دعای این روز مشتمل بر چهار خواسته از خداوند متعال می باشد:
1- خدایا در این روز ترحم بر یتیمان را به من روزی فرما
يتيم نوازي و ترحم بر يتيمان يکي از دستورات بزرگ اسلام مي باشد که بر مسلمانان واجب است که در اين امر مهم بسيار کوشا باشند چرا که يتيم به کسي گويند که در ظاهر سرپناه و سرپرستي براي خود نداشته باشند (يعني هيچ کس نباشد که او را سرپرسي کند مثل پدر و مادر) به طوري که فقط خداوند حامي و سرپناه او باشد که خداوند حقوق چنين افرادي را بسيار محترم داشته و بر ترحم به آنان تاکيد مي نمايد. چنانچه حضرت امير مومنان علي عليه السلام مي فرمايد: “الله، الله بالايتام، فلا تغبوا افواههم و لا يضيعوا بحضرتکم” “خدارا! خدا را! درباره يتيمان، نکند که آنان گاهي سير و گاه گرسنه بمانند و حقوقشان ضايع گردد!
يتيمان با اينکه به ظاهر سرپناه و سرپرستي براي خود ندارند اما خداوند براي آنان ارزش بسياري قائل است به طوري که در قرآن خداوند (عزوجل) خطاب به پيغمبر خود مي فرمايد: “الم يجدک يتيما فاوي”(سوره ضحی آیه 6) يعني “آيا خداوند تو را يتيمي نيافت که در پناه خود جاي داد” که با توجه به اين آيه مي بينيم که خداوند پيغمبر خود را به دوران يتيمي اش (که پدر و مادر خويش را از دست داده بود و سرپناهي جز خداوند نداشت) تذکر مي دهد تا يادآور شود که چگونه خداوند او را ياري نمود و او را از گزند دشمنان در امان داشت و به لطف و رحمتش به مقام نبوت برگزيد. تا اينکه پيغمبر نيز به ياد يتيمان بوده و از آنان دلجويي کند.
در آيه ديگر مي فرمايد: ”فاما اليتيم فلا تقهر”(سوره ضحی آیه 9) يعني “پس تو هم هرگز يتيمي را ميازار”. حال با توجه به اين آيات ما بايد اين نکته مهم را در نظر داشته باشيم که پيامبر عظيم الشان اسلام هيچ گاه از دستورات خداوند سرپيچي نکرده و نعمتي از خداي خويش را فراموش ننموده است بلکه خداوند به پيامبر خود تذکر داده تا همه مردم الگو گرفته و آن دستورات را اجرا نمايند، چرا که خداوند مي فرمايد: “ولکم في رسول الله اسوه حسنه”(4) يعني “و براي شما در (خلق و خوي) رسول خدا الگويي نيکوست” پس از خداوند مي خواهيم که ما را در اين روز ياري نمايد تا بتوانيم بر يتيمان و بي سرپرستان ترحم نموده تا مشمول رحمت بي پايانش گرديم...
2- خدایا در این روز اطعام طعام به دیگران را به من روزی فرما
در ماه مبارک رمضان يکي از چيزهايي که بسيار اهميت دارد اطعام نمودن و سفره ميهماني پهن کردن براي فقيران و مستمندان در راه رضاي خداوند است که از ثواب و منزلت بسيار بالايي برخوردار است. تا آنجایی که نبی مکرم اسلام در خطبه شعبانیه که در روزهای پایانی ماه شعبان در رابطه با فضائل و اعمال ماه مبارک رمضان ایراد فرمودند در ارتباط پاداش افطاری دادن به روزه داران در ماه رمضان فرمودند:
هرکس در این ماه مبارک روزه داری را طعام و افطاری دهد، روز قیامت که قدمها بر صراط می لغزد قدم او نخواهد لغزید. در این هنگام یکی از مسلمانان سؤال کرد: یا رسول الله اگر چنانچه کسی این توانایی را نداشته باشد که دیگران را مهمان کند و به آنان طعام داده ،آنها را سیر کند چه کند؟ حضرت فرمودند: حتی اگر می تواند که به نصف خرما یا جرعه آبی دیگران را مهمان کند برای دوری از آتش جهنم، انجام دهد.
3- خدایا در این روز فاش سلام کردن به دیگران را به من روزی فرما
کلمه سلام بیش از ۴۰(چهل)بار در قرآن کریم بکار رفته است. در آیه ای خداوند می فرماید:
«فاذا دخلتم بیوتا فسلموا علی انفسکم تحیه من عندالله مبارکه طیبه» وارد خانه که می شوید سلام کنید «فسلموا علی انفسکم» مفسران فرموده اند که این آیه از مواردی است که همه مؤمنین به منزله یکدیگر حساب شده اند. و سلام کردن به دیگران سلام کردن به خود تلقی شده است و بعضی گفته اند که از این آیه استفاده می شود که اگر کسی هم در خانه نباشد برخودتان سلام کنید.
