در انگلیس و امریکا تا ۱۵۰ دلار و در فرانسه تا ۷۵۰ یورو، جریمه سگ‌گردانانی است که قانون را نقض می‌کنند. سختگیرانه‌ترین قوانین سگ‌گردانی مربوط به همین کشورهای اروپایی و امریکایی است. حقوق شهروندی در همه کشورها درقبال سگ‌گردانی با قانون حفاظت می‌شود، به جز در ایران! ولنگاری سگ‌ها و سگ‌گردانی در ایران، حقوق شهروندی متعددی از حق بر بهداشت و سلامت گرفته تا حق حیات ایرانیان را نقض کرده و می‌کند. درست است که قانون‌گذاری مستقیمی در رابطه با سگ‌گردانی در ادبیات حقوقی ما وجود ندارد و در این زمینه نیازمند به‌روزرسانی قوانین هستیم، اما مقررات موجود هم محدودیت‌های مختصری بر جولان سگ‌گردانی در ایران وضع کرده است که البته به درستی اجرا نمی‌شود.

«خودروی سگ‌گردان‌ها توقیف می‌شود» این مطلب را هفته گذشته دادستان عمومی و انقلاب اصفهان گفت. سیدمحمد موسویان با تأکید براینکه در راستای احیای حقوق عامه و توجه به مطالبات جدی مردم، هرگونه سگ‌گردانی در سطح شهر اصفهان اعم از پارک‌ها، اماکن عمومی و وسایط نقلیه ممنوع است، خاطر نشان کرد که با این افراد برخورد جدی خواهد شد. دادستان عمومی و انقلاب اصفهان همچنین به پلیس‌راه و عوامل انتظامی دستور داد با هماهنگی دستگاه قضایی و سایر دستگاه‌های متولی نسبت به توقیف سیستمی و فیزیکی خودروها و معرفی رانندگان متخلف، پلمب مغازه‌های مرتبط و مطب‌های دامپزشکی غیرمجاز اقدام کرده و نتیجه اقدامات صورت‌گرفته به دادستانی اعلام شود.

موسویان سگ‌گردانی را مصادیقی از تضییع حقوق عمومی برشمرد که تهدیدی برای بهداشت و آسایش و آرامش شهروندان به شمار می‌آید و تأکید کرد: بر همین اساس نسبت به تشکیل پرونده قضایی و برخورد با عامل یا عاملان آن اقدام قاطع قضایی انجام خواهد شد. پس از این اظهارات حسین مجیدی دادستان ارومیه نیز با اشاره به اینکه سگ‌گردانی مصداق تضییع حقوق عمومی است، تأکید کرد که سگ‌گردانی در آذربایجان غربی ممنوع است و با این پدیده برخورد قضایی می‌شود. این پایان ماجرا نبود و پس از آن دادستان‌های همدان، قزوین، آذربایجان شرقی، رباط‌کریم، کرمانشاه و یزد نیز به شکل سلسله وار ممنوعیت‌ها این‌چنینی را در مورد سگ‌گردانی اعلام کردند. البته شاید بتوان گفت اولین چراغ اقدامات اخیر در مقابله با سگ گردانی طی ماه‌های اخیر را پلیس راهور استان اردبیل روشن کرد که ماه پیش تأکید کرد که بود مأموران با شهروندانی که سگ را در داخل خودرو قرار داده و جابه‌جا می‌کنند، برخورد خواهد کرد.

