به گزارش پایگاه خبری جماران، میدل ایست آی نوشت: کشورهای عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر و کویت استفاده از پایگاه‌ها و حریم هوایی خود توسط جنگنده‌های آمریکایی برای حمله به ایران را ممنوع کرده‌اند. این تصمیم پس از آن اتخاذ شد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در آخر هفته ایران را به حمله نظامی تهدید کرد.

هشدار صریح به واشنگتن: ما درگیر این ماجرا نمی‌شویم

یک مقام ارشد آمریکایی به پایگاه خبری «میدل ایست آی» گفته است که این کشورها به آمریکا اعلام کرده‌اند اجازه نخواهند داد از قلمرو یا حریم هوایی‌شان برای هرگونه عملیات علیه ایران، از جمله سوخت‌گیری و حمله، استفاده شود. این مقام که به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش فاش شود، اظهار داشت: «آن‌ها نمی‌خواهند درگیر این ماجرا شوند.»

برنامه‌های ترامپ برای فشار بر ایران با چالش مواجه شد

موضع‌گیری قاطع کشورهای حوزه خلیج فارس، ضربه‌ای به برنامه‌های دولت ترامپ تلقی می‌شود؛ برنامه‌ای که بر اساس آن، قرار بود حملات گسترده هوایی به حوثی‌ها در یمن به‌عنوان نمایش قدرتی برای وادار کردن تهران به بازگشت به میز مذاکره در خصوص توافق هسته‌ای عمل کند. اگر ایران مطمین شود که متحدان عربِ نفت‌خیز آمریکا از حملات نظامی حمایت نمی‌کنند، ممکن است موضع خود را در مذاکرات سخت‌تر کند.

انعطاف‌پذیری محدود خلیج‌نشین‌ها در قبال حمله به حوثی‌ها

به گفته یکی از مقامات پیشین آمریکایی که در جریان جزئیات این موضوع قرار داشته، کشورهای خلیج فارس در قبال حملات به حوثی‌ها انعطاف‌پذیرتر عمل کرده‌اند. این مقام که نخواست نامش فاش شود و به جزئیات اینکه آمریکا از کدام کشورها برای حملات اخیر استفاده کرده اشاره‌ای نکرد، افزود: «ایالات متحده اطمینان داشت که از حمایت کافی کشورهای خلیج برخوردار است، حتی برای انجام پروازهای نجات در صورت سرنگونی احتمالی جنگنده‌های آمریکایی.»

تلاش‌های واشنگتن برای جلب رضایت ریاض و دوحه از مسیر تسلیحات

دولت ترامپ در چارچوب تشدید کمپین «فشار حداکثری» علیه تهران، در تلاش بوده تا حمایت کشورهای خلیج فارس را جلب کند. در ماه مارس و هم‌زمان با آغاز نخستین حملات به حوثی‌ها، مقام‌های دفاعی و اطلاعاتی آمریکا با همتایان اماراتی و سعودی خود در واشنگتن دیدار کردند. در ادامه این اقدامات، دولت ترامپ با فروش تسلیحات به قطر و عربستان سعودی که مدت‌ها به تعویق افتاده بود، موافقت کرد. قطر مجوز خرید پهپادهای MQ-9 ریپر را دریافت کرد و عربستان نیز به سامانه‌هایی برای تبدیل موشک‌های غیرهدایت‌شونده هوا به زمین به موشک‌های هدایت‌شونده دست یافت.

افزایش کم‌سابقه انتقال تجهیزات نظامی به منطقه

از زمان حمله‌های ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به رهبری حماس به جنوب اسرائیل و تبدیل شدن آن به بحرانی منطقه‌ای، ایالات متحده انتقال جنگنده‌ها و تجهیزات نظامی به اردن و کشورهای خلیج فارس را در بالاترین سطح دنبال کرده است. بر اساس داده‌های ردیابی پرواز که توسط تحلیل‌گران در شبکه اجتماعی ایکس منتشر شده، تعداد پروازهای باربری نظامی آمریکا به این منطقه ۵۰ درصد نسبت به بیشترین مقادیر قبلی افزایش یافته است.

