دشمن شناسی از نگاه امام علی (ع)

با نگاهی به شرایط  سیاسی کشورهای اسلامی شاهد این قضیه هستیم که برخی از مرزهای ممالک اسلامی از جمله مصر و اردن به مکان جولان و فعالیتهای مختلف دشمنان اسلام وهم چنین مکان امنی برای مانورهای مختلف غربی ها از جمله آمریکا و اسرائیل  تبدیل شده است. امام علی (ع) در نهج البلاغه خطرات آن را گوشزد نموده و مسلمین را به مبارزه با دشمنان برای خروج آنها از مرزهای اسلامی دعوت و بیان می فرمایند: آيا نمى‏بينيد كه مرزهاى شما را تصرّف كردند؟ و شهرها را گشودند؟ و دستاوردهاى شما را غارت كردند؟ و در ميان شهرهاى شما آتش جنگ را بر افروختند؟. براى جهاد با دشمنان كوچ كنيد، خدا شما را رحمت كند.در خانه‏هاى خود نمانيد، كه به ستم گرفتار و به خوارى دچار خواهيد شد و بهره زندگى شما از همه پست‏تر خواهد بود و همانا برادر جنگ، بيدارى و هوشيارى است، هر آن كس كه به خواب رود، دشمن او نخواهد خوابيد. 5 

هم چنین ایشان جزاى كسى كه به دشمن‏ خود تمكين كند را چنین بیان می کنند: به خدا قسم، اگر كسى به دشمن خود اجازه دهد تا گوشت او را جدا كند و پوستش را پاره كند و استخوانش را بشكند و خونش را بريزد، در حالى كه قادر بر ممانعت او باشد، گناه او عظيم است و آن چه سينه‏اش آن را در خود جاى داده (يعنى قلبش) ضعيف است‏ . اگر تو مى‏خواهى اى پسر قيس چنين كسى باش و امّا من نخواهم بود و كمتر از اين راضى نمى‏شوم كه با دست خويش ضربه شمشيرى فرود آورم كه استخوان سرها را به هوا پرتاب كند و از ضرب آن كف و مچ دست نابود شود و بعد از آن خدا هر چه بخواهد مى‏كند. واى بر تو اى پسر قيس! مؤمن به هر مرگى مى‏ميرد ولى خود را نمى‏كشد. هر كس قادر بر حفظ خون خود باشد و بين خود و قاتلش را آزاد بگذارد، در واقع خود را كشته است. 6 

 دشمن شناسى از ديدگاه امام خمينى(ره)

امام خمینی به عنوان بزرگترین رهبر سیاسی جهان اسلام با تسلط کامل بر روند تحولات جهانی و با تکیه بر اصول و مبانی اسلامی توجه همه مستضعفین جهان را به مبارزه با کفار و عدم غفلت در برابر مکر و حیله آنها معطوف ساخته و می فرمایند:  بزرگ‏ترين ساده‏انديشى اين است كه تصور كنيم، جهان خواران، خصوصاً آمريكا و شوروى از ما و اسلام عزيز دست برداشته‏اند، لحظه‏اى نبايد از كيد دشمنان غافل بمانيم. در نهاد و سرشت آمريكا و شوروى كينه و دشمنى با اسلام ناب محمدى صلى الله عليه و آله موج مى‏زند، بايد براى شكستنِ امواجِ طوفان‏ها و فتنه‏ها و جلوگيرى از سيلِ آفت‏ها، به سِلاح پولادين صبر و ايمان مسلح شويم. ملتى كه در خطِ اسلام ناب محمدى و مخالفت با استكبار و پول‏پرستى، تحجّرگرايى و مقدس‏نمايى است، بايد همه افرادش بسيجى باشند و فنون نظامى و دفاعى لازم را بدانند؛ چرا كه هنگامه خطر، ملتى سربلند و جاويد است كه اكثريت آن، آمادگى رزمىِ لازم را داشته باشند.

در جایی دیگر به بیان آسیب مهمی که برسر راه انقلابهای جهان اسلام قرار دارد یعنی؛ اسلام منهای روحانیت دینی در تمامی مذاهب اسلامی و اهانت به مقدسات اسلامی پرداخته و خطاب به مسلمین جهان این گونه می فرمایند:

 بيدار باشيد، امروز وقت اين است كه ما اسلام را تقويت كنيم، تز اسلام منهاى روحانيت يعنى «لااسلام»، من توجه شما را به اين خطر عظيم عطف مى‏كنم. خطر بزرگ است. توطئه‏هايى در دست اجراست، ملت هوشيار باشد، حمله‏هايى مستقيماً به بعضى قوانين اسلام، اهانت به بعضى از احكام اسلام، من باب اتفاق نيست، نقشه است، توطئه است.

