محمد هاشمی رفسنجانی که در سالهای نخست انقلاب مسئولیت اداره صداوسیما را برعهده داشته است، در گفت و گو با خبرنگار جماران در این باره گفت: وقتی انقلاب در ۲۲ بهمن پیروز شد و امام خمینی به ایران آمدند، در نام نظام جدید اختلاف نظر بود. بعضی ها می گفتند«جمهوری دموکراتیک اسلامی»، برخی ها نیز بر «جمهوری خلق دموکراتیک»اصرار داشتند و گروه های دیگری هم بودند که اسامی متفاوتی پیشنهاد می دادند، اما امام فرمودند که جمهوری اسلامی نه یک کلمه کم و بیشتر.

وی افزود: سرانجام روز ۱۲ فروردین ۱۳۵۸، نام نظام برآمده از انقلاب را به «رفراندوم» گذاشتند و بالاتر از ۹۸ درصد مردم به نظر امام رای دادند و این گونه بود که آن روز به نام «جمهوری اسلامی» نامگذاری شد.

این فعال سیاسی ادامه داد: از دوران پیش از انقلاب اسلامی، نسبت به نحوه مبارزه با رژیم شاه نظرات متعددی وجود داشت. گروه هایی چون نهضت آزادی و جبهه ملی به مبارزه پارلمانتاریستی معتقد بودند. یعنی می گفتند باید در انتخابات شرکت کرد و وارد مجلس شد و از آنجا قانون اساسی زمان مشروطه را احیا کرد. در واقع هدف آنها این بود که شاه تنها سلطنت کند نه حکومت.

شاه به آمریکایی ها گفته بود که قصد دارد به جای سلطنت، حکومت کند

هاشمی رفسنجانی گفت: شاه پس از کودتای 28 مرداد در پاسخ به آمریکایی ها گفته بود که قصد دارد از آن به بعد به جای سلطنت، حکومت کند و برای اینکه او بتواند حکومت کند آمریکایی ها پیشنهاد تشکیل «ساواک» را دادند. این سازمان تشکیل شد و شاه به آن اختیار داد که هر کاری لازم دانست انجام دهد و چنانچه لازم بود از هیچ شکنجه ای برای مبارزین با رژیم دریغ نکند. 

او بیان کرد: ساواکی ها بسیار بی رحمانه عمل می کردند و اغلب شکنجه گران آنها در اسرائیل آموزش دیده بودند. نحوه برخورد آنها طوری بود که عده ای را به این نتیجه رساند که دیگر مبارزه پارلمانتاریستی جواب نمی دهد و تنها راه باقیمانده مبارزه مسلحانه است. از این رو، سال ۴۸ در جناح چپ گروهی به نام «چریک های فدایی خلق» و در جناح اسلامی گروهی به نام«مجاهدین خلق» تشکیل شد که بر مشی مسلحانه در مبارزه تاکید داشتند.

هاشمی افزود: نهضت آزادی ها، مجاهدین خلق را پذیرفته بودند و تاکید می کردند که مبارزه سه بُعد دارد. بُعد ایدئولوژیک، سیاسی و نظامی. آنها معتقد بودند که بُعد ایدئولوژیک مبارزه را انجمن های اسلامی دانشگاه ها بر عهده دارند و بُعد سیاسی اش بر دوش نهضت آزادی و بُعد نظامی آن «سازمان مجاهدین خلق» است.

جمهوریت و اسلامیت نظام دو رکن جدایی ناپذیر از یکدیگر هستند

او ادامه داد: مجاهدین خلق یک ماه در نجف بودند و کتاب های خود را خدمت امام بردند تا ایشان آنها را تایید کند، ولی امام این کار را نکردند. نظر ایشان این بود که مبارزه باید مردمی باشد. وقتی مردم بخواهند وارد عرصه شوند اصل آنها هستند. امام نه مبارزه پارلمانتاریستی را قبول کردند و نه بر مشروعیت سلطنت شاه صحه گذاشتند. نظر ایشان مبارزه مردمی بود. حتی در 15 خرداد 42 که امام را دستگیر کردند و به تهران بردند، از ایشان پرسیدند که نیروهای شان کجا هستند و امام گفتند که نیروهای من در گهواره هستند. این بدین معناست که امام مبارزه را طولانی می دانستند و همین هم بود به نحوی که مبارزه از سال 40  تا 57 به طول انجامید.