موج حمایت‌ها از این اقدامات در شهرها و استان‌های مختلف موجب شد تا بالاخره در تهران نیز سگ‌گردانی با خودرو ممنوع اعلام شود و رئیس پلیس راهور تهران بزرگ با هشدار نسبت به این اقدام تأکید کند که خودروهایی که دست به سگ‌گردانی بزنند، اعمال قانون خواهند شد. سردار سید ابوالفضل موسوی‌پور با اشاره به اینکه سگ‌گردانی در سطح شهر و به‌ویژه در فضاهای عمومی، بارها از سوی پلیس به عنوان رفتاری خارج از عرف و مقررات شهری مورد تذکر قرار گرفته افزود: برخی افراد اقدام به سگ‌گردانی با خودرو می‌کنند که این اقدام نیز از نظر قانونی و انتظامی پذیرفته‌شده نیست و پلیس با مشاهده چنین مواردی طبق قانون با راننده برخورد و خودرو را اعمال قانون خواهد کرد. رئیس پلیس راهور تهران بزرگ همچنین با اشاره به اینکه پلیس با جدیت با مظاهر هنجارشکنانه در سطح شهر مقابله می‌کند، اظهار کرد: از شهروندان انتظار می‌رود در حفظ آرامش روانی و رعایت هنجارهای اجتماعی همکاری لازم را داشته‌باشند.

اقدامات اخیر پلیس نشان می‌دهد که احتمالاً این‌بار قرار است پس از درخواست‌های متعدد شهروندان در خصوص آزار و اذیت از وضعیت سگ‌گردانی در شهرها پلیس برای «حفظ آرامش روانی و رعایت هنجارهای اجتماعی» دست به اقدام عملی بزند و این امید وجود دارد که این اقدامات به دیگر استان‌ها و شهرها هم سرایت پیدا کند هر چند هنوز جدیت لازم دیده نشده‌است.

برخی از تهدیدات نگهداری از سگ در شهر

مسئله‌ای که موجب‌شده امروز دادستان‌ها در خصوص بحث نگهداری از سگ‌ها و سگ گردانی ورود پیدا کنند، این واقعیت است که در سال‌ها اخیر نگهداری از سگ در منازل تهران و برخی از شهرهای بزرگ به شکل زیادی افزایش یافته‌است. نگهداری از سگ در منزل به عنوان حیوانی نجس مؤکداً در اسلام نهی شده‌است. پیامبر (ص) فرموده‌اند خانه‌ای که سگ در آن باشد، ملائکه الهی به آن در نمی‌آیند و امیرمؤمنان علی (ع) نیز فرمودند که از نگهداری سگ در خانه بپرهیزید. از سوی دیگر در شرایطی که تراکم جمعیت در ابرشهرهای کشور با خود گرفتاری‌های زیادی را برای شهروندان به همراه دارد، حضور سگ‌ها در فضای عمومی و مخصوصاً محیط‌های تفریح خانواده‌ها و همچنین آلوده‌شدن محیط مشترک آپارتمان‌ها و شهر به وسیله فضولات آنها نه‌تنها می‌تواند موجبات تهدید سلامت جسمانی افراد به وسیله بیماری‌هایی مانند توکسوپلاسموز و کیست هیداتید شود، بلکه سلامت روانی بخش زیادی از شهروندان و مخصوصاً کودکان را نیز تهدید می‌کند.

حضور سگ‌ها در پارک، خیابان، فروشگاه، رستوران مخصوصاً در حالی که بسیاری از آنها بدون قلاده توسط صاحبانشان رها شده موجبات ترس و اضطراب بخش زیادی از افراد به خصوص کودکان می‌شود. همچنین رانندگی افراد در حالی که سر سگ‌ها از پنجره ماشین بیرون است، نه‌تنها موجب پرت‌شدن حواس دیگر رانندگان می‌شود، بلکه حتماً خود راننده‌ای که در حال سگ‌گردانی است نیز توانایی کاملی برای مهار وسیله نقلیه نخواهد داشت یا در بهترین حالت موجب کند شدن سرعت و افزایش ترافیک می‌شود.

