درگذشت حضرت آیت الله سید محمد علی شیرازی فرزند مرجع کبیر و مجاهد مرحوم آیت الله العظمی سید عبداللّه شیرازی در مشهد که در روز پنجشنبه ۲۹ آذر ماه رخ داد، ضایعه ای بر روحانیت و حوزه های علمیه، جامعه ی دینی و مذهبی و ارادتمندان مکتب اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام مخصوصاً مردم متدین مشهد و خطه ی خراسان محسوب می شود.

ایجاد حوزه های علمیه در مشهد و نجف اشرف و انجام خدمات اجتماعی از قبیل ایجاد درمانگاه و مدرسه و بیمارستان و مجتمع های خیریه بخشی از فعالیتهای ایشان است که کم و بیش به آنها اشاره می شود و لیکن به هوشمندی سیاسی ایشان کمتر پرداخته شده است که بنده در این یادداشت مختصراً عرایضی تقدیم می نمایم.

همگان در حوزه های علمیه مرجع والا مقام مرحوم آیت اللّه العظمی سید عبداللّه شیرازی از مراجع تقلید بزرگ شیعه که حدود چهل سال پیش به رحمت خدا رفتند را به عنوان یک مرجع مجاهد می شناسند که از دیرباز در مبارزه با رژیم ستمشاهی ایران و حزب بعث عراق پیشگام بودند و در آستانه ی پیروزی انقلاب اسلامی نیز در خیزش انقلابی مردم خراسان و حوزه های علمیه جهان تشیع و در همگامی با حضرت امام خمینی (رض) از ابتدای نهضت انقلاب اسلامی همیشه همراه و مؤید و پشتیبان بودند.

شرح مجاهدات مرحوم آیت اللّه العظمی سید عبداللّه شیرازی بطور مبسوط در کتابها و رسانه ها و در جراید و مقالات آمده است و به مناسبت چهلمین سال ارتحال این مرجع بزرگ نیز به همت مرحوم آیت اللّه سید محمد علی شیرازی، چهار همایش سنگین و وزین در سال گذشته در حوزه های قم و مشهد و تهران در حرم حضرت عبدالعظیم و حرم شاهچراغ شیراز برگزار شد و علیرغم گذشت بیش از چهل سال از ارتحال این عالم مجاهد، مجالس بزرگی با حضور علماء و قاطبه ی روحانیون بلاد تشکیل شد و بسیاری از بزرگان به تبیین مجاهدتهای این مرجع بزرگ پرداختند و ویژه نامه هایی هم به همین مناسبت منتشر گردید.

* برخی ویژگی های مرحوم آیت اللّه سید محمد علی شیرازی

مرحوم آیت اللّه سید محمد علی شیرازی از دوران نجف تا مشهد همواره در کنار پدر درس علم و سیاست و مبارزه و مجاهده و خدمت رسانی به مردم را از پدر بزرگوارشان آموختند و در حقیقت با بنیانهای فکری ایشان پرورش یافتند لذا بعد از ارتحال والد معظمشان، چراغ بیت ایشان را همیشه پرفروغ و روشن نگه داشتند.

بسیاری از روحانیون و شیعیانی که از دیگر شهرها و کشورها به قصد زیارت حرم مطهر حضرت امام رضا (ع) مخصوصاً از کشورهای عربی به مشهد مشرف می شدند، به دیدار حضرت آیت اللّه سید محمد علی شیرازی هم می آمدند و ایشان با رویی گشاده و جذاب پذیراگر آنان بود و از اوضاع آنها در کشورشان سؤالاتی می کرد و گاهی ارائه طریق هایی داشت و از همه مهمتر رشته محبت و مودّتی را بین آنان ایجاد می کرد که ثمرات بسیاری داشت.

خوش برخوردی و اخلاق حسنه و جذاب او کم نظیر بود و مردم از معاشرت و سلام و احوال با او لذت می بردند، او به تک تک افرادی که می دید طوری توجه می کرد که گویا سالهاست همدیگر را می شناسند و رفاقت دارند و آحاد مردم هم اعم از بازاریان، کارمندان، جوانان و دانشجویان و طلاب و روحانیون با او پیوندی عاطفی برقرار می کردند و این یکی از رموز موفقیت یک عالم دینی و روحانی است که همگان را با اخلاقش جذب کند.