لازم به ذکر است شهید برهان الدین ربانی هم چون امام راحل  مرکز قیام مسلمان ها و بیداری در جهان اسلام را مراکز تعلیم دینی دانسته و بیان می کند : انقلاب اسلامی ایران را رهبری مذهبی به پیروزی رساند. در راس قیام های اسلامی موفق ، کسانی قرار داشتند که از مراکز دینی فارغ التحصیل شده اند. * 

راهکارهای پیشبرد انقلابهای نوپای اسلامی

الف : تنها برنامه ی عملی این امت برگشت به اسلام است :

تا زمانی که هدف اصلی انقلابهای اسلامی پیاده شدن قوانین اسلامی نباشد و تنها مسائل روزمره زندگی عامل تحریک مردم بوده و اسلامی بودن یا نبودن حکومتها برای انقلابیون تفاوتی نداشته باشد نخواهند توانست برنامه های خود را آن گونه که می خواهند در جامعه به اجرا درآورند چرا که خاصیت دشمن این است که به سرعت خود را هم جهت مردم قرار داده و یا مجددا تفکرات خود را با ظاهری متفاوت به جوامع تحمیل می کند.

رهبر کبیر انقلاب در این زمینه چنین می فرمایند :

 «اگر حكومت اسلامى در بين توده‏هاى عظيم دنيا معرفى شود و ملت‏ها برنامه‏هاى حكومت اسلامى را دريابند، موجى در افكار [آنان‏] پديد خواهد آمد. بايد كوشش كنيد تا طرز حكومت اسلام و رفتار حاكم اسلامى با ملت‏هاى مسلمان را به اطلاع دنيا برسانيد تا زمينه فراهم شود كه حكومت عدل و انصاف به جاى اين حكومت‏هاى استعمار زده، كه اساس آن بر چپاول است، قرار گيرد. اگر قشرهاى جوانان، از هر طبقه كه هستند، ماهيت اسلامى را- كه با كمال تأسّف، جز چند سالى در زمان پيغمبر اسلام صلى الله عليه و آله و در حكومت بسيار كوتاه اميرالمؤمنين عليه السلام جريان داشت- بفهمند، اساس حكومت‏هاى ظالمانه استعمارى و مكتب‏هاى منحرف كمونيستى و غيره خود به خود برچيده مى‏شود.»

مقام معظم رهبری هم در بخشی از سخنرانی خود در نخستین اجلاس بیداری اسلامی در بیان آسیبها و خطرات پیشروی انقلاهای نوپای جهان اسلام چنین می فرمایند:

یک دسته از آسیبها، بر روی کار آوردن عناصری است که خود را متعهد به امریکا و غرب میدانند. غرب می کوشد پس‌از سقوط ناگزیر مهره‌های وابسته‌، اصل سیستم و اهرمهای اصلی قدرت را حفظ کند و سر دیگری را بر روی این بدن بگذارد و بدین وسیله سلطه‌ی خود را هم چنان ادامه دهد. این به معنای هدر رفتن همه‌ی تلاشها و مجاهدتها است. در این مرحله اگر با مقاومت و هشیاری مردم مواجه شوند، می‌کوشند تا بدیل‌های انحرافی گوناگون در پیش پای نهضت و مردم بگذارند. این سناریو می تواند پیشنهاد مدلهای حکومتی و قانون اساسی‌ها‌ئی باشد  که کشورهای اسلامی را بار دیگر در دام وابستگی فرهنگی و سیاسی و اقتصادی به غرب بیفکند،‌ و می تواند نفوذ میان انقلابیون و تقویت مالی و رسانه‌ئی یک جریانِ نامطمئن و به حاشیه راندن جریانهای اصیل در انقلاب باشد. این نیز به معنی بازگرداندن سلطه‌‌ی غرب و تثبیت مدلهای نوسازی شده‌ی غربی و بیگانه از اصول انقلاب و در نهایت، تسلط بر اوضاع است. اگر این تاکتیک نیز به نتیجه نرسد، تجربه‌ها به ما می گوید که آنگاه روشهائی چون هرج و مرج و تروریزم و جنگ داخلی میان پیروان ادیان یا قومیتها یا قبائل و احزاب و یا حتی میان ملتها و دولتهای همسایه، و همراه با آن، حصر اقتصادی و تحریم و بلوکه کردن سرمایه‌های ملی و نیز هجوم همه جانبه‌ی تبلیغاتی و رسانه‌ئی را در پیش خواهند گرفت. مقصود آنان از این همه، خسته و نومید کردن مردم و مرددّ و پشیمان کردن مبارزان است. که می دانند در این صورت، شکست دادن انقلاب، ممکن و آسان خواهد شد. ترور نخبگان صالح و مؤثر یا بدنام کردن برخی از آنان و از سوئی خریدن کسانی از سست عنصران، نیز در شمار روشهای متداول قدرتهای غربی و مدعیان تمدن و اخلاق است. در ایران اسلامی، اسناد لانه‌ی جاسوسی که به دست انقلاب افتاد، نشان داد که همه‌ی این توطئه‌ها، بدقت از سوی رژیم ایالات متحده‌ی امریکا برای ملت ایران برنامه‌ریزی شده بود. برای آنان باز گرداندن ارتجاع و استبداد و حاکمیت وابسته در کشورهای انقلابی، اصلی است که همه‌ی این روشهای کثیف را تجویز می کند.* 

