سوگنـد به جانم، اگر نبود که در هر زمان، علما و دانشـمندان مورد سـتم ظالمان و مفسدان قرار می‌گرفتند، هرگز خدا آن‌ها را بـه مقـاومت سـفارش نمی‌کرد و آن‌هـا را از سازشـکاري برحـذر نمی‌داشـت و اگر چنین عملی را انجـام نمی‌دادنـد، هرگز به آسانی به آن درجاتی که خدا بیان کرده است، نمی‌رسیدند و هرگز با راحت‌طلبی در بهشت، جاودان نمی‌گشتند. خداونـد خوش نـدارد که دانشـمندان که حافظان کتاب‌ها و سـنت‌ها و احکام او هسـتند، وظیفـه‌ی خود را که پاسـداري از دین است، ترك کنند، آن هم به امید پاداش از غیرخدا و ترس از عذاب دیگران. خداوند شما را بر دیگران برتري داده با علایمی معرفی نموده که خردمندان می‌شناسند. آنگاه فرموده:
وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَ يُطِيعُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ أُولَئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ. (توبه، ۷۱)
«مردان و زنـان بـا ایمـان، دوست و یاور یک دیگرنـد، همواره به کارهاي نیکو و شایسـته فرمان می‌دهنـد و از کارهاي زشت و ناپسـند باز می‌دارنـد و نماز را برپا می‌کننـد و زکات می‌پردازنـد و از خدا و پیامبرش فرمان می‌برند، یقیناً خدا آنان را مورد رحمت قرار می‌دهد؛ زیرا خداوند، تواناي شکست ناپذیر و حکیم است.»
 خدا در آغاز آیه از فضیلت امر به معروف و نهی از منکر سخن گفته آنگاه درباره‌ی فضیلت آمران به معروف و ناهیان از منکر سخن به میـان آورده و مقـام و منزلت عاملان به آن‌ دو را معرفی کرده است. به جانم سوگنـد، خـدا در این آیه فریضـه‌ی امر به معروف و نهی از منکر را معرّف مؤمنـان قرار داده بنـابر این اي بنـدگان خـدا عبرت بگیریـد و از پنـد الهی سود بریـد و در آیه دیگر چنین می‌فرماید:
الْمُنَافِقُونَ وَ الْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمُنْكَرِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ...(توبه، ۶۷)
«مردان و زنان منافق، همه از یک گروهنـد! برخی از برخی دیگر هسـتند، مردم را به کارهاي بد، فرمان می‌دهند و از کارهاي نیک باز می‌دارند.»
به جانم سوگند نشان منافقان را، امر به منکر و نهی از معروف معرفی می‌کنـد. بندگان خدا عبرت بگیرید تا سود ببریـد. بدانیـد اگر فریضـه‌ی الهی یعنی امر به معروف و نهی از منکر به پـا داشـته شود، تمام فرائض به خوبی انجام می‌گیرد، چه آسان و چه مشکل، زیرا امر به معروف و نهی از منکر، عبارت هستند از:
۱. دعوت به اسلام
۲. دوري از تشکیلات ستمگران و مخالفت با آن‌ها
۳. تقسیم عادلانه‌ی بیت‌المال و خراج و گرفتن صدقات و توزیع درست آن‌ها بر مستحقین
۴. به پا داشتن حدود الهی و مجازات‌هاي اسلامی
۵. صله‌ی ارحام و پیوند با خویشاوندان
۶. وفا به پیمان‌ها
۷. خوش رفتاري با مردم
۸. دوري از گناهان همه‌ی این‌ها از شاخه‌هاي امر به معروف و نهی از منکر است به گواه این که خدا می‌فرماید:
... وَ تَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوَى وَ لَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَ الْعُدْوَانِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ.(مائده، ۲)
«... یک دیگر را بر کارهـاي خیر و پرهیزکاري یاري نماییـد و (هرگز) یک دیگر را برگناه و تجاوز یاري ندهیـد! و از(مخالفت فرمان) خدا پروا کنید که مجازات خدا شدید است.»
«با این، آن چه که بر مؤمنان واجب است، روشن می‌شود. پیمانی را که با خدا بسـته‌اید به خاطر آورید و میثاقی که بین شما و خداست، فراموش نکنید. آن جا که گفتید:
... سَمِعْنَا وَ أَطَعْنَا وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ.(مائده،۷)
 «شنیدیم و اطاعت کردیم و از(مخالفت فرمان) خدا پروا کنید زیرا خداوند، به آنچه در سینه‌هاست، داناست!»

 منبع عربی: بحوث فی الملل و النحل، آیت‌الله جعفر سبحانی، ج ۷، ص ۸۴، مؤسسه النشر الاسلامیه.
 منبع فارسی: فرهنگ عقاید و مذاهب اسلامی، آیت‌الله جعفر سبحانی، انتشارات مؤسسه امام صادق(ع)، ج ۷، ص ۶۶ تا ۶۹.

  تعداد بازديدها: 2364

    نسخه قابل چاپ