از همه اینها بدتر، اما شاید وضعیتی است که سگ‌ها به زمین بازی کودکان وارد می‌شوند. این حیوانات می‌توانند عامل انتقال بسیاری از بیماری‌ها بین انسان و حیوان باشند و در شرایطی که گزارش‌ها می‌گوید حدود ۸۰ درصد از سگ‌های خانگی آزمایش‌های بهداشتی لازم را انجام نداده‌اند، مسئولان از افزایش بیماری سالک در منطقه یک تهران گزارش می‌دهند. حال در شرایطی که وسایل و زمین بازی کودکان باید کاملاً بهداشتی و ایمن باشند، قابل‌پیش بینی است حضور سگ‌ها در این محل‌ها که در بسیاری از موارد فضولات سگ‌ها توسط افراد سگ گردان نیز جمع آوری نمی‌شود می‌تواند چه پیامدهایی در پی داشته‌باشد. از سوی دیگر نه‌تنها والدین بلکه بسیاری از کودکان نیز از این حیوانات وحشت دارند و حضور آنها می‌تواند تأثیرات بسیار مخرب روحی و روانی برای کودکان داشته‌باشد. کودکی که مورد حمله سگ قرار می‌گیرد، ممکن است دچار اختلال استرس پس از سانحه شود که این ترس می‌تواند در آینده به فوبیای حیوانات، اضطراب اجتماعی یا حتی پرخاشگری تبدیل شود.

نظرات عمومی در مورد سگ‌گردانی

این روزها رسانه‌های عمومی و شبکه‌های مجازی پر است از شکایت افرادی که از حضور سگ‌ها در محیط زندگی آنها به ستوه آمده‌اند؛ مثلاً فردی از صدای پارس کردن سگ‌ها در آپارتمان محل زندگی کلافه شده و نوشته‌بود از نصف شب تا ظهر و صبح صدای سگ مانع از آسایش ما در منزلمان شده‌است یا فرد دیگری می‌گوید سه سال است به دلیل مشاهده استفاده سگ‌ها از فضای بازی کودکان در پارک‌ها و همچنین رها بودن آنها در فضای سبز پارک‌ها و بوستان ها، از ترس بیماری‌های خطرناک، فرزندانم را به پارک‌های شهر نبرده‌ام و مجبورم به شهربازی‌های خصوصی با هزینه بسیار بروم. دیگری یکی از پارک‌های بالای شهر تهران را مثال می‌زند و می‌گوید تبدیل به محل گردش توله سگ‌ها شده و عملاً مردم مسخره سگ‌گردان‌ها شده‌اند.

برخی دیگر نیز از رفتار افرادی که سگ‌گردانی می‌کنند انتقاد کرده و فردی نوشته‌بود که مشکل اینجاست آنقدر اخلاقشان بد است که آدم‌ها از آنها دور شده‌اند، بعد حیوان نگه می‌دارند و می‌گویند وفا و معرفتش بیشتر از انسان است.

فرد دیگری در پاسخ به انتقادها از ممانعت از سگ گردانی نوشته‌بود اگر سگ ولگرد یا سگی که صاحبش برایش مهم نیست بقیه اذیت می‌شوند یا نه، یک‌بار به خودتان یا عزیزانتان حمله کند، متوجه می‌شوید که این سگ‌گردانی چقدر برای بقیه می‌تواند آزاردهنده باشد و امنیت روانی آنها را به خطر بیندازد. اذیت بقیه و به هم زدن امنیت مردم به‌خصوص کودکان و افراد آسیب‌پذیر هیچ توجیهی ندارد. من تجربه کردم که می‌گویم و دیدم چه آسیبی به بچه‌های کوچک می‌زند. خارج از کشور هم زندگی کرده‌ام و به خاطر قوانین محکمی که آنجا هست، این حس ناامنی را نداشتم.

قوانین کشورها در خصوص سگ گردانی

بسیاری از کشورها سگ گردانی را یکی از موضوعات مخرب در زندگی شهری شهروندان دانسته و به همین دلیل در خصوص آن دست به قانونگذاری زده‌اند، به شکلی که می‌توان گفت هر چقدر کشورها توسعه‌یافته‌تر باشند، قوانین آنها در خصوص نگهداری و گرداندن سگ‌ها نیز دقیق‌تر است.

