چندی پیش آیت‌الله علی‌رضا اعرافی در خطبه‌های نماز جمعه قم با تاکید بر وجود روابط دوستانه بین ایران و جمهوری آذربایجان، به نام ملت ایران و قم و حوزه علمیه در تذکری دوستانه و ناصحانه خطاب به ملت آذربایجان گفت «مدت‌ها است که جمعی از علما و فضلای گران‌قدر ما که سرمایه جمهوری آذربایجان هستند، در زندان به سر می‌برند و سردار حاج حسنلی که از علما است در زندان و معرض حکم ابد است که به دولت آذربایجان می‌گوییم این شایسته نیست، آن‌ها سرمایه هستند و باید قدر بدانید و آن‌ها را آزاد کنید و احترام بگذارید.»

سردار بابایف فرزند عاکف معروف به شیخ سردار حاج حسنلی، متولد شهرستان ماساللی جمهوری آذربایجان از عالمان دینی، کارشناسان مذهبی و روحانیون برجسته و موثر این کشور است. این روحانی مردمی یک بار به اتهام برگزاری نماز جماعت در محل زندگی خود به سه سال زندان محکوم و پس از تحمل حبس آزاد شده بود که به همین دلیل به «محبوس نماز» شهرت یافت.

وی مدتی است که مجددا به اتهامات واهی بازداشت شده است. به همین مناسبت و برای پرداختن بیشتر به موضوع و شناخت شخصیت «شیخ سردار حاج حسنلی» و نقش وی در ترویج علوم و معارف دینی، با یکی از روحانیون اهل جمهوری آذربایجان به گفت‌وگو نشستیم.

با سلام، از اینکه وقت خودتان را در اختیار ما قرار دادید سپاسگزارم؛ لطفا خودتان را معرفی بفرمایید.

عادل احمدُف: سلام علیکم؛ بنده عادل احمدُف اهل جمهوری آذربایجان و فارغ‌التحصیل جامعة‌المصطفی العالمیه در رشته کارشناسی ارشد فلسفه اسلامی هستم؛ سال ۱۳۸۲ شمسی به ایران آمدم و قبل از آن نیز در آذربایجان مشغول تحصیل در مدرسه دولتی و مدرسه دینی بودم.

از سال ۱۳۸۲ در ایران به مدت ۹ سال مشغول تحصیل علوم دینی بودم و کارشناسی ارشد خود را اخذ کرده‌ام و در کنار تحصیل نیز فعالیت‌های فرهنگی و قرآنی داشتم. پس از این مدت به کشور آذربایجان برگشتم و ۵ سال در شهر گوی‌چای در مسجد حضرت ابوالفضل(ع) و مدرسه امام صادق (ع) مشغول به فعالیت‌های تبلیغی شدم.

سال ۱۳۹۶ شمسی برای نوشتن پایان نامه خود به ایران برگشتم و چندین سال نیز مشغول تدریس دروس حوزوی در نمایندگی جامعة‌المصطفی در شهر تبریز بودم؛ سپس از شهر اودسا کشور اوکراین برای امر تبلیغ دین دعوت شدم و حدود یک سال تا شروع جنگ اوکراین و روسیه، در اودسا به اقامه نماز جماعت، نمازجمعه، سخنرانی، تبلیغ، پاسخگویی به سوالات دینی و... پرداختم.

همچنین میان این سال‌ها در کشورهای مختلفی از جمله روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، ترکیه و... برای تبلیغ به صورت مناسبتی دعوت شده‌ام؛ هم اکنون عضو هیئت امنای شورای علمی طلاب جمهوری آذربایجان هستم و در شبکه بین‌المللی «هادی تی وی» به عنوان کارشناس مذهبی سخنرانی می‌کنم.

درباره شخصیت، زندگی و نقش شیخ سردار حسنلی در نشر معارف دینی توضیح بفرمایید.

عادل احمدُف: سردار حاج حسنلی در جمهوری آذربایجان و برخی دیگر از کشورها به «شیخ سردار» شهرت دارد؛ او از کودکی مشتاق و شیفته دین بود به طوری که در ۱۶ سالگی سخنرانی دینی می‌کرد. شیخ سردار مدتی تحت تربیت «ملا بَگ‌لَر» که شخصی بسیار پرهیزگار بود، شاگردی کرده و با پیشنهاد استاد خودش به قم آمد و نزدیک به ۱۰ سال نیز در شهر مقدس قم به درس‌آموزی در علوم دینی در حضور اساتید برجسته‌ای همچون آیت‌الله احمدی میانجی پرداخته است.

