یک اشتباه در فهم دقیق آنچه ظریف در یک گفت وگوی کلاب هاوسی از وجود کلمه تعلیق به کار برد سبب موج گسترده انتقادها شده است. تاجایی که شریعمتداری، مدیرمسئول کیهان، به شدت با احیای برجام که مهم ترین عامل در لغو تحریم ها و گشایش اقتصادی در کشور است، مخالفت کرده است. وجود بهانه نخواندن برجام توسط ظریف هم شده دستاویز اصولگراهای تندرو تا ارتباط با دنیا و رفع تحریم ها در دولت اصولگرای مورد حمایت خودشان را هم نپذیرند و به بهانه حمله به ظریف خواستار ترک میز مذاکرات برجامی شوند.

متن برجام برای دولت روحانی مهم نبود!

حمله اصولگرایان با دستاویز قراردادن سخنان تحریف شده ظریف شدت گرفته است و مجتبی ذوالنوری، یکی از نمایندگان تندرو مجلس که احتمالا اصل صحبت های ظریف را خود نشنیده، گفته است: اظهاراتی که ظریف مطرح کرده، در حقیقت افشاکننده فاجعه ای خسارت بار و مخرب است که در دولت تدبیر و امید و با اراده روحانی، ظریف و تیم مذاکره کننده اتفاق افتاد. او بیان کرد: در واقع آن فاجعه این بود که در دولت روحانی اراده، هدف گذاری و تصمیم بر این بود که مذاکره انجام و برجام به هر قیمتی پذیرفته شود. برای آنان مهم نبود که در متن مذاکرات چه آمده است، بلکه هدفشان آن بود که مذاکره انجام شود، برجام اتفاق بیفتد و رابطه با غرب و آمریکا به هر قیمتی که ملت بپردازند، برقرار شود. عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه هدف این بود که نام روحانی و ظریف به عنوان قهرمانان شکستن قبح ارتباط با غرب و آمریکا باقی بماند، ادامه داد: علت اینکه برجام آن طورکه دولت روحانی و تیم مذاکره کننده می خواستند، رخ نداد و نتوانستند هرچه می خواهند را واگذار کنند، مقاومت نظام و دلسوزان ملت بود. دلسوزان نظام نمی خواستند وضع موجودی که داشتیم، با سازش دولت و وزارت امور خارجه بدتر شود. ‎وی متذکر شد: در همان مقطع، یکی از سفرای اروپایی در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بنده دیدار داشت و گفت که طبق مذاکرات انجام شده، برد موشک های ایران نباید بیشتر از ۳۰۰ کیلومتر باشد. بنده با وی بحث کردم که برد موشک های ایران به تشخیص خودمان است، هیچ محدودیتی ندارد و ما هیچ تعهدی نداریم که برد موشک ها را کاهش دهیم. آن سفیر اروپایی گفت که در مذاکرات، تیم مذاکره کننده شما درخواست کرده است که برد موشک های ایران ۷۰۰ کیلومتر باشد اما غربی ها و گروه ۱+۵ قبول نکردند که برد موشک های ایران بیشتر از ۳۰۰ کیلومتر باشد. این مسئله حاکی از آن است که اگر به دولت روحانی اجازه داده می شد، حتی برد موشکی کشور را هم معامله می کردند.

اسماعیل کوثری، دیگر نماینده مجلس یازدهم نیز در واکنش به اظهارت اخیر محمدجواد ظریف مبنی بر اینکه به او اطلاع نداده بودند که کلمه تعلیق در متن مذاکره آمده است، اظهار کرد: تیم مذاکره کننده کشورمان مسائل زیادی را از ما کتمان کردند و این تنها موضوعی نبود که وزیر امور خارجه به آن اعتراف کرد و ما باید منتظر بمانیم تا دیگر موضوعات مربوط به برجام هم به تدریج افشا شود. این نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه واقعیتی که ظریف به آن اعتراف کرد خسارات زیادی را به کشور و منافع ملی زده است، گفت: خسارت بسیار سنگینی با انعقاد برجام و عدم توجه به مفاد آن به کشورمان وارد شد. وی یادآور شد: بارها در مجلس نهم به تیم مذاکره کننده کشورمان تاکید کردیم که به متن برجام توجه بیشتری داشته باشند و زیر بار انعقاد توافقی خسارت بار نروند اما آنان توجه نکردند.

