به همین مناسبت حجت الاسلام والمسلمین محمدحسن طاهری فرزند آیت الله طاهری اصفهانی در گفت و گو با خبرنگار جماران، از سابقه اقامه نماز جمعه توسط آیت الله طاهری و اولین اجازه ای که حضرت امام سال ها پیش از انقلاب به ایشان برای اقامه نماز جمعه در اصفهان دادند، سخن گفت.

وی در ابتدای این گفت و گو یادآور شد: مرحوم حضرت آیت‌الله طاهری در سال 1343 از قم به اصفهان برگشتند، در طول تحصیلاتشان با توجه به حجم سنگین درس‌ها و اساتید مهمی  که داشتند، طبعاً انتظار حوزه از ایشان این بود که در حوزه علمیه قم بمانند و به تدریس ادامه دهند، زیرا ایشان فردی بود که ازنظر علمی و اجتماعی مستعد بودند. بنابراین نگاه خیلی‌ها این بود که این اشخاص نیروهای علمی حوزه هستند و باید در حوزه بمانند و طلبه تربیت کنند. اما با همه این مخالفت‌ها ایشان به اصفهان برگشتند و از مهم‌ترین دلایل این تصمیمشان این بود که ایشان معتقد بودند در آن مقطع وظیفه مهم‌تر مبارزه و پیگیری اهداف حضرت امام (س) را بر عهده‌دارند، حضرت امام یک انقلابی است که باید به توسعه افکار ایشان کمک شود. بنابراین ایشان در این سال از قم به اصفهان بازگشتند و مشغول تبلیغ و برنامه‌ریزی برای پیگیری اهداف انقلاب شدند.

طاهری افزود: ایشان در سال 1347 هنگامی‌که در نجف‌آباد اصفهان مشغول اقامه نماز جمعه بودند، در سفری که به نجف داشتند به نزد امام رسیدند و به امام گفتند: پیشنهادی از طرف حضرت آیت‌الله منتظری به من شده است مبنی بر این‌که بنده در اصفهان هم نماز جمعه را اقامه کنم؛ بنابراین می‌خواهم نظر شما را بدانم.

اولین نماز جمعه غیر رسمی قبل از انقلاب

محمد حسن طاهری ادامه داد: حضرت امام فرموده بودند، اگر شما می‌توانید جمعیت قابل‌توجهی را گرد هم بیاورید و نماز باشکوهی را برگزار کنید، اقامه نماز درست است و اشکالی ندارد اما اگر امکان حضور جمعیت زیادی نیست، اقامه نماز یک شکست محسوب می‌شود. با توجه به این‌که یکی از شرایط اقامه نماز جمعه این است که با شکوه و جلال برگزار شود امام نگران این قضیه بودند که حضرت آیت‌الله طاهری به امام اطمینان داده بودند که از جهت جمعیت شما نگران نباشید اما ممکن است که بعد از این اتفاق ساواک نماز جمعه را تعطیل کند و عواقبی هم برای برگزارکنندگان داشته باشد، اما با تمام این وجود اگر اجازه بفرمایید من نماز جمعه را در اصفهان اقامه می‌کنم. این‌گونه شد که آیت الله طاهری بعد از این که از سفر نجف برگشتند اعلام کردند، در جمعه آینده نماز جمعه در مسجد اعظم اصفهان که  محل و پایگاه تبلیغی واصلی ایشان بود، برگزار می‌شود. این خبر به‌سرعت در شهر اصفهان پیچید و در یک فروردین سال1348 اولین نماز جمعه خود را در شهر اصفهان اقامه کردند. این نماز اولین نمازی بود که به‌صورت غیررسمی، توسط شخصی غیر از ائمه جمعه‌ای که منصوب شاه بودند و بدون اجازه دستگاه حکومتی برگزار شد و بسیار هم شلوغ شد.

در هفته‌های بعد، افراد مبارزی چون دانشجویان، روشنفکران و طلبه‌های انقلابی در نماز شرکت می‌کردند و حال و هوای نماز و خطبه ها  انقلابی شده بود. آیت‌الله طاهری پنج هفته نماز را برگزار کردند تا این‌که ساواک با بستن مسجد نماز را تعطیل کرد. بعد از آن ایشان چند بار خواستند که نماز را در خیابان بر پا کنند که ساواک مانع این کار شد. به همین خاطر یک وقفه طولانی در نمازهای جمعه ایشان پیش آمد و نماز حدود یک سال و نیم متوقف شد، تا این‌که ایشان  یک‌بار دیگر اعلام کردند که به هر شکلی که شده، چه در مسجد و چه در خیابان نماز جمعه را برگزار می‌کنم، چرا که من نماز جمعه را احتیاط واجب می‌دانم، همین اتفاق هم افتاد. بعدازاین اعلام، مردم آمدند و در مسجد و خیابان پشت سر ایشان نماز می‌خواندند. در این برهه هم دو هفته نماز جمعه ایشان ادامه پیدا کرد تا این‌که ایشان را دستگیر کردند.

