امروز بخش نهم این یادداشت ها تحت عنوان «جلب محبت و همدلیِ خویشاوندان»، از نظر مخاطبان ارجمند می گذرد:

حضرت سید الساجدین علیه السلام در ادامه دعای شریف مکارم الاخلاق از خدای سبحان درخواست می کند: «و من عداوه الادنین الولایه و من عقوق ذوی الارحام المبرّه و من خِذلان الاقربین النصره» پروردگارا! دشمنی نزدیکان را به دوستی، و جدایی خویشاوندان را به نیکی و پیوستگی، و ترک یاریِ بستگان را به همیاری و نصرت تبدیل فرما.

«ادنین» به خویشان و نزدیکان و اقارب گفته می شود(ریاض السالکین/ ج3/ ص322) و «ولایت» به معنای دوستی است. «عقوق» قطع رحم است در مقابل صله رحم (همان) و «عق» به شقه کردن و قطع کردن ترجمه شده است(التهذیب اللغه/ ج1/ ص57).

«مبرّه» به معنای نیکی کردن است و اینجا منظور این است که صله رحم را قطع نکند. برخی گفته اند قطعِ رحم یعنی ترک کردن احسان و نیکی به نزدیکان و خویشاوندان، و صله رحم به معنای مهربانی و عطوفت و رعایت احوال ایشان است. (ریاض السالکین/ ج3/ ص323)

«خِذلان» به ترک یاری و کمک از کسی که از او انتظار یاری بوده، گفته می شود. (مفردات/ ص278) چون معمولا انسان از خویشان و نزدیکانش انتظار همیاری و همکاری دارد و توقع دارد که آنها در مصائب و شدائد به کمکش بشتابند، از این روست که امام سجاد علیه السلام از مفهوم «خِذلان» بهره گرفته است.

در این سه فقره از دعای شریف مکارم الاخلاق، امام زین العابدین علیه السلام از پروردگار درخواست دارد که قلوب نزدیکان و خویشان را به گونه ای هدایت کند که دشمنی آنها به دوستی و جدایی آنها به صله رحم و پیوستگی، و بی اعتنایی آنها در هنگام مشکلات به همیاری و همدلی و تعاون تبدیل شود.

انسان موجودی است اجتماعی و نیامند مؤانست و مرافقت با دیگران. سعادتمند کسی است که با نزدیکان و پیرامونش بیشترین مؤانست و مرافقت را داشته باشد و در ایام عادی با آنها همدل و همنشین و در هنگامه سختی و مشکلات، به آنها دلگرم و امیدوار باشد و در زمان اضطراب و گرفتاری ها، تعاون و کمک آنها پشتیان او باشد.

البته انسان هر اندازه که از لحاظ مالی و مقامی خود را بی نیاز از اطرافیان و همیاری نزدیکانش بپندارد، باز در ایامی از زندگی، نیازمند خویشان و همدلانی است که او را درک کنند و با او همراه و هم سخن شوند. نیاز به معاشرت و زندگی جمعی از نیازهای اولیه بشر است و هیچ انسان سالمی از آن بی نیاز نیست. از این روست که آدمی به همنشینیِِ یارانِ موافق وخویشانِ همدل، مسرور و دلخوش است و هم اینان اند که در زمان عسرت و نیاز، با قلب و زبانشان یاری رسان انسان می شوند. امام علی علیه السلام در ضمن خطبه ای توصیه می کنند: «لن یرغب المرء عن عشیرته و ان کان ذا مال و ولد و عن مودتهم و کرامتهم و دفاعهم بایدیهم و السنتهم، هم اشدّ الناس حیطه من ورائه و اعطفهم علیه و المهم لشعثه، ان اصابته مصیبه او نزل به بعض مکاره الامور و من یقبض یده عن عشیرته فانما یقبض عنهم یدا واحده و تقبض منهم ایدی کثیره» : هرگز آدمی نباید نسبت به فامیل و بستگان بی اعتنا شود و آنها را به چشم بی رغبتی بنگرد. اگرچه دارای ثروت و اولاد زیادی باشد، نباید دوستی و کرامت اخلاقی و دفاع خویشان را که با قلب و زبان انجام می دهند، نادیده انگارد. چون در هنگامه مصیبت و ناملایمتی،