جماران: بعثت، برگزیدن منتخبان الهی است و عید مبعث در تقویم فرهنگی مسلمانان روز برگزیده شدن نبی مکرّم اسلام حضرت محمّدبن عبدالله(ص) به رسالتی بزرگ و تاریخ ساز است. محمدبن عبدالله در ماه ربیع الاول در محله شعب ابی طالب در مکه مکرمه به دنیا آمد. پدر بزرگوارش عبدالله و مادرش آمنه بن وهب بود که از مشهورترین خاندان حجاز (قریش) بودند.

پیامبر خدا تا 40 سالگی در حال عبادت و بندگی خداوند و به دین حنیف بود و به محمدامین شهرت داشت، آنگاه که به شبانی و یا تجارت می پرداخت همگان به او این لقب را داده بودند و بدان شهرت یافته بود. تا اینکه به تقدیر الهی محمدمصطفی (برگزیده) شد و هنگامی که در غار حرا مشغول عبادت بود فرشته امین وحی جبرائیل بر وی نازل شد و ندا در داد:

اقرا باسم ربّک الذّی  خلق* خلق الانسان من علق*اقرا و ربّک الأکرام* الذّی علّم بالقلم* علّم الأنسان ما لم یعلم(سوره علق، آیات 5 ـ 1)

بخوان به نام پروردگارت که آفرید. انسان را از خون بسته آفرید. بخوان و پروردگارت کریم‌ترین است. همان که به وسیله قلم آنچه  را که انسان نمیدانست. بدین‌سان رسالتی عظیم بر دوش «رحمه للعالمین» قرار گرفت و او ندای توحید سر داد و به جهان فرمود: قولوا لا إله الّا الله تفلحوا، برای رسیدن به رستگاری و سعادتمندی تنها راه نجات بشریت سرفرود آوردن در برابر خالق جهان و جهانیان و دوری از هرگونه شرک و بت پرستی، در هر شکل آنست.

این چنین است که امام خمینی در سال 1359 در روز مبعث پیامبر میفرماید:

باید عرض کنم که روز بعثت رسول اکرم در‌‎ ‎‌سرتاسر دهر؛ «مِنَ الازَلِ اِلَی الاَبَد»، روزی شریفتر از آن نیست؛ برای اینکه حادثه ای‌‎ ‎‌بزرگتر از این حادثه اتفاق نیفتاده. حوادث بسیار بزرگ در دنیا اتفاق افتاده است؛ بعثت‌‎ ‎‌انبیای بزرگ، انبیای اولوالعزم و بسیاری از حوادث بسیار بزرگ، لکن حادثه ای بزرگتر از‌‎ ‎‌بعثت رسول اکرم نشده است و تصور هم ندارد که بشود؛ زیرا که، بزرگتر از رسول اکرم‌‎ ‎‌در عالمِ وجود نیست غیر از ذات مقدس حق تعالی و حادثه ای بزرگتر از بعثت او هم‌‎ ‎‌نیست؛ بعثتی که بعثت «رسول ختمی» است و بزرگترین شخصیتهای عالم امکان و‌‎ ‎‌بزرگترین قوانین الهی.(صحیفه امام، ج 12، ص 419)

و این روز، روز بعثت انسان کامل است برای به کمال رساندن بشریت و نجات او از سلطه مستکبران و خودخواهان. کمال انسان به جدایی از غیر خداست و پیوستن به ذات مقدس اوست. تعظیم در برابر خداوند، برای سر فرود نیاوردن در برابر هرچه غیر خداست. همه انسانها محترمند و آزاد و خداوند این نعمت بزرگ را به انسان بخشیده است، تا همگان بنده غیر او نباشند و سربندگی در پیشگاه او فرود آورند.

امام خمینی(س) در این باره میفرماید:

روز بعثت روزی است که خدای تبارک و تعالی، موجود کاملی که از او کاملتر‌‎ ‎‌نیست و نمی شود باشد مأمور کرد که تکمیل کند موجودات را، انسانها را که ابتدائاً یک‌‎ ‎‌موجود ضعیف ناقص هست، لکن قابل این است که ترقی کند، انسان را مترقی کند. ابعاد‌‎ ‎‌انسان، ابعاد همۀ عالم است و اسلام برای تربیت انسان در همۀ ابعاد است.(همان، ص 421)

با نگاهی به اهداف بعثت و اهداف ظهور منجی بشریت و یکسانی آنها میتوان دریافت که همه انبیا و اولیای الهی با یک هدف و برای یک منظور مبعوث شده اند و در این راه استقامت ورزیدند و تا پای جان به پیش رفتند و برای آزادی بشر از قید و بندهای دنیایی تلاش کردند.

