مهدی یزدی: روزنامه گاردین در مطلبی با اشاره به تحولات اخیر در سوریه و سقوط دولت «بشار اسد» رئیس‌جمهوری این کشور، ترکیه را تنها منتفع خارجی این وضعیت دانست و نوشت: آنکارا قدرت آن را دارد تا به مردم سوریه در ایجاد یک دولت فراگیر مستقل کمک کند.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،پیش از سقوط دمشق، در حالی که سرگئی لاوروف وزیر امورخارجه روسیه در دوحه به سر می‌برد و همراه با سایر همتایان ایرانی و ترک در تلاش برای توقف عملیات نظامی در سوریه بودند، اما‌هاکان فیدان همتای ترک او می‌دانست که دست برتر از آنِ آنکارا است.
گاردین می‌نویسد: تنها ۱۲ ساعت پس از آنکه روسیه، ایران و ترکیه به عنوان قدرت‌های کلیدی مطرح در سوریه، با پنج کشور عربی خواستار توقف عملیات نظامی در سوریه و حفظ تمامیت ارضی این کشور و رایزنی‌ها در زمینه سیاسی شدند، جشن و پایکوبی در خیابان‌های دمشق و دیگر شهرهای این کشور آغاز گردید. به نظر می‌رسد این آخرین تلاش برای حفظ ظاهری کنترل بر وقایع در حال انجام در سوریه بود و دیپلمات‌های حاضر در این نشست با نگرانی در مورد سرنوشت بشار اسد و اینکه آیا به زودی دمشق به تصرف مخالفان در می‌آید یا خیر، گفت‌وگو می‌کردند.
در این نشست بود که نمایندگان روسیه گزارش دادند که بشار اسد انعطاف ناپذیر است و از پذیرش واقعیت یا ضرورت گفت‌وگو با ترکیه امتناع می‌کند. در نهایت هم ساعاتی پس از این جلسه و خروج دیپلمات‌ها، خبر سقوط اسد منتشر شد.
لاوروف پیش از این در نشست روز شنبه، تاکید کرده بود که گروه‌های جهادی نمی‌توانند در سوریه حضور داشته باشند. وی با اشاره به گروه شورشی حیات تحریر الشام (HTS) گفت: «اجازه دادن به گروه‌های تروریستی برای کنترل کشور بر خلاف توافق‌های موجود و غیرقابل قبول است».
در ادامه مصاحبه، وقتی از لاوروف در مورد آینده پایگاه دریایی روسیه در طرطوس و پایگاه هوایی آن در حمیمیم پرسیده شد، تاکید کرد که بر حدس و گمان تکیه نمی کند. وی اضافه کرد: تنها چیزی که من می‌دانم این است که مسکو تمام تلاش خود را برای جلوگیری از پیروزی تروریست‌ها انجام می‌دهد و افزود که من برای مردم سوریه متاسف می‌شوم اگر سرنوشت لیبی و عراق را دنبال کنند؛ دو کشوری که پس از انقلاب‌هایی پر هرج و مرج شاهد درگیری‌های داخلی طولانی مدت بودند.
در مقابل، وزیر امورخارجه ترکیه در سخنرانی عمومی کوتاهی که داشت، بهتر از هر طرف دیگری می‌دانست کشورش احتمالا بیشترین منتفع از سقوط اسد خواهد بود. ترکیه حامی گروه شبه‌نظامیان سوری حیات تحریر الشام است و بیش از هر کشور دیگری در منطقه، این قدرت را دارد که به مردم سوریه کمک کند تا دولت فراگیر مستقلی تشکیل دهند.
طراحی یک نقشه پیچیده
خبرگزاری رویترز به نقل از دو منبع آگاه نوشت که معارضان مسلح دولت سوریه حدود ۶ ماه پیش نقشه حمله وسیع به نیروهای دولتی را به اطلاع دولت ترکیه رسانده و به زعم خود تأیید ضمنی آنکارا را دریافت کرده بودند.
رویترز به نقل از «دیپلمات‌های یکی از کشورهای منطقه و یکی از اعضای اپوزیسیون سوریه» نوشت که شورشیان بدون اطلاع قبلی ترکیه نمی‌توانستند برنامه‌های خود را پیش ببرند.
این خبرگزاری افزود: ترکیه نیروهای خود را در شمال غربی سوریه مستقر کرده و از برخی از شورشیان مانند «ارتش ملی سوریه» پشتیبانی می‌کند. با این حال آنکارا عضو اصلی ائتلاف معارضان، هیأت تحریر الشام، را یک گروه تروریستی می‌داند.
