جماران، در ادامه یادداشت سال‌های گذشته‌ام در خصوص ضرورت «جامعه چندصدایی و مبارزه با افراطی‌گری» و با توجه به نیاز بیش از پیش چندصدایی در ایران امروز، که پیش‌نیاز بحث مهم «وفاق ملی» است که رئیس جمهوری جناب آقای پزشکیان بر آن تاکید دارند، ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که وفاق ملی نه تنها به معنای همبستگی و اتحاد در مواجهه با چالش‌های بزرگ داخلی و خارجی است، بلکه به معنای پذیرش و احترام به نظرات و صداهای مختلف در جامعه نیز هست.

آمارتیا کومار سن، اقتصاددان هندی برنده جایزه نوبل اقتصاد و فیلسوف برجسته، معتقد است که توسعه پایدار تنها زمانی ممکن است که همه افراد جامعه بتوانند در فرآیند تصمیم‌گیری مشارکت داشته باشند و نظرات و دیدگاه‌های مختلف شنیده شوند. در انتخابات ریاست جمهوری 1403 ایران، تنها 50 درصد از مردم در انتخابات شرکت کردند. این کاهش مشارکت می‌تواند نشان‌دهنده نارضایتی و عدم اعتماد مردم به سیستم سیاسی باشد. عدم حضور نیمی از جامعه در انتخابات می‌تواند خطرات جدی برای توسعه پایدار به همراه داشته باشد. جامعه‌ای که نتواند صدای همه اقشار را بشنود و به نظرات مختلف احترام بگذارد، ممکن است با مشکلاتی همچون نابرابری، بی‌عدالتی و نارضایتی عمومی مواجه شود. برای رسیدن به توسعه پایدار، ضروری است که فضای باز و آزاد برای بیان نظرات و دیدگاه‌های مختلف ایجاد شود و همه افراد جامعه بتوانند در فرآیند تصمیم‌گیری مشارکت داشته باشند.

چنین جامعه‌ای نه تنها به غنای فرهنگی و اجتماعی می‌افزاید، بلکه از بروز افراطی‌گری و تفرقه نیز جلوگیری می‌کند. در چند وقت اخیر، جامعه ایران با چالش‌های بزرگی روبرو بوده است؛ از مسائل اقتصادی و اجتماعی گرفته تا فشارهای بین‌المللی. در چنین شرایطی، وفاق ملی و ایجاد یک جامعه چندصدایی، از اهمیت بیشتری برخوردار است.

متاسفانه، طی سال‌های اخیر در جامعه ایرانی (منظور از جامعه ایرانی؛ ایرانیان داخل و خارج از کشور هستند و نه تنها قشری خاص)، برخی رفتارها و سیاست‌ها منجر به تفرقه و ایجاد دوقطبی‌هایی در جامعه شده است. برای جلوگیری از این روند، نیازمند تغییر رویکرد سیاست‌ها و بازگشت به اصول چندصدایی هستیم که می‌تواند موجب پذیرش دیدگاه‌های مختلف و ایجاد فضایی برای گفت‌وگو و تفاهم شود.

برای رسیدن به یک جامعه پایدار و عادلانه، باید تمامی صداها و نظرات به رسمیت شناخته شوند و فضایی برای گفت‌وگو و تفاهم فراهم شود. تفکر انتقادی و ایجاد بستری برای ایده‌های مختلف و حتی مخالف، می‌تواند به تقویت وفاق ملی و جلوگیری از بروز تنش‌ها و اختلافات کمک کند.

همچنین ذکر این نکته ضروری است که وفاق ملی تنها از طریق پذیرش تنوع و چندصدایی امکان‌پذیر است. اختلافات و تضادها نه تنها می‌توانند به غنای فرهنگی و اجتماعی جامعه کمک کنند، بلکه می‌توانند باعث ایجاد فضای گفت‌وگو و تفاهم میان اقشار مختلف جامعه شوند. به عبارت دیگر، جامعه‌ای که در آن تمامی صداها به رسمیت شناخته شوند و امکان بیان نظرات مختلف فراهم گردد، جامعه‌ای پویاتر و مقاوم‌تر در برابر چالش‌های مختلف خواهد بود.

یکی از مهمترین ابزارهای وفاق ملی و جامعه چندصدایی، تقویت رسانه‌ها و نهادهای مدنی است که می‌توانند بستری برای بیان نظرات مختلف و ایجاد تعامل میان اقشار مختلف جامعه فراهم کنند. رسانه‌های آزادی که باید به عنوان پل ارتباطی میان مردم و دولت عمل کنند و اجازه دهند تمامی صداها شنیده شوند.

وفاق ملی نیازمند تعهد و همکاری همه‌جانبه است. از سیاست‌مداران گرفته تا شهروندان عادی، همه باید در ایجاد و حفظ وفاق ملی نقش‌آفرینی کنند. احترام به عقاید و نظرات دیگران، گوش دادن به صدای مخالف و ایجاد فضایی برای گفت‌وگو و تفاهم، از جمله اقداماتی است که می‌توانند به تحقق این هدف کمک کنند.

در نهایت، توجه به جامعه چندصدایی و شنیده شدن صدای تمام اقشار جامعه می‌تواند به ایجاد یک جامعه عادلانه‌تر و پایدارتر کمک کند و نیز جامعه‌ای که در آن صداهای مختلف به رسمیت شناخته و امکان گفت‌وگو و تفاهم فراهم شود، جامعه‌ای پایدارتر و مقاوم‌تر در برابر چالش‌های مختلف خواهد بود. این موضوع نیازمند تلاش‌های جدی و مستمر از سوی دولت و نهادهای مختلف است تا بتوانند اعتماد مردم را جلب کرده و مشارکت عمومی را افزایش دهند تا به سوی توسعه و پیشرفت گام بردارند و افراطی‌گری و تفرقه را کنار بزنند.