قوانین سگ‌گردانی در کشورهای مختلف جهان بسته به فرهنگ، قوانین محلی و اولویت‌های بهداشتی و ایمنی عمومی متفاوت است. در ذیل قوانین سگ‌گردانی در چند کشور متنوع از اروپا، آسیا، آفریقا و امریکای لاتین ارائه می‌شود.

انگلستان: در انگلستان، قوانین سگ‌گردانی بسیار دقیق و سختگیرانه است و بر مسئولیت‌پذیری صاحبان سگ تأکید دارد.

سگ‌ها باید در مکان‌هایی مانند پارک‌های کودکان، زمین‌های ورزشی، جاده‌ها، پارک‌ها، و سواحل با قلاده باشند. صاحبان سگ موظفند فضولات سگ خود را در اماکن عمومی جمع‌آوری کنند و عدم‌رعایت این قانون جریمه‌ای تا ۸۰ پوند (حدود ۱۰۰ دلار) به همراه دارد. اگر سگ رفتار پرخاشگرانه‌ای نشان دهد (حتی بدون گاز گرفتن)، صاحب آن ممکن است تا شش ماه حبس یا جریمه ۵ هزار پوندی (حدود ۶ هزارو۵۰۰ دلار) محکوم شود.

آلمان: در آلمان، قوانین سگ‌گردانی به صورت محلی توسط شهرداری‌ها تنظیم می‌شود، اما با این حال اصول کلی نیز وجود دارد. از جمله این قوانین اینکه سگ‌ها در زمین‌های بازی کودکان ممنوع هستند و تابلوهای «ورود سگ ممنوع» در این مناطق رایج است. همچنین در اماکن عمومی، سگ‌ها باید با قلاده باشند، مگر در پارک‌های مخصوص سگ‌ها و نقض این قانون می‌تواند جریمه‌ای تا ۱۰۰ یورو (حدود ۱۱۰ دلار) به همراه داشته‌باشد.

ایالات متحده امریکا: در امریکا نیز قوانین سگ‌گردانی بسته به ایالت و شهر متفاوت است، اما در آنجا نیز برخی اصول کلی وجود دارد. از جمله اینکه در بسیاری از شهرها، استفاده از قلاده در اماکن عمومی الزامی است. صاحبان سگ باید کیسه‌های مخصوص برای جمع‌آوری فضولات همراه داشته‌باشند. عدم رعایت این قوانین می‌تواند جریمه‌ای تا ۱۵۰ دلار به همراه داشته باشد.

فرانسه: در فرانسه، قوانین سگ‌گردانی به‌ویژه حتی برای حفاظت از حیات وحش طراحی شده‌اند. مثلاً از ۱۵آوریل تا ۳۰ ژوئن، سگ‌ها باید در جنگل‌ها و جاده‌های جنگلی با قلاده باشند تا از حیات‌وحش در فصل تولید مثل محافظت شود که نقض این قانون جریمه‌ای تا ۷۵۰یورو به همراه دارد.

استرالیا: در استرالیا، قوانین سگ‌گردانی به‌طور کلی سختگیرانه است. سگ‌ها باید در تمام جاها به جز پارک‌های مخصوص بدون قلاده باشند و همچنین محدودیت‌های خاصی برای نزدیکی مناطق بازی کودکان وجود دارد. از سوی دیگر قوانین نژادمحور نیز در برخی مناطق در حال بررسی است.