حضرت امام که خود نیز برخواسته از این مکتب و تربیت یافته آن است و هدف بلند پیامبر اسلام(ص) و امامان معصوم(ع) را پیموده است، میفرماید:

غایت بعثت همان است که خدای تبارک و تعالی در سورۀ «جمعه» فرموده است: ‌‌هُوَ‌‎ ‎‌الَّذی بَعَثَ فِی الاُمِّیِّینَ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ و یُزَکِّیهِم وَ یُعلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکمَةَ وَ إِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی‌‎ ‎‌ضَلالٍ مُبِینٍ.‌ غایت بعثت اینهایی است که در این آیۀ شریفه ذکر می فرماید؛ می فرماید که‌‎ ‎‌خدای تبارک و تعالی آن خدایی است که مبعوث کرده است در بین شما از خود شما یک‌‎ ‎‌رسولی، یک فرستاده ای و این فرستاده این چند امر را از طرف خدا باید انجام بدهد: ‌‌یَتْلُوا‌‎ ‎‌عَلَیْهِمْ آیاتِهِ‌‌ آیات خدا را بر مردم قرائت کند.(همان، ج 14، ص 386)

 ‌‌وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَة،‌‌ این شاید غایت این تلاوت باشد؛ تلاوت می کند برای‌‎ ‎‌«تزکیه» و برای «تعلیم» و برای تعلیم همگانی؛ تعلیم همین کتاب و تعلیم حکمت که آن‌‎ ‎‌هم از همین کتاب است. پس انگیزۀ بعثت نزول وحی است و نزول قرآن است و انگیزۀ‌‎ ‎‌تلاوتِ قرآن بر بشر این است که تزکیه پیدا بکنند و نفوس مصفا بشوند از این ظلماتی که‌‎ ‎‌در آنها موجود است تا اینکه بعد از اینکه مصفا شدند، ارواح و اذهان آنها، قابل این‌‎ ‎‌بشود که کتاب و حکمت را بفهمند. (همان، ص 388)

یکی دیگر از اسرار بعثت رسیدن به معرفت الله و شناخت ذات باری تعالی و دست یافتن به علوم معنوی است.

امام خمینی درکتاب شریف آداب الصلوه در این زمینه میفرماید:

سالک باید حقیقت «لامؤثر فی الوجود الّا الله» را اول با برهان حِکَمی مستحکم کند، و از معارف الهیّه که غایت بعثت انبیاء است، فرار نکند.(آداب الصلوه، ص 131)

و از این جهت امام تأسف میخورد که چرا برخی از افراد این باب از معرفت الهی را بسته اند:

خیلی مایۀ تأسّف‌‎ ‎‌است برای اهل اللّه که یک باب از معرفت [مانند لقاءالله و معرفه الله]را که می توان گفت غایت بعثت‌‎ ‎‌انبیاء و منتهای مطلوب اولیاء است، به طوری به روی مردم مسدود کرده اند که‌‎ ‎‌دم زدن از آن کفر محض و زندقۀ صرف است.(همان، ص 197)

و این چنین است که دردمندانه و سوگمندانه میفرماید:

مقصود آن است که برادران ایمانی من، خصوصا اهل علم، قدری به معارف اهل بیت، علیهم السلام، و قرآن توجه کنند آن را نسیان نکنند، که عمده بعثت رسل و انزال کتب برای مقصد شریف معرفه الله بوده، که تمام سعادات دنیاویه و اخراویه در سایه آن حاصل آید. ولی افسوس که انسان تا در این عالم است در حجابهای گوناگونی واقع است که نمی تواند طریق سعادت خود را تشخیص دهد، و اولیا و انبیا و علما نیز هر چه نصیحت می کنند و دعوت می نمایند، انسان از خواب بیدار نمی شود و پنبه غفلت را از گوش بیرون نمی کند. و آن گاه از نومه غفلت متنبه شود که سرمایه تحصیل سعادت از دستش رفته و جز حسرت و ندامت باقی نمانده است.‌ (شرح چهل حدیث، ص 660)

بار الها، اینک این بشریت گرفتار در ظلمتهای تو در تو و گرفتار در لایه های جهل مدرن و شرک آشکار و پنهان نیازمند فرهنگ و تربیت محمدی و بعثتی دوباره است، تا شاید از خواب غفلت و جهل و تباهی بیدار گردد و قرآن سراسر رحمت و پیامبر مهربانی را بازشناسد و بشریت را از این همه فلاکت رهایی بخشد. آمین یا رب العالمین.