پرستاری که فیش حقوقی خود را می‌فرستد از این حق‌الزحمه ناعادلانه به عنوان «مزد بیگاری» یاد می‌کند: «بعد از پایان شیفت اصلی که خود به تنهایی طولانی‌ست و جان انسان را تحلیل می‌برد، باز مجبوریم ساعات طولانی اضافه‌کار داشته باشیم. در ساعات اضافه‌کار، همان فعالیت‌های جان‌فرسای شیفت اصلی را با همان کیفیت انجام می‌دهیم اما پولی که بابت آن می‌گیریم از یک‌چهارم حق‌الزحمه ساعتی شیفت اصلی کار هم کمتر است». این پرستار «اضافه‌کار اجباری کادر درمان و پرسنل بیمارستانی» را یکی از رفتارهای غیرقانونی مدیران دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور می‌داند؛ رفتاری که خلاف تمام قوانین و مقررات داخلی و بین‌المللی‌ست و با هیچ معیاری همخوانی ندارد.

به گزارش شفا آنلاین: «اگر به کار ما نیاز دارند و نیرو کم دارند، باید برای ساعات اضافه‌کار که از قضا اجباری هم هست، بیشتر از ساعات عادی کار به ما بپردازند. نمی‌شود هم کار ما را بخواهند هم از ما خلاف قانون بیگاری بکشند». این پرستار با گفتن این جمله از بی‌ارزش بودن کار پرستاران برای سیستمی که بیشترین بار را بر دوش همین گروه زحمتکش می‌اندازد، انتقاد می‌کند.

پرستاران ساعتی ۱۶هزار تومان  اضافه‌کار می‌گیرند

مقاوله‌نامه شماره ۱۰۰ سازمان بین‌المللی کار بر لزوم پرداخت مزد برابر برای کار برابر تاکید دارد اما این الزام در مورد پرستاران و کادر درمانی کشور رعایت نمی‌شود. در عین حال، بسیاری از قوانین داخلی حوزه پرستاری ازجمله تعرفه‌گذاری، فوق‌العاده خاص و... نیز بر زمین مانده و اراده‌ای برای اجرای صحیح آنها نیست. مدت‌هاست که انتقاد به اضافه‌کار تقریباً رایگان با مزد بردگی که اجباری هم هست، یکی از اصلی‌ترین مطالبات کادر درمان کشور است. اجرت اضافه‌کار پرستاران، ساعتی حدود ۱۶ تا ۲۰هزار تومان است. «محمدی» یک پرستار تهرانی می‌گوید: «اضافه‌کار در ساعات سخت نیمه‌شب و در اوج کار پرستار نیز همین قیمت است. در واقع پرستار با ۱۰۰ ساعت اضافه‌کار در ماه، ۲ میلیون تومان هم اجرت نمی‌گیرد».

۳۵ ساعت اضافه‌کارمعادل قیمت یک کیلو گوشت می‌شود

کادر درمان کشور در هفته‌ها و ماه‌های اخیر بارها به ناعادلانه بودن شرایط شغلی خود معترض شده‌اند اما گوش شنوایی در کار نیست. یکی از اصلی‌ترین محورهای این اعتراضات تقریباً سراسری، همین اضافه‌کار اجباری با اجرت بیگاری بوده است. مرداد ماه امسال در گزارشی نوشتم: «اگر بخواهیم قیمت گوشت را با نرخ اضافه‌کار پرستاران کشور مقایسه کنیم، به نتایج دردناکی می‌رسیم. با اضافه‌کار ساعتی ۱۶هزار تومان، قیمت یک کیلو گوشت برابر با ۳۵ ساعت اضافه‌کار پرستاری است یعنی یک پرستار باید ۳۵ ساعت اضافه‌کار بایستد تا بتواند یک کیلو گوشت بخرد». البته هنوز این معادله ناعادلانه با قدرت کامل برقرار است و مولفه‌های زندگی پرستاران کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در روزهای میانه آذر ماه، قیمت هر کیلو گوشت قرمز در بازار کشور چیزی حدود ۵۰۰هزار تومان و در مواردی حتی بیشتر هم شده؛ مثلاً نرخ هر کیلو سردست گوسفندی ممتاز در روزهای ابتدای آذر، ۵۷۹هزار تومان بوده است. بنابراین پرستاری که برای ۱۳۰ ساعت اضافه‌کاری آن هم اجباری نه دلبخواه، فقط یک میلیون و ۹۰۰هزار تومان می‌گیرد با این پول که بعد از چند ماه انتظار به دستش می‌رسد، ۴ کیلو گوشت قرمز هم نمی‌تواند بخرد!