عربستان سعودی: در عربستان سعودی، قوانین سگ‌گردانی بسیار محدودکننده است و به دلیل فرهنگ محلی، سگ‌ها کمتر به‌عنوان حیوان خانگی دیده می‌شوند. سگ‌گردانی در اماکن عمومی ممنوع است و تنها سگ‌های کاری (مانند سگ‌های نگهبانی، شکار و خدماتی) مجاز هستند. ورود سگ به کشور نیز محدود است و تنها سگ‌های خاصی با مجوزهای خاص می‌توانند وارد شوند.

قطر: در قطر، قوانین سگ‌گردانی بسیار سختگیرانه است و به‌طور کلی سگ‌گردانی در اماکن عمومی ممنوع است. سگ‌گردانی در پارک‌ها، سواحل و سایر اماکن عمومی ممنوع است. افرادی که این قانون را نقض کنند، ممکن است تا سه سال حبس یا جریمه‌ای تا ۱۰۰هزار ریال قطر (حدود ۲۷هزار دلار) محکوم شوند.

امارات متحده عربی: امارات نیز قوانین سختگیرانه‌ای برای سگ‌گردانی دارد؛ مشابه قطر، سگ‌گردانی در پارک‌ها و سواحل عمومی ممنوع است، مگر در مناطق مشخص‌شده برای حیوانات خانگی. نقض این قانون می‌تواند منجر به شش ماه حبس یا جریمه‌ای بین ۱۰۰هزار تا ۵۰۰ هزار درهم (حدود ۲۷هزار تا ۱۳۶هزار دلار) و توقیف سگ شود.

سوئیس: در سوئیس، قوانین سگ‌گردانی بر آموزش و مسئولیت‌پذیری صاحبان تأکید دارد. صاحبان سگ باید آزمونی را رد کنند و در کلاس‌های آموزشی عملی و نظری به‌ویژه برای دارندگان سگ‌های اول شرکت کنند، همچنین سگ‌ها باید مایکروچیپ‌دار باشند، در سیستم ثبت حیوانات در برن ثبت شوند و ظرف ۱۰ روز از ورود به کشور به دامپزشک مراجعه کنند.

مکزیک: در مکزیک، قوانین سگ‌گردانی بیشتر بر کنترل ورود سگ‌ها به کشور تمرکز دارد. حداکثر دو سگ می‌توانند به کشور وارد شوند و باید گواهینامه سلامت داشته باشند که حداقل سه روز قبل از ورود صادر شده‌باشد. قوانین محلی ممکن است شامل الزامات قلاده و جمع‌آوری فضولات باشد، اما اطلاعات دقیق کمی در این خصوص وجود دارد.

مجارستان: در مجارستان، قوانین سگ‌گردانی سختگیرانه و با تأکید بر ایمنی عمومی است. سگ‌ها فقط در ملک خصوصی یا پارک‌های خاص می‌توانند بدون قلاده باشند و در غیر این موارد، باید همیشه با قلاده باشند. خارج از شهرها و شهرک‌ها، شکارچیان می‌توانند سگ‌های بدون قلاده را بدون هشدار یا مجازات بکشند.

هند: در هند، قوانین سگ‌گردانی شامل مسئولیت‌های خاصی برای صاحبان است. صاحبان سگ باید سگ خود را تمرین دهند؛ عدم رعایت این قانون می‌تواند جریمه‌ای تا ۱۰۰ روپیه و سه ماه حبس به همراه داشته‌باشد.

ژاپن: در ژاپن، قوانین سگ‌گردانی بر نظم و آداب تأکید دارد. سگ‌ها باید همیشه در فضای باز با قلاده باشند و فقط در داخل خانه یا ملک خصوصی محصور می‌توانند بدون قلاده باشند. صاحبان باید سگ خود را ثبت کنند، واکسیناسیون انجام دهند و گواهینامه تزریق همراه داشته باشند و حتی میکروچیپ‌گذاری نیز توصیه می‌شود.

