اويغورها

اويغورها از اقوام ترک‌تبار ساکن ايالت خودگردان سين‌کيانگ يا ترکستان شرقي (اويغورستان) در شمالغرب چين هستند؛ البته که بخشي از آنها در قزاقستان و قرقيزستان زندگي مي‌کنند. اين منطقه پيش از سکونت اقوام ترک، از آن اين دو قوم بوده است و روزي روزگاري اويغورها از پيروان ماني به شمار مي‌آمدند. واقعيت قدمت اين قوم به زمان اشکانيان و هخامنشيان برمي‌گردد. اما امروز اين مسلمانان مورد ظلم واقع مي‌شوند. سعي شده آنها را تروريست بنامند و اقدامات عليه آنها را با عنوان مبارزه با افراطي‌گري و آشنايي با فرهنگ چيني معرفي مي‌کند. ناگفته نماند اويغورها دوبار در سال‌هاي 1933 و 1944 استقلال خود را پس گرفتند و خويش را «جمهوري يکم ترکستان شرقي» نام گذاشتند. اما چين، استقلال جمهوري ترکستان شرقي را از بين برد. با آنکه آنها اين سال‌ها اقدامي عليه دولت انجام نداده‌اند اما به دليل اينکه همواره يک تهديد بالقوه به شمار مي‌آيند بدترين رفتارها را بايد تحمل کنند. تا جايي که خيلي‌ها شرايط زندگي امروز اويغورها را در سين کيانگ بي‌شباهت با زندان‌هاي تحت حفاظت نمي‌دانند.

آزار و شکنجه زنان

اما جديدترين اتفاقات درباره تبعيض نژادي چين نسبت به اين قوم، گزارش تکان‌دهنده‌اي است که اخيرا بي‌بي‌سي منتشر کرده است که نشان مي‌دهد زنان در اويغور مورد شکنجه قرار مي‌گيرند. در اين گزارش آمده حدود يک‌ميليون نفر از مسلمانان اويغور و ديگر اقليت‌هاي ديني در استان غربي «سين‌کيانگ» چين به اردوگاه‌هايي انتقال يافته‌اند که چين آنها را مراکز کارآموزي و سازمان ملل و نهادهاي حقوق بشري آن را «مراکز کار اجباري» مي‌خوانند. اين گزارش افزوده است: زناني که براي چندين ماه در اين اردوگاه‌ها در بازداشت بوده‌اند، مي‌گويند با شوکر و باتوم برقي مورد آزار و اذيت و شکنجه قرار مي‌گرفتند. بازداشت‌شدگان سابق اردوگاه‌هاي سين‌کيانگ ادعا مي‌کنند که در اين کمپ‌هاي کار اجباري انجام مي‌دهند. آن‌طور که سايت عصر ايران هم دراين‌باره مي‌نويسد: آمريکا پس از انتشار گزارش شکنجه زنان اويغور در اردوگاه‌هاي استان سين‌کيانگ، خواستار پيگيري «عواقب جدي» براي عاملان آن شد. وزارت امور خارجه آمريکا اعلام کرد از اين «قساوت» در اردوگاه‌هاي چين «عميقا آشفته» شده است. سخنگوي وزارت امور خارجه آمريکا در اين باره گفت: عاملان بايد با عواقب جدي مواجه شوند. در همين باره ماريس پين وزير امور خارجه استراليا نيز در اين باره اظهارنظر کرد و افزود که بايد اجازه دسترسي فوري سازمان ملل به اين منطقه داده شود. چين مرتبا ادعا کرده اين مراکز براي آموزش حرفه، فرهنگ و زبان اصلي چيني و مبارزه با افراط‌گرايي ايجاد شده است.

ترس از جدايي

فريدون مجلسي ديپلمات سابق اما درگفت‌وگو با «آرمان ملي» مي‌گويد: اساسا ورود ايران به برخي مسائل به دليل سياست‌هاي خاص است. وگرنه به صورت عادي بهتر است ايران وارد برخي مسائل نشده و روابطش با کشورها را حفظ کند. قطعا در شرايط فعلي رابطه با چين نيز با توجه به اولويتش براي ايران، واکنشي نبوده است. اين کارشناس مسائل بين‌الملل در ادامه مي‌افزايد: رفتار امروز روسيه با مسلمانان چچن از اين جهت که چچن و داغستان راه درياي سياه و خزر بوده و براي روسيه تنفس‌گاه است و رفتار چين با اويغورها از اين جهت که آنجا تنفس‌گاه حياتي چين با کشورهاي آسياي مرکزي است، اينطور است. اين دو کشور نمي‌خواهند، چچن يا سين‌کيانگ را از دست بدهند. چين تن به جدايي تبت و اويغور نمي‌دهد. در اين ميان خبر اخير در مورد ماجراي شکنجه نيز مزيد بر علت شده است. چين به بهانه اينکه برخي افراطيون اقداماتي انجام مي‌دهند اساسا صدها هزارنفر را در معرض خطر قرار داده است. قطعا اگرچه ممکن است درباره بعضي مسائل اغراق‌گونه سخن گفته شود اما بايد تحقيقات جدي در اين زمينه صورت بگيرد و سازمان‌هاي جهاني ورود کنند.

*آرمان ملی