«تحیه ی من عند الله مبارکه ی طیبه» این سلام کردن تحیتی است از ناحیه خدا و هم مبارک و پربرکت است و هم طیب و خوش؛ پربرکت است یعنی آثار خیری بر آن مترتب می شود و طیب است یعنی نفوس می پسندند و خوششان می آید و احساس آرامش می کنند. از این جهت مناسب است بحثی درباره سلام کردن و آیات مربوط به آن داشته باشیم. آداب سلام
سلام که با سلامت، هم خانواده است معنایش نفی خطر یا ملزوم آن است. این شعاراسلامی که به عنوان تحیت ادا می شود و در قرآن کریم مورد تأکید قرار گرفته، شاید یکی از حکمتهایش این باشد که هر انسانی در زندگی دایماً نگرانیها، خوفها و دل واپسیهایی دارد و با هر کسی مواجه می شود. چون احتمال می دهد که از ناحیه وی ضرری به او برسد این نگرانی را دارد. پس اولین چیزی که در هر برخوردی مطلوب است رفع این نگرانی است، یعنی انسان احساس کند که از طرف آن شخص ضرری به او نمی رسد و هیچ چیز برای انسان مهمتر از دفع ضرر نیست و بعد نوبت می رسد به جلب منفعت. این است که در اولین برخورد بهترین چیزی که باید رعایت بشود همین تأمین دادن به طرف است که از ناحیه من به شما ضرری نمی رسد. پس در روابط اجتماعی اولین چیزی که باید تأمین بشود سلامت و امنیت است که اگر این نباشد زندگی اجتماعی هیچ ارزشی ندارد. از این رو در موارد زیادی «سلام» با «آمین» در قرآن کریم تواماً ذکر شده است. می دانید که یکی از اسمای خدای متعال «سلام» است و آن جا که این اسم در قرآن کریم ذکر شده به دنبالش «مؤمن» هم آمده است: «السلام المؤمن المهیمن»(سوره حشر آیه 23) خداست که سلامتی را تأمین و خطر را از دیگران رفع می کند. «مؤمن» در این جا یعنی کسی که ایجاد امن می کند. و در روز قیامت به مؤمنین گفته می شود: «ادخلوها بسلام آمنین؛ (سوره حجرآیه ۴۶) با سلام و امن وارد بهشت شوید.»
وقتی می گوییم «سلام علیکم» ممکن است قصد دعا باشد؛ یعنی از خدا می خواهم که سلامتی را برای شما تأمین کند و برگشتش به این است که سالم از ناحیه چه کسی باشد: وقتی می گوییم «سلام علیکم» یعنی سلام منی علیکم یا «سلام من الله علیکم» آنچه در بین عموم مردم متعارف است معنایش این است که از ناحیه سلام کننده خطری به شما نمی رسد ولی کسی که بینش توحیدی دارد و در هرحال توجهش به خدا هست این سلام را از ناحیه خدا می داند و از خدا در خواست می کند که برای او سلامت ایجاد کند و او را از خطرها حفظ نماید. اگر به این قصد باشد هم تحیت است برای او و هم دعا.
از چیزهایی که اهمیت موضوع سلام و سلامتی را اثبات می کند همین است که خود اسلام، «سلام» تلقی شده و برنامه های اسلام «سبل السلام» نامیده شده است: «یهدی به الله من اتبع رضوانه سبل السلام»(سوره مائده آیه 16) وقتی قرآن می خواهد اهمیت اسلام و قرآن را بیان کند می فرماید: خدای متعال به وسیله قرآن راههای سلام را به مردم نشان می دهد، و یکی از بزرگترین اوصاف قرآن این است که به سوی راههای سلام هدایت می کند.
آنچه در این دعا بر آن تأکید شده و از خدا در خواست شده تنها توفیق سلام کردن نیست بلکه افشاء سلام یعنی بلند و آشکار سلام کردن می باشد . همچنین در روایتی از امام باقر علیه السلام وارد شده که حضرت فرمودند : ان الله عزوجل یحب افشاء السلام
خداوند عزوجل آشکارا سلام کردن را دوست می دارد. (وسائل الشیعه - ج 12 ص 58)
4 - خدایا در این روزمصاحبت با کریمان را به من روزی فرما
منظور از صحبه الکرام، هم کلام و همنشين شدن با اهل کرم و بخشش است و علت این که این امر از خداوند متعال در این دعا درخواست شده این است که رفاقت و همنشینی با دیگران موجب انتقال خصلت ها و خصوصیات دیگران به انسان می گردد و به خاطر همین تأثیر پذیری است که اسلام تأکید بسیاری بر دقت در انتخاب همنشین دارد. لذا در این دعا از خداوند عزوجل درخواست توفیق همنشنی با کریمان شده تا بدین واسطه نیز انسان متخلق به کرامت گردد.
منبع : naseriehseminary.blogfa.com