آفریقای جنوبی: در آفریقای جنوبی، قوانین سگ‌گردانی بر ایمنی عمومی و مسئولیت‌پذیری تأکید دارد. سگ‌ها در فضاهای عمومی باید با قلاده باشند مگر در مناطق خاصی که برای سگ‌های بدون قلاده تعیین شده‌اند. صاحبان سگ مسئول هرگونه آسیب ناشی از رفتار سگ خود هستند، حتی اگر غفلتی صورت نگرفته باشد.

طرح صیانت از حقوق عامه در مقابل حیوانات مضر و خطرناک

در کشور ما موضوع نگهداری از سگ‌ها و سگ گردانی تاکنون به شکل خاص مورد توجه قانونگذار نبوده و همواره در برخی از قوانین مانند قانون تملک آپارتمان‌ها به این مسئله پرداخته شده‌است، البته آبان ماه سال ۱۴۰۰ طرحی با عنوان طرح صیانت از حقوق عامه در مقابل حیوانات مضر و خطرناک در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی اعلام وصول شد که در صدد الحاق چهار ماده به قانون مجازات اسلامی بود. در یکی از مواد این طرح، واردات، تولید، تکثیر، پرورش، خرید و فروش، حمل و نقل و گردانیدن اعم از پیاده یا با وسیله نقلیه و نگهداری حیوانات وحشی، نامتعارف، مضر و خطرناک، از قبیل کروکودیل (تمساح)، لاک‌پشت، مار، سوسمار، گربه، موش، خرگوش، سگ و سایر حیوانات نجس العین و میمون ممنوع اعلام شده‌بود و هر یک از مرتکبین، به جزای نقدی معادل ۱۰ تا ۳۰ برابر حداقل حقوق کارگری و نیز ضبط حیوان مربوطه محکوم می‌شدند. البته در تبصره این ماده مقرر شده‌بود برخی از دستگاه‌ها و همچنین روستانشینان، عشایر و گله‌داران، صرفاً در محدوده فعالیت و متناسب با نیازهای زندگی خود می‌توانند از سگ نگهبان استفاده کنند و سایر اشخاص متقاضی استفاده از حیوانات یاد شده باید درخواست مکتوب خود را به دادستانی تقدیم کنند.

براساس ماده دیگر نیز مقرر شده‌بود چنانچه هر یک از شهروندان از نگهداری حیوانات موضوع این قانون توسط همسایگان، گزارش یا شکایت کند، دستگاه قضایی و نیروی انتظامی به عنوان ضابط قضایی، موظف به رسیدگی و اعمال این قانون است و همچنین اگر فرد گزارشگر یا شاکی، خواستار عدم افشای هویت خود می‌شد، دستگاه قضایی موظف بود ضمن حفظ هویت فرد موصوف موضوع گزارش را بدون نیاز به پیگیری شاکی و گزارشگر، رسیدگی و مورد اعمال این قانون قرار دهد.

از سوی دیگر ماده بعدی مقرر داشته بود در صورت حمل و گردانیدن این حیوانات با وسایل نقلیه، علاوه بر مجازات نقدی مالک یا حامل حیوان، راننده خودرو نیز به جزای نقدی تعیین شده در این قانون محکوم و خودروی مربوطه نیز علاوه بر جریمه توسط پلیس به مدت سه ماه توقیف می‌شد.

با وجود همه اینها و در شرایطی که سال هاست در خصوص نگهداری و سگ گردانی در اکثر کشورها قانونگذاری خاص انجام شده، اما اکنون نزدیک به چهار سال است که حتی در مجلس طرح فوق نیز مسکوت مانده و می‌توان گفت اقدام قضایی خاصی نیز جهت حفاظت از شهروندان در برابر رفتارهای برخی از افراد در تجاوز به حقوق شهروندی افراد جامعه انجام نمی‌شود، وضعیتی که موجب‌شده همانطور که در بالا آمد برخی از افراد جری شده و تلاش کنند با پرخاشگری این رفتار ضداجتماعی خود را توجیه کنند.

*روزنامه جوان