محمد قطب متفکر بزرگ جهان عرب هم معتقد است این که خداوند مقرر کرده است که اسلام در زمین منتشر شود و آن را در زمین به امانت گذاشته است، بزرگترین نعمت است.

وی بیان می کند:

 وقتی مسلمانان نسبت به مقتضیات «لا اله الا الله» کوتاه آمدند، این نعمت ضایع شد و از دست رفت و تنها زمانی می توانند این امانت را باز گردانند و حق آن را اداء نمایند که به سوی «لا اله الا الله» و مقتضیات آن برگردند و کار تربیتی خود را از مقتضیات ایمانی آن آغاز و به ترتیب یکی پس از دیگری پیش بروند و از هیچ یک از مقتضیات آن و به ویژه مقتضیات جهادی غفلت نکنند.

ما وقتی به مردم می گوییم به «لا اله الا الله» برگردید، در حقیقت آن ها را به یک برنامه ی عملی و واقعی که وجود و هویتشان را به آن ها برمی گرداند راهنمایی می کنیم. با این کار مشکلات را از دوش آن ها برمی داریم و قدرت واقعیشان را در زمین به آن ها باز می گردانیم، به شرط این که به مقتضیات «لا اله الا الله» بر اساس منهج ربّانی عمل نمایند:

(وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئاً )

«خداوند به كساني از شما كه ايمان آورده‌اند و كارهاي شايسته انجام داده‌اند ، وعده مي‌دهد كه آنان را قطعاً جايگزين ( پيشينيان ، و وارث فرماندهي و حكومت ايشان ) در زمين خواهد كرد ( تا آن را پس از ظلم ظالمان ، در پرتو عدل و داد خود آبادان گردانند ) همان گونه كه پيشينيان ( دادگر و مؤمن ملّتهاي گذشته ) را جايگزين ( طاغيان و ياغيان ستمگر ) قبل از خود ( در ادوار و اعصار دور و دراز تاريخ ) كرده است ( و حكومت و قدرت را بدانان بخشيده است ) . هم چنين آئين ( اسلام نام ) ايشان را كه براي آنان مي‌پسندد ، حتماً ( در زمين ) پابرجا و برقرار خواهد ساخت ، و نيز خوف و هراس آنان را به امنيّت و آرامش مبدّل مي‌سازد ،  ( آن چنان كه بدون دغدغه و دلهره از ديگران ، تنها ) مرا مي‌پرستند و چيزي را انبازم نمي‌گردانند» .

آینده از آن اسلام است، خواه دشمنان را خوش آید یا ناخوش:

(إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْراً )

«خداوند فرمان خويش را به انجام مي‌رساند و هر چه را بخواهد بدان دسترسي پيدا مي‌كند . خدا براي هر چيزي زمان و اندازه‌اي را قرار داده است ».

می خواهم بگویم: دشمنان یقین دارند که اسلام برخواهد گشت. اما آیا مسلمانان نیز چنین یقینی دارند؟!

وظیفه ی بیداری اسلامی است که بذر این یقین را در دل مردم (مسلمانان) بکارد تا به حقیقت تبدیل شود و تنها راه مردم این است که بذر را از نو در دلهایشان بکارند؛ بذر «لا اله الا الله» و «محمد رسول الله»7.

ب: تقویت خودباوری و بنیه علمی و فرهنگی :

یکی از مسائل مهم در پیشبرد انقلابها تقویت خودباوری و بنیه علمی و فرهنگی است چرا که تا زمانی که وابستگی به بیگانگان وجود داشته باشد و رهبران انقلابها نتوانند تنها با پشتوانه مردم اهداف انقلابشان را در جامعه پیاده کنند این دشمنان هستند که خطوط فکری این انقلاها را تعیین می کنند بنابراین این نهضت ها محکوم به شکست هستند.

