جماران: آیت الله سیدمحمدعلی عالمی بلخابی، یکی از شاگردان امام خمینی(س) در نجف اشرف بود که از درس اساتید برجسته دیگری همچون شاگرد آیت الله حکیم، شهید سید محمدباقر صدر، آیت الله العظمی سید ابوالقاسم خویی بهره گرفته است.

ایشان پس از پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان نماینده تام الاختیار امام خمینی(س) در افغانستان انتخاب و در شهر زادگاه خود یعنی بلخاب مستقر شد و دوشادوش مردم این خطه اسلحه به دست گرفت و با استعمارگران شوروی جنگید و جالب است بدانید «بلخاب» اولین شهری است که از دست نیروهای شوروی آزاد شد.

در دوره اخیر نیز در کنار مبارزه با استعمارگری های آمریکا در افغانستان به کارهای فرهنگی و انجام امور زیربنایی بنیادی پرداخت که توسعه حرم امامزاده یحیی بن زید و ساخت چندین مسجد و مدرسه از جمله این امور است.

آیت الله عالمی بلخابی صبح روز جمعه(پنجم شهریور ماه سال 1400) پس از عمری خدمت و مجاهدت به لقاء الله پیوست و پیکر او در مرکز ولایت سرپل افغانستان به خاک سپرده شد.

در رابطه با معرفی شخصیت و خدمات آیت الله سیدمحمدعلی عالمی بلخابی با حجت الاسلام و المسلمین محمدرضا نوراللهیان گفت و گویی داشته ایم که مشروح آن را در ادامه می خوانید:

آقای نوراللهیان! آیت الله سیدمحمدعلی عالمی بلخابی را برای ما معرفی بفرمایید.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

«إِنَّمَا یخْشَی اللّه مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ.»

در بحبوحه درگیری های بسیار غیر منتظره در افغانستان و فرار آمریکا تا آخرین نفر در نهایت ذلت و بعد از 20 سال ویرانی، کشتار و جنایت های در این کشور مسلمان، یک پرچمدار بزرگ و یک عالم واقعی و راستین و رهبری که توده های مردم او را پذیرفته بودند و همواره به او احترام می گذاشتند، در سن 100 سالگی جهان هستی را بدرود گفتند.

این بزرگوار، مرحوم آیت الله حاج سید محمدعلی عالمی بلخابی بودند. بلخاب از شهرهای شمال افغانستان است. درّه زیبا، سرسبز و پر آبی است و مردمانی بسیار متعهد، شیعه و اهل نجابت، طهارت و پاکی در آنجا زندگی می کنند.

پدر آیت الله عالمی به عنوان عالم مطرح و بزرگی بود که به نام آیت الله سیدحسین عالم مشهور بودند و سال ها در این محدوده و مرکزیت بزرگی شیعی زعامت مردم را بر عهده داشتند. همچنین مادر این بزرگوار عالمه، قرآن پژوه و و بسیار مشوق فرزندانش برای تحصیل علم و دانش بود.

ایشان از محضر چه اساتیدی بهره گرفته اند؟

آیت الله عالمی که به ایران می آیند، درس های ادیب نیشابوری، مرحوم حاج شیخ هاشم خراسانی، ملا هاشم قزوینی و اساتید بزرگی را استفاده می کنند. بعد از گذراندن دوره های سطح در خراسان ایران، به نجف مشرف می شوند و تقریبا از همان آغاز شاگرد بی چون و چرای حضرت امام خمینی(س) می شوند که از بورسای ترکیه به نجف تبعید شدند و انسان های بزرگی مانند عزیز از دست رفته ما مرحوم حجت الاسلام و المسلمین سید علی اکبر محتشمی پور، آیت الله قدیری، آیت الله خاتم یزدی، آیت الله سیدمصطفی خمینی و بسیاری از برجستگان و بزرگان جهان تشیع در درس امام حاضر بودند.

این بزرگوار در نجف همچنین شاگرد آیت الله حکیم، شهید سید محمدباقر صدر، آیت الله العظمی سید ابوالقاسم خویی و برخی اساتید مبرز دیگر بوده و محضر آنها را درک کرده است.

به تدریج مدرس قابلی می شوند و در تدریس ایشان شاگردان سرشناس تربیت می شوند که الآن اعضای مؤثر و موفقی در خدمت به مردم خودشان هستند.

آیت الله عالمی بلخابی نماینده امام خمینی(س) در افغانستان بودند؟

به تدریج که در محضر امام شناخته می شوند، وکالت حضرت امام در افغانستان را احراز می کنند و به عنوان وکیل تام الاختیار امام امت به افغانستان بر می گردند و مشغول انجام وظایف علمی و ارشاد و هدایت مردم می شوند. البته وکالت همه مراجع عظام بزرگ وقت را نیز داشتند.