حجت الاسلام جواد مجتهدشبستری، عضو مجلس خبرگان رهبری نیز درباره شایعاتی که به اعتراف ظریف معروف شده است، اظهار کرد: با تمام احترامی که برای آقای ظریف قائلم و تقدیری که از زحمات ایشان داریم، اما اظهارات ایشان عجیب و مایه تعجب بود. چطور عزیزان متنی حدودا صد صفحه ای همراه با ضمائم، مقدمه و... را بدون اینکه کامل و بادقت بخوانند امضا کردند؟ وی عنوان کرد: آنچه باعث تعجب می شود این است که چطور سندی با این اهمیت را که حیات، کرامت، شرافت، عزت و مصلحت ملت را در گرو خود داشت و دولت قبل و اصلاح طلبان همه چیز را به آن گره زدند و مسائل کشور را بند به آن کردند و معطل آن گذاشتند، کامل و بادقت نخواندند؟ عضو مجلس خبرگان رهبری با تاکید بر اینکه برجام یک متن و قرارداد معمولی نبود، تصریح کرد: سند با این اهمیت لازم بود کلمه به کلمه و واژه به واژه مورد توجه و دقت قرار گیرد، تفسیر شود و احتمالات آن مورد بررسی قرار گیرد.

چرا کلمه «تعلیق» در ضمیمه برجام نوشته شد؟

اما اصل ماجرا چه بود و آیا واقعا ظریف برجام را نخوانده امضا کرده و ادعای نوشتن متن برجام توسط شخص ظریف درست نبوده است! اتحادیه اروپایی دو نوع مقرره دارد، تصمیم «decision» است که مانند قانون کلی است که سیاست گذاری می کند. مقررات اجرائی (regulation) است که تقریبا مانند «آیین نامه اجرائی» در حقوق ما است. «تصمیم» تا «مقررات اجرائی» تصویب نشود اجرا نخواهد شد. آنچه در اصل اثر اجرائی دارد مقررات اجرائی است نه «تصمیم». مانند اینکه در قانون ما می گویند: «آیین نامه اجرائی این قانون توسط... تهیه می شود.» بنابراین تازمانی که آیین نامه اجرائی تهیه نشود، قانون عملا اجرا نخواهد شد. اروپا احکام «مقررات اجرائی» را لغو کرد اما احکام متناظر آن در «تصمیم» را  suspend (معلق کرد) تا «روز انتقالی» در برجام که (احکام تصمیم) هم لغو می شود؛ بنابراین در ضمیمه ۵ پیوست به برجام - که به جزئیات اجرای توافق توسط اتحادیه اروپا می پردازد - چهار بار این عبارت ذکر شده که مفاد «تصمیم» شورای اتحادیه اروپایی «تعلیق» (Suspend) و مفاد Regulation مربوط به آن (یعنی قانون حامل آن تصمیم) لغو (Terminate) می شود. بسیاری بدون توجه به مفهوم این اصطلاحات فنی و بعضا بدون درنظرگرفتن مکانیسم ها و انواع قانون گذاری در نظام حقوقی اتحادیه اروپا، به جای اینکه واژه ها را در بستر خود فهم و تفسیر کنند یا به مباحث علمی روی بیاورند، بی تناسب روی عبارت Suspend مانور می دهند و با اتهامات تکراری و بی اساس به ظریف حمله می کنند.

بنابراین کلمه تعلیق در متن اصلی برجام وجود ندارد و آنچه ظریف به آن اشاره کرده است به متن ضمایم که مربوط به اتحادیه اروپا هم می شد، بازمی گردد اما همین سوءبرداشت از یک سخن سبب شده اصولگرایان تندرو با حمله به ظریف و روحانی خواستار عدم بازگشت ایران به برجام شوند. البته این حملات یک نتیجه مهم هم در بر داشت و آن اینکه اصولگرایان و تندروها همچنان متن برجام را نخوانده اند و با هر شایعه ای موضع گیری می کنند.

*شرق