امام راحل با  ظرافت خاصی به نکته توجه نموده و خطاب به مسلمانان چنین بیان می دارند:

بدانيد مادامى كه در احتياجاتِ صنايعِ پيشرفته، دست خود را پيش ديگران دراز كنيد و به دريوزگى عمر را بگذرانيد، قدرت ابتكار و پيشرفت در اختراعات در شما شكوفا نخواهد شد و به خوبى و به عينيّت ديديد كه در اين مدت كوتاه، پس از تحريم اقتصادى، همان‏ها كه خود را از ساختنِ هر چيز، عاجز مى‏ديدند و پس از راه انداختن كارخانه‏ها، آن‏ها را مأيوس مى‏نمودند، افكار خود را به كار بستند و بسيارى از احتياجات ارتش و كارخانه‏ها را خودشان رفع نمودند.

ودر جای دیگری می فرمایند:

  ما بايد استقلال فكرى داشته باشيم، ما بايد پيوند فكريمان را از غرب جدا كنيم، اگر بخواهيم خودمان زندگى بكنيم، خودمان مستقل باشيم، پيوند به آن جا نداشته باشيم، بايد استقلال فكرى پيدا كنيم استقلال فكرى به اين است كه هيچ چيزمان مربوط به آن‏ها نباشد همه چيزمان مستقل باشد، افكارمان مستقل باشد.

ج: مسئولیت اهل قلم در شناساندن مبانی اسلامی و بیداری جوامع :

یکی دیگر از موضوعاتی که باید در پیشبرد انقلابهای اسلامی مورد توجه قرار گیرد مسئولیتی است که بر دوش اهل قلم قرار دارد که می بایست با آشنا نمودن مردم با مبانی اسلام، دشمن شناسی و تقویت روحیه انقلابیون با رسانه ها و نویسندگان بیگانه به مبارزه بپردازند.

بنیان گذار جمهوری اسلامی هم وظیفه این قشر از جوامع اسلامی را بسیار سنگین دانسته و خطاب به آنها جنین می فرمایند:

 همه اسلحه‏ها را ملاحظه كنيد، يك نظر عمومى بكنيد، قلم خودش يكى از اسلحه‏ها است اين قلم بايد دست اشخاص سالم و دست افاضل باشد، وقتى كه قلم، دست اراذل افتاد، مفسده‏ها زياد خواهد شد، در يك محيطهايى و در يك جنبه‏هايى، و اين اراذل، هر چه‏ آن، رذل خودشان را انجام مى‏دهند به يك صورت زيبايى با يك قلم شيوايى، اين‏ها خوب بزك كرده نشان مى‏دهند، اين جنايتى است كه از قلم به اين ملت مى‏خورد. مفسده‏هايى كه آن‏ها مى‏كنند، جناياتى كه آن‏ها مى‏كنند، خون‏ريزى‏هايى كه آن‏ها مى‏كنند، اين اهل قلم غير صالح كه اين حربه در دستش است، اين با قلم‏فرسايى خودش همه چيزها را وارونه نشان مى‏دهد، هر مطلبى شده باشد عكسش مى‏كند، اين هم يك رشته است كه قلم بايد دست اشخاص صالح باشد. آن‏هايى كه اهل فكرند، اهل قلمند، آن‏هايى كه صالحند، اين صلحا بايد بنشينند و در صدد اين باشند كه اميد بدهند به اين جامعه، اين مردم احتياج به اميد دارند .

هم چنین می فرمایند:

 امروز قلم‏هاى مسموم در صدد تخريب واقعيات هستند، بايد نويسندگان امين، اين قلم‏ها را بشكنند. آمريكا نظامى نمى‏آورد اين جا، آمريكا نويسنده مى‏آورد اين جا. جوان‏هاى ما توجه داشته باشند به اين‏كه آمريكا با سرنيزه نمى‏آيد به ميدان شما، با قلم مى‏آيد به ميدان شما. نویسندگان باید قلم‏هاى مسموم را بشناسند، اشخاصى كه قلم به دست مى‏گيرند بر ضد اسلام، بر ضد روحانيت، بر ضد مسير ملت، قلم‏فرسايى مى‏كنند، بشناسند آن‏ها را، سوابق اين‏ها را به دست بياورند. مطالعه در احوال و سوابق اين‏ها بكنند.

د: اتحاد و انسجام :

اختلاف و تفرقه بین مردم و رهبران انقلاب ونیز بین رهبران انقلابها با یک دیگر از آفتهای بزرگی است که دشمن از آن سود فراوانی می برد بنابراین یکی از رموز حرکت سریع انقلابها اتحاد و انسجام می باشد. امام خمینی هم از این آفت بزرگ رنج می بردند و همگان را دعوت به وحدت نموده و می فرمودند: «چرا دولت‏هاى عربى با هم مجتمع نيستند؟ چرا به احاديث نبى اكرم صلى الله عليه و آله اعتنا نمى‏كنند كه فرموده: «يَدٌ واحِدَةٌ عَلى‏ مَنْ سَواهُمْ»؟»

                                                                     ادامه دارد

پا نوشتها :

5-  نهج البلاغه،ترجمه محمد دشتی، نامه 62، ص 601