بعد از دوره تقریبا کامل تحصیلات علمی و اخذ مرتبه بالای فقهی و نیز مراتب تقوا و فضیلت، به حکم قرآن کریم که می فرماید«وَلِیُنذِروا قَومَهُم إِذا رَجَعوا إِلَیهِم»، وقتی که حدود 40 ساله می شوند به طرف منطقه ای که در آنجا متولد شده اند بر می گردند و در همه شئون رهبری دینی و زعامت اسلامی مردم را بر عهده می گیرند.

تواضع و نوع نگاه ایشان به مردم، یعنی یک مردمداری ویژه که میراثی از امام خمینی(س) بود، موجب می شود که خانه ایشان مأمن و ملجأ هر نیازمندی می شود و کم کم توجه به ایشان پیدا می کنند.

ایشان در مبارزات مردم افغانستان علیه استعمارگران خارجی از جمله شوروی و آمریکا نیز حضور فعال داشته اند؟

سال 1357 بود که من به خاطر دارم همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی یک حکومت جائر و فاسد مارکسیستی بر سر کار آمد و در واقع کودتای علیه داود خان به روی کار آمدن یک مهره اتحاد جماهیر شوروی منجر شد و بعد هم ادامه پیدا کرد. یکی از کارهایی که در بلخاب می شود این است که به جبر و زور آیت الله عالمی را مجبور می کنند مردم را به مسجد بیاورند تا آموزش اندیشه های مارکس را آغاز کنند. جمعیت عظیمی هم آمدند که همه از حامیان آیت الله هستند، در میان سرنیزه ها و قنداق های تفنگی که سربازان روس به دست گرفته اند و با چکمه های ظلم وارد مسجد شدند.

آیت الله عالمی در همان جلسه اول یک سخنرانی آتشین برای دشمنانی که خاک افغانستان را اشغال کرده اند و همچنین تقویت روحیه مسلمانان، پیروان مذهب جعفری و یاران خودشان ایراد می کنند؛ بدون اینکه لکنت زبان داشته باشند. ایشان دستگیر می شوند و به زندان کمونیست ها می افتند. آن زندان ها و شکنجه ها باعث شد مردم در بلخاب به قدری پایداری نشان بدهند که بعد از حدود چهار ماه آیت الله آزاد می شوند و به جمع مردم بر می گردند.

این بار ایشان از شیوه مبارزات الحادی و کفرآمیز کمونیست ها آگاه می شوند و مبارزه بی امان خودشان با سربازان شوروی که کشورشان را اشغال کرده اند آغاز می کنند. اولین جرقه آزادی یک منطقه حساس در دوره دولت گرومیکو در شوروی از همین بلخاب شروع می شود و تمام شهر را از متجاوزین پاک می کنند و با همت مردم همچنان از شهرشان پاسداری می کنند. مردم به زندگی روزمره خودشان می پردازند و زهر چشمی از کمونیست ها گرفته اند که آنها تلاشی برای اشغال دوباره آن منطقه ندارند.

بلاتشبیه، من درّه پنجشیر و مرحوم شهید احمد شاه مسعود را به خاطر می آورم که کمونیست ها توانستند همه جا را بگیرند ولی درّه پنجشیر که واقعا مرحوم احمد شاه مسعود «شیر» آن بود در مصونیت ماند. ولی تقابل تاریخی می گوید اولین جایی که از دست کمونیست ها آزاد شد بلخاب بود.

این بزرگوار از سال 1357 که شوروی به افغانستان آمد تا سال 63 در جبهه های گوناگون افغانستان، سلاح بر دوش، سوار بر اسب و با شهامت مردم را بسیج می کنند، آموزش نظامی می دهند و از ثروتمندان برای تهیه آذوقه و مهمات کمک می گیرند و تمام قد می ایستند؛ تا جایی که نام ایشان در افغانستان به عنوان «آقای رهبر» شناخته می شود. این اتفاق ارزان تمام نشد. همسر ایشان را شهید می کنند که سیده، عالمه و از خاندان علم و فضلیت بود. دو نفر از فرزندان عزیزشان را هم به شهادت می رسانند. ولی مردم مرحوم آیت الله عالمی را مثل کوه راسخ و با روحیه مقاومت می بینند.

