطان در وجود انسان ها می دانست و تذکر دائمی بر مواظبت در امور از ویژگی های خاص این مرد خدا و دلبسته به عالم معنا بود. 

ایشان بر سیره اجداد طاهرین خود حرکت میکرد و همچون رسول خدا(ص) و امیرمؤمنان(ع) آنگاه که در مصدر امور بودند، در جنگ و صلح، در سفر و حضر و در هر حال مواظبت بر حال خویش و یاران و اصحاب خویش داشتند و آنان را به راه انسانیت رهنمود می دادند.

امام خمینی در 19 اسفند سال 1363 در دیدار با وزیر اطلاعات وقت، معاونان، مدیران و سرپرستان کل وزارتخانه در شهرستانها، سخنان کوتاه و بسیار مهم فرمودند. این سخنان برگرفته از اسلام ناب محمدی و سیره نبوی و علوی است و رهنمودهایی برای همه اعصار می باشد، زیرا حکومت دینی نیازمند رفتارهای دینی و ضابطه مند است. گام نهادن بر صراط مستقیم و عمل کردن بر سکوی عدالت، بسیار سخت و نفس گیر است و هر مسئولی آن را بر نمی تابد. افراد بسیاری در جوامع مختلف حضور دارند که به دنبال منافع شخصی و گروهی خویش هستند و تحمل امور عدالت محور را ندارند. امیرمؤمنان علی(ع) که صدای عدالت انسانی توصیف شده و به خاطر ایستادگی بر عدالت به محراب شهادت رفته است می فرماید:

العدل حیاه الاحکام، عدالت زنده کننده احکام است(غررالحکم، ص 31) و العدل حیاه؛ (همان) اساساً زندگی و زنده بودن به عدالت است و الّا مرگ سزاوارتر خواهد بود.

بر همین اساس سخنان امام خمینی در این دیدار میتواند کلید واژه های مهمی برای همه افرادی که به نام نظام جمهوری اسلامی در این جایگاه و مسئولیت قرار گرفته اند، باشد:

اهم سخنان را میتوان در چند بند خلاصه کرد:

قضیه اطلاعات از امور بسیار مهم و حساسی است که با همه چیز مردم سر و کار دارد.

شما باید خدا را حاضر و ناظر بدانید.

همه باید مواظبت کنند و شما به خاطر حساسیت کارتان، باید مواظبت بیشتری داشته باشید.

همه افرادی که دراین وزارتخانه هستند باید در هیچ گروه و حزبی نباشند.

وابستگی به گروهها و احزاب، وابستگی فکری و عملی می آورد و با کار شما منافات دارد.

باید همه شما بیطرف بیطرف باشید. دشمنی، دوستی، آَشنایی و غریبی در کار نباشد.

باید به فکر فردای قیامت باشید. امروز اگر مطلبی را مخفی کردید فردا چه می کنید؟

عمل از روی اغراض و گرایشها بسیار خطرناک است، هم برای شخص و هم برای مردم.

افراد اطلاعات، باید مستقل، منزه و متقی باشند.

نباید تندروی در کارها باشد. مبادا به خاطر تند اندیشی یک بیچاره ای بی جهت گرفتار شود.

در مورد زندانیان به سرعت اقدام کنید تا بیخود کسی در زندان نماند.

البته دقت در امور برای شما لازم است زیرا با امثال منافقین و گروههای دیگر سر و کار دارید.

هر کسی توان دارد در این امر شرکت کند.

به انبیا اقتدا کنید و از مردم کناره گیری نکنید.

در هر موردی باید روی موازین شرعی عمل کنید.

(برگرفته از صحیفه امام، ج 19، ص 179-180)

امید آنکه نکات ظریف و دقیق و سرنوشت ساز امام خمینی که حرکتش قیام لله بود و سخنش لله بود، آویزه گوش همگان به ویژه مسئولان این امر مهم باشد و خداوند توفیق عمل به آنها را عنایت فرماید.