این دیپلمات گفت که نقشه شورشیان زاییده افکار هیأت و رهبر آن احمد حسین الشرع، معروف به ابومحمد الجولانی بود که به دلیل روابط پیشینش با القاعده از سوی آمریکا، اروپا و ترکیه تروریست شناخته می‌شود. به نوشته رویترز، دولت رجب طیب اردوغان، رئیس‌ جمهوری ترکیه، که در سال ۲۰۲۰ برای کاهش درگیری‌ها در شمال غربی سوریه با روسیه به توافق رسیده بود، مدت‌‌ها با چنین حمله بزرگی مخالفت می‌کرد زیرا بیم از آن داشت که موج جدیدی از پناهجویان وارد این کشور شوند.
با این حال، منابع آگاه گفتند که شورشیان در اوایل سال جاری میلادی و پس از آنکه اسد پیشنهادهای مکرر اردوغان برای رفع بن بست نظامی را رد کرد، تغییر موضع آنکارا در قبال دمشق را احساس کردند.
یک منبع معارضان سوری نیز گفت، پس از آن که تلاش‌های آنکارا برای تعامل با اسد شکست خورد، شورشیان جزئیات این نقشه را به ترکیه نشان دادند.
پیام آنها این بود: مسیر پیشین سالهاست که دیگر کارایی ندارد، پس راه ما را امتحان کنید. مجبور نیستید اقدامی کنید، فقط مداخله نکنید.
اعتراف فیدان
هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، در سخنانی در دوحه، پایتخت قطر، گفت که تلاش ماه‌های اخیر اردوغان برای برقراری ارتباط با اسد شکست خورده و ترکیه «می‌‌دانست که چیزی در راه است.»
با این حال، نوح ییلماز، معاون وزیر امور خارجه ترکیه، دیروز در بحرین و در کنفرانسی با موضوع خاورمیانه گفت که آنکارا پشت این حمله نبوده، رضایت نشان نداده و نگران بی‌ثباتی است.
یک مقام ترکیه‌‌ای در پاسخ به پرسش‌های رویترز درباره آگاهی ترکیه از آمادگی‌‌های رزمی معارضان، گفت که هیأت تحریر الشام «از ما دستور یا راهنمایی دریافت نکرده و عملیات خود را نیز با ما هماهنگ نمی‌کند.»
این مقام گفت که «در این راستا» صحیح نیست که بگوییم عملیات حلب با تأیید یا چراغ سبز ترکیه انجام شده است.
یک مقام آمریکایی نیز که خواست نامش فاش نشود، گفت که با وجودآگاهی واشنگتن از حمایت کلی ترکیه از شورشیان، از هر گونه تایید ضمنی این کشور برای حمله به حلب مطلع نشده بود.
به گزارش رویترز، پس از آغاز تهاجم معارضان، نیروهای مسلح سوریه قادر به مقاومت نبودند. یک منبع آگاه در دولت سوریه به رویترز گفت که تانک‌ها و هواپیماها به دلیل فساد و غارت سوختی نداشته و طی دو سال گذشته روحیه ارتش به شدت ضعیف شده بود.
سقوط سریع
معارضان مسلح سوری صبح روز یکشنبه از کنترل خود بر شهر دمشق و خروج «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه خبر دادند.
شبکه المیادین به نقل از رویترز گزارش داد: گروه‌های مسلح بدون وجود هیچ نشانه ای از ارتش سوریه، وارد دمشق شدند.
از کودتای سال ۱۹۷۱ در سوریه که منجر به روی کار آمدن حافظ اسد شد،‌ حالا ۵۴ سال گذشته و در این مدت، سوریه همیشه درگیر جنگ داخلی و مقابله با گروه‌های مسلح بوده است.
بشار اسد که بعد از پدرش از سال ۲۰۰۰ میلادی رئیس جمهور سوریه شد نیز در طول حکومتش همواره با تهدید گروه‌های مسلح مواجه شده بود و نهایتا نیز یکی از همین گروهای مسلح به اسم هیئت تحریر الشام توانست حکومت خاندان اسد را به پایان برساند.
بنابر اعلام منابع روس، بشار اسد و خانواده اش پس از خروج از سوریه، هم اینک در مسکو حضور دارند و روسیه به آنها پناهندگی سیاسی اعطا کرده است‌.