بنده هر گاه که مشهد مشرف می شدم حتی در سفرهای کوتاه یک یا دو روزه مقید بودم پس از زیارت حرم رضوی به دیدار ایشان هم نائل شوم و از نورانیت و فیض مجالست ایشان بهره مند شوم و بسیاری از روحانیون بلاد هم همین رویه را داشتند و لذا بیت ایشان هر صبح و شام به روی زائران و علاقمندان باز بود و این روش مؤانست را از پدر بزرگوارشان آموختند و بحمدللّه فرزند برومندشان جناب حجت الاسلام و المسلمین سید عبداللّه شیرازی هم در این سالها در کنار پدرشان یارو همراه ایشان بودند و هم اکنون نیز بیت معظم و مکرمشان را بخوبی و با همان سیاق اداره می کنند.

* روشن بینی آیت اللّه سید محمد علی شیرازی در سیاست

اما هوشمندی در سیاست از ویژگی های ممتاز مرحوم آیت اللّه العظمی سید محمد علی شیرازی بود. او در غالب رویدادهای جهان اسلام بی تفاوت نبود و اعلام موضع می کرد، شاید کمتر کسی را بتوان یافت که به اندازه او بیانیه صادر کرده باشد و در عموم این بیانیه ها یک روشن بینی خاصی داشت.

مثلاً در ماجرای شهادت شیخ حسن شحاطه رهبر شیعیان مصر بسیار خروشید و مجالس بزرگی در پاسداشت او برگزار کرد و تصویر او را در کنار تمثال پدر بزرگوارش در محل جلوس خود برای همیشه باقی گذاشت و بارها از شهادت مظلومانه او که به دست سلفی های اخوانی به شهادت رسید یاد می کرد.

او ماهیت سلفی ها و اخوانی ها را بخوبی می شناخت و زمانی که بسیاری از ما تصور می کردیم در کشورهای عربی و شمال آفریقا بیداری اسلامی رخ داده است،‌ این معنا را قبول نداشت و معتقد بود اگر آنها به قدرتی برسند، شیعه کشی راه می اندازند، کما اینکه در مصر، لیبی، تونس، سوریه و دیگر جاها دیدیم که چطور تروریست پرور شدند و به جان مردم مسلمان افتادند و هیچکدام از این گروههای متعصب سلفی حتی یک تیر به سمت اسرائیل شلیک نکردند و اصلاً جنایات اسرائیل را در سرزمینهای اسلامی نمی بینند و معتقد به مبارزه با اسرائیل نیستند و شاهد ماجرا هم همین وضعیت امروز سوریه است که علیرغم اشغال بخش وسیعی از سوریه توسط اسرائیل، این گروههای مسلح جهادی و سلفی که حاکم بر سوریه شده اند، حتی کلمه ای حرف و سخن بر علیه اسرائیل نمی گویند و هیچ اعتراض به اسرائیل ندارند گویا حق اسرائیل است که هر جا را خواست اشغال کند! امّا با جمهوری اسلامی که به حمایت از ملت فلسطین و مردم مظلوم غزه و لبنان برخاسته است، دشمن می کنند! و به مقامات آمریکا قول می دهند که از این پس جمهوری اسلامی ایران هیچگاه در سوریه جایگاه و پایگاهی نخواهد داشت.

حمایت از شیعیان در افغانستان، پاکستان، عربستان، مصر، سوریه و یا هر کشوری که زندگی می کردند، وجهه ی همت آیت اللّه سید محمد علی شیرازی بود و همواره پناهگاهی برای شیعیان محسوب می شد و اگر کاری هم برای آنها نمی توانست انجام دهد با موضعگیری ها و بیانیه هایش به دفاع از آنان بر می خاست.

وجود آیت اللّه سید محمد علی شیرازی در مشهد حقیقتاً استوانه ای بود که محل رجوع بود و تکیه گاه کثیری از شیعیان بود، گرچه از ظرفیت بالای او آنچنان که باید استفاده نشدو گاهی جفاهایی هم شد امّا همواره به وظیفه خود عمل می کرد و از پای نمی نشست و پیوسته تلاش می کرد به قدر توانش در امور مختلف اجتماعی و خدماتی به جامعه اسلامی تشریک مساعی داشته باشد.

این عالم برجسته در شب اربعین سال جاری دچار سکته شدیدی شد که در بیمارستان مدتها بستری گردید و گاهی وضعیت سلامتی ایشان شدت و ضعف داشت تا اینکه بدرود حیات گفت و ظاهراً قرار است جسد مطهرشان پس از تشییع در مشهد به نجف اشرف منتقل و در آنجا بخاک سپرده شوند. از خدای متعال مسئلت داریم روح بلند ایشان را با اجداد طاهرینشان محشور فرماید، رضوان اللّه علیه.