دستگیری، تبعید و آزادی

فرزند آیت الله طاهری اصفهانی در ادامه بیان خاطرات خویش اظهار کرد: خاطراتی که من از آن روزها دارم این است که قرار بود بعد از این نماز ایشان دستگیر شوند که همان‌جا پای منبر لباسشان را عوض می‌کردند و با عبور از لابه‌لای جمعیت ، سوار یک ماشین معمولی می‌شدند و به یکی از باغستان‌های اطراف اصفهان می رفتند. چند روز بعد به منزل برمی‌گشتند و بعد ساواک متوجه می‌شد و ایشان را دستگیر می‌کرد. این تأخیر به دلیل این بود که روزی که ایشان احضار می‌شد به دلیل خشمی که مأمورین ساواک ازایشان داشتند بسیار با خشونت با ایشان رفتار می‌کردند، به طوری  که بعضاً آن‌قدر شدت شکنجه شدید بود که تا مدت‌ها ایشان قدرت تکلم نداشتند. بنابراین این وقفه باعث می‌شد که یک مقدار خشم مأمورین کمتر شود و شکنجه‌ها ملایم‌تر اعمال شود. این دستگیری چند بار به اشکال مختلف چه درهنگام اقامه نماز جمعه و چه به این شکلی که عنوان کردم تکرار می‌شد.

در مورد خطبه‌ها و مسائل جزئی‌تر نمازهای جمعه‌ای که ایشان برگزار می‌کردند نکات زیادی در هر اقامه و تعطیلی و دستگیری وجود دارد؛ با تمام این سختی ها  اصرار ایشان بر اقامه نماز جمعه آنقدر زیاد بود که در آخرین دستگیری در سال 1356 نیروهای امنیتی ایشان را به مهاباد تبعید کردند. با توجه به شرایط انقلابی که در آن زمان حاکم بود خواسته مردم در  همه تظاهرات آزادی ایشان بود و انقلابیون در بیانیه‌ها و سخنرانی‌ها فشار زیادی را برای آزادی ایشان به حکومت وارد کردند. تا این‌که در اردیبهشت سال 57 آیت‌الله طاهری از تبعید آزاد شد.

استقبالی که از ایشان بعد از آزادی در اصفهان شد واقعاً بی‌نظیر بود. مردم از محل دانشگاه صنعتی تا مسجد اعظم ایستاده بودند به‌طوری‌که رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی اصفهان آمده بود و می‌گفت به خاطر این جمعیت، ترافیک تا نزدیکی تهران رسیده است و مرتب از پلیس‌راه تهران با اصفهان تماس می‌گرفتند و گزارش می‌خواستند. به‌هرحال پس‌فردای آن روز قرار شد که در محل مصلای امام خمینی فعلی که در آن زمان زمینی متروکه بود نماز جمعه  برگزار شود. این منطقه به شکلی بود که این ترس وجود داشت با کوچک‌ترین حمله‌ نیروهای امنیتی اتفاق هولناکی رخ دهد، چون راه ورودی و خروجی کوچک بود و دور این مکان هم دیوار کشی بود.

آیت الله طاهری خیلی پیش از انقلاب اجازه اقامه نماز را از امام گرفته بودند

طاهری یادآور شد: به‌هرحال ایشان در آن نماز که یکی از بهترین و تأثیرگذارترین نمازهای جمعه قبل از انقلاب بود  یک سری مسائل اصلی و بنیادینی را در ارتباط با حکومت اسلامی مطرح کردند و شاه را مسئول اصلی وقایع و خون‌های که ریخته شده بود دانستند؛ بعد از آن هم تظاهراتی شکل گرفت. آن شب را ایشان صلاح ندانستند که در منزل باشند و به‌جای دیگری منتقل شدند تا این‌که یک هفته بعد شبانه در منزل دستگیر شدند. فردای آن شب در اصفهان حکومت‌نظامی اعلام شد و به دنبال آن تحصن‌هایی برگزار شد که  ماجراهای آن مفصل است.