این فعال سیاسی گفت: امام وقتی مبارزه مردمی تمام کشور را فرا گرفت، از آن حمایت کردند. در نامگذاری نظام برآمده از انقلاب نیز همانطور که در قانون اساسی نیز آمده است، جمهوریت و اسلامیت نظام دو رکن جدایی ناپذیر از یکدیگر هستند و مورد تاکید امام بوده اند. جمهوریت به معنای حضور، رای و مشارکت مردم است و همانطور که امام هم تاکید داشته اند، میزان رای مردم است. اسلامیت هم یعنی اینکه قوانین نظام در چارچوب اسلام باشد. 

طبق نظر امام، تکیه گاه اصلی نظام «مردم» هستند

هاشمی رفسنجانی اظهار کرد: پیش از اصلاح قانون اساسی، ما در کشور دو جایگاه رئیس جمهور و نخست وزیر داشتیم. وقتی آیت الله خامنه ای رئیس جمهور و آقای میرحسین موسوی نخست وزیر بودند، در دیداری که امام با دولت داشتند و من نیز در جمع آنها حضور داشتم، ایشان به دولت فرمودند هر کاری که مردم می توانند انجام دهند را به خودشان واگذار کنید. یعنی اعتقادشان بر این بود که هر کاری اعم از صنعت، تجارت، بازار و... باید به دست مردم اداره شود و دولت باید جنبه ای نظارتی داشته باشد و به مسائلی نظیر مرزبانی و مسائل حاکمیتی بپردازد.

وی افزود: مطابق نظر امام اقتصاد باید به دست مردم باشد و گردانندگان اصلی اش را مردم تشکیل دهند. اینکه امروز انحرافاتی به وجود آمده و بخش دولتی اقتصاد غلبه پیدا کرده موضوع دیگری است ولی باید گفت که طبق نظر امام، تکیه گاه اصلی نظام «مردم» هستند. یعنی امام علاوه بر اتکال به خدا معتقد بودند که باید همه چیز دست مردم باشد.

طرح رفراندوم از سوی رئیس جمهور رنگ و بوی سیاسی گرفته تا حقوقی

عضو اسبق مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به سخنان اخیر رئیس جمهور در خصوص رفراندوم اظهار داشت: بخشی از حرف های اخیر آقای روحانی جزیی از اصول قانون اساسی است. این مسائل در قانون اساسی پیش بینی شده و ارجاع به نظر مردم با موافقت رهبری امکان پذیر است. یعنی اگر رهبری بخواهند درباره مسأله ای به نظر مردم رجوع شود، در قانون اساسی نیز درباره آن پیش بینی هایی صورت گرفته است. منتها از ابتدای انقلاب تاکنون غیر از اصلاح قانون اساسی و انتخابات های برگزار شده، مساله دیگری به رای مردم گذاشته نشده است.

او در پایان گفت: مسائل مهمی در کشور مانند برجام، مذاکره با آمریکا، گرانی بنزین و همین تفاهم نامه اخیر با چین و... وجود داشته که به رای مردم گذاشته نشده است. سوال اینجاست چرا آقای روحانی که 8 سال رئیس جمهور بوده و مسائل مهمی هم در دوران ایشان ایجاد شده به رفراندوم مراجعه نکرده است؟ پذیرش این حرف ها از سوی جامعه سخت است و مصداق این ضرب المثل است که«توکه لالایی بلدی چرا خوابت نمی برد». به هرحال اصل مسأله درست است ولی بیان آن در این مقطع آنهم از سوی رئیس جمهور بیشتر رنگ و بوی سیاسی گرفته تا حقوقی.