عضو هیأت علمی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به اینکه بخشی از حقوق شهروندی با پیام هشت ماده ای حضرت امام ارتباط برقرار می کند، گفت: فکر نکنیم که اگر افرادی در خانه های خلوت خودشان کاری کردند، آن جامعه و حکومت آسیب پذیر می شود. به نظر من اینچنین نیست.

حجت الاسلام و المسلمین مهدی مهریزی در گفت و گو با خبرنگار جماران، در خصوص تدوین مبانی فقهی فرمان هشت ماده ای امام خمینی(س) اظهار داشت: من مقاله ای را تحت عنوان «دولت ملی و حریم خصوصی» در سال 78 نوشته ام و در مجله حکومت اسلامی چاپ شد که فکر می کنم اولین مقاله در این زمینه بوده است. بعد از آن مقداری که من می دانم یک دو پایان نامه کارشناسی ارشد و کتاب های کوچکی به چاپ رسیده است.

عضو هیأت علمی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی افزود: هنوز زمینه کار علمی و پژوهشی از جهت کار فقهی و مباحث دینی وجود دارد. چون مباحث دینی گسترده تر و وسیع تر از فقه است. بحث های تاریخی، اخلاقی و کلامی هم در چهارچوب مباحث دینی قرار می گیرد. قاعدتا به اندازه مطلوب در این زمینه کار نشده است. در سال های اخیر مقداری ذیل عنوان «حقوق شهروندی» کارهای مختصری دارد انجام می شود ولی به نظرم هنوز کشش کارهای مطالعات دینی قوی تر و پخته تر را دارد.

وی یادآور شد: در این پیام به نکاتی توجه می شود که بخشی از حقوق شهروندان است. مثل اینکه حریم خصوصی شهروندان محترم است و حکومت و کارگزاران حکومتی حق مداخله ندارند؛ مگر در موارد خاص و با مسیر قانونی خاص که باید قاضی صالحی دستور صادر کند و نیروهای صالحی پیگیر قصه باشند و در همان حوزه ای که حکم هست پیگیری کنند. این بحث با حقوق شهروندی گره می خورد.

مهریزی تأکید کرد: کسانی که در جامعه زندگی می کنند حقوق گسترده ای دارند که یک بخش آن حریم خصوصی است. بخش های دیگر هم حق مسکن، معاش، اندیشه و سایر موارد است ولی بخشی از حقوق شهروندی با پیام هشت ماده ای حضرت امام ارتباط برقرار می کند و آن بحث حیطه حریم خصوصی است.

وی با بیان اینکه اعتماد مردم به حکومت یک سرمایه اجتماعی است، گفت: اگر مردم جامعه ای به اجزای مختلف حکومت از جمله قوه قضائیه، قانونگذاران، کارگزاران اجرایی و یا نیروهای نظامی و انتظامی اعتماد داشته باشند، این اعتماد بخشی از سرمایه های اجتماعی است. یعنی در واقع تأثیرگذاری اعتماد به عنوان یک سرمایه اجتماعی از خیلی سرمایه های دیگر بیشتر است. یک بخش از این اعتماد در گرو این است که اجزاء حکومت به مردم خودشان اعتماد داشته باشند و حریم خصوصی و حوزه های زندگی آنها را محترم بشمارند.

عضو هیأت علمی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: اگر اعتماد متقابل حاصل شود بهترین سرمایه هم برای جامعه و هم برای حکومت است که بتوانند دوام داشته باشند و در عرصه های دیگر با نشاط کار کنند. ما از این نظر هنوز به نقطه مطلوب نرسیده ایم و هنوز گاهی شنیده می شود که به جایی وارد می شوند و کامپیوتر و آلبوم شخصی فرد را تفحص می کنند. بخش هایی از این قضیه کم شده ولی آدم می شنود که هنوز برخی از این ناملاحظه گری ها دیده می شود.

وی با اشاره به بخش هایی از فرمان هشت ماده ای امام خمینی(س) اظهار داشت: امام می فرمایند اگر مأمور در خانه فرد گروهکی که کار سیاسی کرده وسایل قمار دید، ربطی به او ندارد و حق ندارد گزارش بدهد. متأسفانه این هنوز از ذهن سیستم ما محو نشده که اگر کسی در این قسمت با حکومت مشکل دارد همان را بررسی کنیم و نرویم به چیزهای دیگری که برای از بین بردن حیثیت و آبرو قابل عرضه است، بپردازیم و آنها را بررسی کنیم که مثلا این فرد در فلان دوره چطور بوده و یا دنبال این باشیم که عکسی از سفرش به خارج کشور پیدا کنیم.

مهریزی افزود: اینها نمونه های نقض فرمان امام است و با آموزه های دینی سازگاری ندارد. اگر افرادی هم انجام می دهند و به دستگاه های مربوطه می برند، دستگاه های مربوطه به جای تشویق آنها باید آنها را توبیخ کنند که در زندگی مردم تجسس کرده ای؛ نه اینکه به آن ترتیب اثر بدهند و مثلا در مورد اعتبارنامه نماینده مجلس حرف بزنند و تجدید نظر کنند. به نظرم هنوز به وضعیت مطلوب نرسیده ایم و متأسفانه این امر هنوز ابزاری برای منازعات و تسویه حساب های سیاسی است.

وی با تأکید بر اینکه من این بحث را مربوط به قوه قضائیه نمی دانم و مربوط به همه بخش های حکومت می دانم، تصریح کرد: باید نگرش ما به مردم، انسان، جامعه و شهروندان اصلاح شود. یعنی گره اصلی در «نگرش» است. ممکن است بخشی از آن سوء استفاده و یا تسویه باشد ولی عمده آن نگرش است. فکر نکنیم که اگر افرادی در خانه های خلوت خودشان کاری کردند، آن جامعه و حکومت آسیب پذیر می شود. به نظر من اینچنین نیست.

عضو هیأت علمی واحد علمی و کاربردی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: اگر ما به عقل و ایمان مردم اعتماد کنیم بسیاری از این نقیصه ها خود به خود حل می شود. خیلی وقت ها اینها عکس العمل برخورد بد است. در واقع وقتی که شما به عقل و ایمان فردی اعتماد ندارید، آن فرد می گوید چرا من فلان کار را انجام ندهم؟ یعنی پیشنهاد من اصلاح نگرش است؛ قوانین هم می تواند کمک کند ولی بیشتر به نوع تربیت بر می گردد و اینکه فرهنگ شود نگاه ما به مردم و تربیت این باشد که اگر عقل و ایمان آدم ها را باور کنیم جامعه زودتر به سمت صلاح می رود.

وی در پایان تأکید کرد: اینکه فکر کنیم مردم نمی توانند بفهمند و نمی توانند جلو خودشان را بگیرند پس ما باید آنها را راه ببریم، به نظر من این تفکر غلط است و عکس العمل های منفی آن خیلی بیشتر خواهد بود.