یک مقام رسمی آمریکایی اعلام کرد که «در پی ممنوعیت کشورهای خلیج فارس، آمریکا بمب‌افکن‌های B-2 را در پایگاه دیگو گارسیا در اقیانوس هند مستقر کرده است.»

این نخستین بار نیست که مقامات نظامی آمریکا از موقعیت راهبردی دیه گو گارسیا به‌عنوان جایگزین پایگاه‌های هوایی خلیج فارس استفاده می‌کنند. در اواخر دهه ۱۹۹۰، زمانی که آمریکا عراق تحت حکومت صدام حسین را بمباران می‌کرد و عربستان سعودی محدودیت‌هایی اعمال کرده بود، ایالات متحده از این پایگاه در جزایر چاگوس به‌عنوان سکوی عملیات استفاده کرد.

اطلاعات ماهواره‌ای منابع باز که اخیراً توسط شرکت Planet Labs منتشر شده، حضور سه فروند بمب‌افکن B-2 در این پایگاه را نشان می‌دهد. منابع دیگر نیز تصاویری ارائه داده‌اند که از حضور دست‌کم پنج فروند B-2 در پایگاه حکایت دارد. این پایگاه در جزایر چاگوس در فاصله حدود ۵۳۰۰ کیلومتری ایران قرار دارد و در محدوده برد عملیاتی بمب‌افکن‌های B-2 است، که می‌توانند تا حدود ۱۱۰۰۰ کیلومتر پرواز کنند. این هواپیماها توانایی حمل بمب‌های سنگرشکن ۳۰ هزار پوندی موسوم به «نفوذگر مهمات عظیم» را دارند که برای حمله به تأسیسات هسته‌ای زیرزمینی ایران طراحی شده‌اند. استفاده از پایگاه دیه گو گارسیا، معادلات بازدارندگی ایران در برابر آمریکا را پیچیده‌تر کرده است.

هشدار تلافی‌جویانه ایران به کشورهای عربی

در اکتبر ۲۰۲۴، زمانی که ایران در انتظار واکنش تلافی‌جویانه اسرائیل به دومین حمله مستقیم موشکی‌اش به این کشور بود، جمهوری اسلامی به کشورهای حوزه خلیج فارس هشدار داد که در صورت حمله اسرائیل، تأسیسات نفتی آن‌ها را هدف قرار خواهد داد. این هشدارهای حساب‌شده و متقابل، در آن مقطع مانع از حمله اسرائیل به تأسیسات انرژی ایران شد.

استفاده از دیه گو گارسیا، معادلات بازدارندگی را تغییر می‌دهد

با این حال، اگر ایالات متحده از پایگاه دیه‌گو گارسیا برای حمله به ایران استفاده کند، می‌تواند از حریم هوایی کشورهای خلیج فارس عبور نکند یا حداقل به پادشاهان این کشورها این اطمینان را بدهد که در حملات مشارکتی نداشته‌اند. این وضعیت، گزینه‌های ایران را برای بازدارندگی در برابر حملات آمریکا یا اسرائیل از طریق تهدید کشورهای خلیج فارس محدود می‌کند.

احتمال حمله پیش‌دستانه ایران به پایگاه‌های آمریکا

نشریه تلگراف روز دوشنبه گزارش داد که فرماندهان نظامی ایران تحت فشار هستند تا حملاتی پیش‌دستانه علیه پایگاه دیه‌گو گارسیا انجام دهند.

بهنام بن‌طالب‌لو، کارشناس مسائل ایران در اندیشکده «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها» در واشنگتن، در شبکه اجتماعی X نوشت: با اینکه برد موشک‌های بالستیک ایران به‌طور رسمی تا ۲۰۰۰ کیلومتر اعلام شده، تهران می‌تواند از طریق تجهیز حوثی‌ها به موشک‌های بالستیک میان‌برد ــ که احتمال تولید آن‌ها را دارد ــ، پرتاب پهپادهای شاهد از کشتی‌ها یا بهره‌گیری از موشک‌های کروز پرتاب‌شونده از کانتینر ــ که توسط روسیه و چین تولید می‌شوند ــ از اقیانوس هند، جزیره دیه‌گو گارسیا را هدف قرار دهد.