شیخ سردار پس از اتمام تحصیلاتش به شهر بیشکک پایتخت قرقیزستان و دانشگاه آلماتی قزاقستان دعوت شد و هشت سال در این دو کشور مانده است و تشیّع که در این دو شهر رونق گرفته، تا حدود زیادی مرهون زحمات و تلاش‌های شیخ سردار بوده است.

شخصیت شیخ سردار واقعا عجیب است و به نظر بنده شخصیتی بی‌نظیر در مسائل مختلف دینی به خصوص علم کلام است، آن‌هم با روحیات مدیریتی دارد و سخنوری ماهر و توانا و بسیار فهیم است.

شیخ سردار پس از این هشت سال به دعوت قاضی شهر ماساللی به امامت جمعه این شهر منصوب شد ولی مدتی بعد به دست دولت جمهوری آذربایجان و محکومیت عدم اجازه فعالیت دینی در آذربایجان دستگیر و ۳ سال زندانی شد.

سپس شیخ سردار آزاد شد و مردم او را بیشتر شناختند و در این وضعیت به دلیل جایگاه اجتماعی که بین مردم داشت، او را دوست داشتند و سخنرانی‌های ایشان بیشتر از قبل منتشر شد.

شیخ سردار یک شخصیت واقعا جامع است، ولی قبل از هر چیز بارزترین خصوصیت او عبودیت اوست. مطیع بودن به خدا و قوانین الهی و به ولی خدا است. شیخ سردار دین را وحی الهی می‌داند و به همین خاطر هیچ وقت خارج از این چهارچوب از خودش چیزی نمی گوید.

سوابق مسئولیت‌های شیخ سردار حاج حسنلی چیست؟

عادل احمدُف: مجلس روحانیون آذربایجان، توسط شیخ سردار تأسیس شده و خودش یکی از اعضای اصلی این مجلس است؛ شیخ سردار، مؤسس و سردبیر سایت اینترنتی «مائده.آذ Maide.Az» است که بیشتر در مباحث فرهنگی فعالیت می‌کرد و در کنار آن به بازتاب و پوشش مسائل جهان اسلام نیز می‌پرداخت؛ او همچنین عضو جنبش بیداری اسلامی است و به نظرم مهم‌تر از این‌ها، شیخ سردار وکیل آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در امور حِسبیه کشور آذربایجان هست.

علت دستگیری مجدد شیخ سردار در کشور آذربایجان چه بود؟

عادل احمدُف: مدت‌ها پیش مشکلاتی بین جمهوری آذربایجان و ایران پیش آمد و رفته رفته بیشتر شد و روابط بین آذربایجان و ایران تیره شد؛ در این بین سخت‌گیری‌هایی در این کشور نسبت به شیعیان احساس شد از جمله شیخ سردار حاج حسنلی که وکیل آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در آذربایجان بود، قربانی تیره شدن روابط بین دو کشور شد. سپس دولت جمهوری آذربایجان به اتهام واهی و نامشخص شیخ سردار را دستگیر کرد که همه می‌دانند زندانی شدن او کاملا سیاسی است.

روحانیت شیعه در ارتقاء فرهنگ و ارزش‌های ملی جمهوری آذربایجان چه نقشی را می‌تواند داشته باشد؟

عادل احمدُف: در خنثی‌سازی نگرانی‌ها و بلاهای عمومی که در جهان هست، از جمله فساد، گناه، بی‌بندوباری، تفکرات تکفیری و... روحانیون و مخصوصاً روحانیون شیعه نقش بی‌بدیلی دارند؛ کشور آذربایجان نیز پیشینه دینی و مذهبی تاریخی دارد و دارای علمای تراز اولی بوده و هست.

با توجه به این نکات در خود آذربایجان اگر واقعاً به روحانیون این کشور میدان کافی داده شود، علاوه بر اینکه تضادی با دولت آذربایجان ندارد بلکه پاسبان ارزش‌های دینی و ملی خواهند بود و تأثیرات بسیار مفیدی خواهند داشت که نمونه آن را در جنگ دوم قره‌باغ دیدیم و تبلیغات روحانیون و شاگردان و دست پروردگان این روحانیون بودند که منطقه قره‌باغ (به معنای عمومی) را آزاد کردند.

*انتخاب