مهمترین ویژگی این عالم بزرگ این است که سلاح به دست گرفتند و کشور را از دست اشغالگران روسی نجات دادند. این گام خیلی بزرگی بود که در بسیاری استان های دیگر مثل هرات، جلال آباد، مزارشریف، قندهار و جای جای افغانستان این حرکت ایجاد شد و بعد از این شکست اتحاد جماهیر شوروی کم کم به کشور روسیه تبدیل شد و همه اقمار او که در همسایگی ما هستند فروریخت و کشور به شکل امروز در آمد که دیگر نه اتحاد جماهیر و نه شوروی است و به عنوان کشور روسیه شناخته می شود.

پس از آن اتفاقاتی می افتد و دولت اسلامی برهان الدین ربّانی و بعد هم قضایای طالبان کم خرد، خشن و بی باک در ریختن خون مسلمین پیش می آید. اینجا هم آیت الله عالمی شجاعانه مقاومت مردم را تشکیل می دهند و خودشان در صحنه هستند. تا اینکه دوره اول طالبان با مجاهدت مجاهدین و نیز حمله جرج بوش تمام می شود.

آیت الله عالمی بلخابی خدمات برجسته ای در افغانستان داشته اند که تقاضا داریم چند مورد از آنها را برای ما بفرمایید.

در فاصله کنار رفتن طالبان که آزادی هایی به مردم داده می شود، آیت الله به کارهای زیربنایی بنیادی مشغول می شوند و آرامگاه یحیی بن زید بن علی بن حسین(ع) را ایجاد می کنند. کتابخانه بسیار عظیمی را در سرپل ساخته می شود. حوزه علمیه برادران و خواهران به نام «رسول اکرم» تأسیس می شود و اولین نماز سرپل را هم اقامه می کنند.

نذر می کنند حرم حضرت یحیی بن زید را توسعه بدهند که تنها امامزاده شجاع و مبارز و مجاهد افغانستان است و طبق اسناد معتبر در سال 125 هجری قمری این نوه امام سجاد(ع) در افغانستان با بنی امیه درگیر می شوند و ضمن ضربه های سنگینی که به آنها وارد می کنند به شهادت می رسند. الآن در همین ولایت سنگ بسیار زیبا و عظیمی که تاریخ 800 سال قبل را دارد شجره نامه این بزرگوار و تاریخ مبارزات ایشان و شهادتشان را به خط کوفی نوشته اند.

کل مقبره ایشان 40 متر بیشتر نبود. وقتی افغانستان آزاد می شود ریاست جمهوری ایران در زمان آقای سیدمحمد خاتمی مصوبه ای داشتند که به افغانستان کمک شود تا مردم بتوانند خرابی ها را جبران کنند و بخشی از آن کمک ها به آبادانی این منطقه تخصیص داده شد، این حرم امروز در حدود هشت هزار متر زیربنا ساخته شده و زمینه تبلیغی بسیار مناسبی در محل ایجاد می شود.

وقتی ما می گوییم امامزاده یحیی افغانستان نباید به ذهن کسی بیاید مثل 10 هزار امامزاده ای که در ایران بسیاری از آنها اصل و نسب و ریشه صحیحی ندارند، در افغانستان تنها سند شیعی و پایگاه عظمت شیعه که عید نوروزها گردهمایی با شکوهی در آنجا برگزار می شود، همین امامزاده یحیی است که ساختمان آن را این مرد بزرگوار همت می کنند و از آبرو و احترامی که بین مردم گذاشتند و خودم می دانم چه کسانی از بازار تهران کمک کردند و  این پایگاه عظمت برای شیعه به دست ایشان برقرار می شود.

در همین ایام سومین شهید از فرزندان و چهارمین شهید از خاندان آیت الله عالمی را طالبان از ماشین پیاده و ترور می کنند. این آخرین موردی بود که در تلاش های طالبان برای ایجاد رعب و وحشت اتفاق افتاد و چند سالی بیشتر از شهادت این عزیز نمی گذرد که همسر و فرزندانشان الآن در ایران هستند.

آیت الله کم کم پا به دایره سن می گذاشتند ولی خستگی در وجود ایشان نبود. خیلی اهل عبادت و عاشق امام زمان(عج) بودند و واقعا یک سرباز مکتب امام صادق(ع) بودند و خیلی به حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و شهدای کربلا ارادت داشتند و تا آخر عمر به هدایت و تلاش مشغول بودند تا اینکه بعد از یک دوره چند روزه بیماری به اجداد طاهرینشان ملحق شدند و به لقاء الله پیوستند.

فرزند بزرگوارشان که امروز ادامه دهنده راه آن پیر خردمند و عالم عامل هستند، دکتر حیات الله عالمی بلخی نماینده و وکیل پارلمان افغانستان بودند و من از ایشان بی خبر هستم که با آمدن طالبان چه بر آنها می گذرد. ان شاء الله خداوند به خیر بگذراند.