تهدید ترامپ به حمله‌ای بی‌سابقه به ایران

دونالد ترامپ در مصاحبه‌ای که روز شنبه انجام داد، احتمال آغاز جنگی جدید در خاورمیانه را مطرح کرد و هشدار داد که در صورت نپذیرفتن توافق هسته‌ای از سوی ایران، این کشور با «بمباران‌هایی مواجه خواهد شد که تاکنون مشابه آن را تجربه نکرده است.»

ترامپ در قبال برنامه هسته‌ای ایران، خواسته‌هایی حداکثری را دنبال می‌کند. مایک والتز، مشاور امنیت ملی آمریکا، اخیراً اعلام کرده است که واشنگتن خواهان «برچیده شدن کامل» ظرفیت‌های هسته‌ای تهران است. ایران، که همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید دارد، این درخواست‌ها را رد کرده است. در عین حال، این خواسته‌های دولت ترامپ، آمریکا را در مسیر تقابل با روسیه قرار می‌دهد؛ کشوری که ایالات متحده تلاش دارد روابط خود را با آن بازسازی کند. روسیه نخستین نیروگاه هسته‌ای ایران را در بوشهر احداث کرده و شرکت دولتی «روس‌اتم» نیز اعلام کرده در حال مذاکره برای ساخت نیروگاه‌های بیشتر در ایران است.

حرکت ناوهای جنگی آمریکا از اقیانوس آرام به خاورمیانه

در این میان، دیپلمات‌ها و تحلیل‌گران منطقه‌ای در تلاش‌اند دریابند که آیا افزایش حضور نظامی آمریکا در خاورمیانه، با هدف تقویت تهدیدهای ترامپ انجام می‌شود یا ایالات متحده واقعاً در حال آماده‌سازی برای یک اقدام نظامی است. علاوه بر پروازهای باری نظامی، آمریکا دستور اعزام دو ناو هواپیمابر به منطقه را صادر کرده است. نکته قابل توجه اینکه، با وجود تشدید تنش‌ها پیرامون تایوان، ایالات متحده ناو هواپیمابر «کارل وینسون» را از اقیانوس آرام به خاورمیانه منتقل کرده است.

پایگاه‌های کلیدی آمریکا در عربستان، امارات و کویت

در حال حاضر، دست‌کم ۴۰ هزار نیروی نظامی آمریکایی در خاورمیانه مستقر هستند. بیشتر آن‌ها در کشورهای نفت‌خیز حوزه خلیج فارس حضور دارند؛ جایی که آمریکا مجموعه‌ای از پایگاه‌های راهبردی هوایی و دریایی را در اختیار دارد.

پایگاه هوایی «پرنس سلطان» در عربستان سعودی محل استقرار یگان ۳۷۸ نیروی هوایی اعزامی ایالات متحده است که با جنگنده‌های اف-۱۶ و اف-۳۵ فعالیت می‌کند. آمریکا همچنین از پایگاه هوایی «الظفره» در امارات متحده عربی، پهپادهای تهاجمی MQ-9 ریپر و جنگنده‌های خود را به کار می‌گیرد. پایگاه هوایی «علی السالم» در کویت نیز محل استقرار یگان ۳۸۶ نیروی هوایی اعزامی آمریکاست.

پایگاه هوایی «العدید» در قطر، مقر فرماندهی مرکزی ایالات متحده (سنتکام) در منطقه محسوب می‌شود. طبق گزارش‌های پیشین میدل ایست آی، برخی مقام‌های نظامی اسرائیل نیز در این پایگاه حضور داشته‌اند؛ با این حال مشخص نیست که آیا هنوز در قطر حضور دارند یا خیر.

پادشاهی بحرین نیز میزبان حدود ۹۰۰۰ نیروی نظامی آمریکایی است که در ستاد فرماندهی نیروهای دریایی مرکزی آمریکا و ناوگان پنجم نیروی دریایی این کشور فعالیت دارند.