نه دسته‌جمعی پرستاران مشهدی  به اضافه‌کار اجباری

به عبارتی پول اضافه‌کار ماهانه پرستاران کمتر از قیمت ۴ کیلو گوشت قرمز است و دقیقاً به همین دلایل است که هفتم آذر، پرستاران پیش‌بیمارستانی مشهد دست به انصراف دسته‌جمعی از اضافه‌کار اجباری زدند. آنها در اقدامی مشترک در انتقاد به مبلغ بسیار ناچیز هر ساعت اضافه‌کار پرستاران و با در دست داشتن نامه‌هایی، از انجام شیفت‌های اضافه‌کار اجباری انصراف دادند. بعد از این اعتراض جمعی که از سوی مقامات استانی بی‌پاسخ ماند، پرستاران پیش‌بیمارستانی تصمیم به ثبت شکایت در دیوان عدالت گرفتند و تصمیم دیگر اینکه، تا زمانی که حق و حقوقشان اعاده نشده، دیگر تن به اضافه‌کار اجباری نخواهند داد.

شکایت به دیوان عدالت برای الزامی کردن رعایت ارج و قرب پرستاران

روزهای بعد، یکی از این پرستاران با بیان اینکه باید حق و حقوق قانونی ما به رسمیت شناخته نشود و این بیگاری اجباری خلاف تمام قوانین و مقررات است، گفت: قصد داریم از اضافه‌کار اجباری انصراف دهیم. وقتی ۴۰ یا ۵۰ پرستار این کار را بکنند، آن زمان می‌توانیم در ماه‌های آینده از دیوان عدالت، حکم وحدت رویه بگیریم؛ حکمی در آن رعایت ارج و قرب پرستاران الزامی باشد. او اضافه می‌کند: می‌گوییم اگر حق‌الزحمه واقعی دادید، اگر غذای خوب و شرایط مناسب برایمان فراهم کردید، اضافه‌کار می‌آییم وگرنه بروید نیرو بگیرید و کمبودها را جبران کنید. قرار نیست من پرستار ساعت ۷ شب، خسته و کوفته یک شیفت اضافه دیگر در شرایط نامناسب و سخت کار کنم، آن وقت بعد از چند ماه، یک پول غیرواقعی که شبیه پول خرد است به حسابم واریز کنید.... پرستاران پیش‌بیمارستانی مشهد به دنبال گرفتن رای از دیوان عدالت هستند. واضح است که باید این شرایط به نفع پرستاران زحمتکش کشور تغییر کند. پرستاری که در شیفت اضافه در یک ماه به اندازه یک نیروی کامل کار می‌کند، پولی بابت این ساعت‌های خستگی مضاعف می‌گیرد که با آن نمی‌تواند ۴ کیلو گوشت قرمز بخرد و این کمال بی‌عدالتی‌ست! در آخر به صحبت‌های «محمد شریفی‌مقدم» دبیرکل خانه پرستار برمی‌گردم: «اضافه‌کار اجباری و با حق‌الزحمه بسیار ناچیز، فقط یکی از بی‌عدالتی‌ها در حق پرستاران کشور است. مدت‌هاست که شاهد موج سنگین مهاجرت پرستاران هستیم. سالی به طور متوسط ۳ هزار پرستار از کشور می‌روند. درد اینجاست که بسیاری از اینها پرستاران با سابقه ۱۰ یا ۱۵ ساله و در سال‌های اوج توانایی هستند ولی می‌روند و دردناک‌تر این است که پرستاران باسابقه ما به هر کشوری که فکرش را بکنید، مهاجرت می‌کنند از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس گرفته تا اروپا و استرالیا چون همه جا دستمزدها خیلی بیشتر از اینجاست».

*کار و کارگز