امروز سالگرد صدور فرمان رسمی امامت جمعه از طرف حضرت امام (س)  به آیت‌الله طاهری است، اما اجازه اقامه نماز جمعه از طرف امام به ایت الله طاهری  به سال 47 برمی‌گردد. یعنی ایشان خیلی پیش از انقلاب اجازه این کار را از امام گرفته بودند.

بعد از این که انقلاب پیروز شد ایشان رفتند خدمت امام و عنوان کردند؛ من سال ها است درس را رها کرده ام و مشغول مبارزه شده ام و احساس می‌کنم وظیفه خودم را نسبت به انقلاب انجام داده‌ام، اگر شما اجازه دهید من به قم برگردم. ایشان فهرستی را از شخصیت‌های مختلف آماده کرده بودند که از امام خواستند از میان آن‌ها یک نفر را به‌عنوان امام‌جمعه اصفهان انتخاب کنند. امام فرموده بودند اشکالی ندارد که در قم یک مرجع کمتر باشد اما در حال حاضر تازه اول مشکلات ما در انقلاب است و ما برای تثبیت انقلاب حتماً وجود افرادی مانند شما لازم است و به‌هیچ‌وجه این درخواست را از من نکنید. آیت‌الله طاهری می‌گفت حضرت امام آنقدرمحکم و با قاطعیت صحبت کرد که من با وجود اینکه مصمم به بازگشت به قم بودم نتوانستم چیزی بگویم. بنابراین نماز جمعه را ایشان طبق روال ادامه دادند تا این‌که حکم رسمی‌شان را دریافت کردند.

نماز جمعه ایشان حتی بعد از انقلاب نقش پررنگی در تثبیت انقلاب داشت، به این دلیل که نماز جمعه اصفهان به واسطه جایگاه ایشان مرکز تأمین نیرو برای جبهه‌ها و سیستم اداره کشور بود. همان‌گونه که امام فرموده بودند که برای تثبیت نظام به شما احتیاج داریم این اتفاق هم افتاد و در دوران جنگ، جوانان عموماً از نماز جمعه به جبهه اعزام می‌شدند و تدارکات جبهه نیز در نماز جمعه مهیا می‌شد؛ حتی خود ایشان در خیلی از مواقع جلوتر از همه در خط مقدم جبهه‌ها حاضر می‌شد.

گلایه تیم امنیتی آیت الله طاهری به امام(س)

حجت الاسلام و المسلمین سید محمدحسن طاهری در خصوص شرایط امنیتی پس از به شهادت رساندن چند تن از ائمه جمعه کشور، گفت: در مورد ترورها ایشان خیلی ساده رفت‌وآمد می‌کرد. من یادم است که ما یک پیکان استیشن داشتیم  که بچه‌ها در عقب ماشین می‌شستند و گاهی اوقات اگزوز ماشین به دلیل سنگینی به زمین‌گیر می‌کرد. چون معتقد بودند که ما باید ساده زیستی را از خودمان شروع کنیم، حاضر نبودند ماشین دیگری را انتخاب کنند؛ بنابراین زمانی که در سال 60 ترورها شروع‌شد، این مسئله مشکل بزرگی را برای تیم امنیتی در محافظت از ایشان ایجاد کرده بود به طوری که به ‌صورت مضاعف خطر ایشان را تهدید می‌کرد، چون ایشان جزو نفر پنجم لیست تروری که از طرف منافقین تهیه‌شده بود قرار داشت.  بالاخره این ممانعت ایشان از حفاظت موجب شد که خود حضرت امام وارد عمل شوند. یک‌بار گروه حفاظت ایشان در ملاقاتی که با امام در جماران داشته اند گله می‌کنند که ما در حفاظت از آیت‌الله طاهری مشکل حفاظتی داریم، ایشان زیر بار مسائل امنیتی نمی‌روند و حاضر نیستند از وسایل امنیتی استفاده کند. امام به‌شدت به تیم حفاظت تأکید کرده بودند که اگر اتفاقی در مورد ایشان بیفتد مقصر شما هستید و در مقابل آیت‌الله طاهری هم باید به مسائل امنیتی تمکین کنند. امام فرموده بودند که اگر اتفاقی برای ایشان رخ دهد من جایگزینی برای ایشان ندارم.

سال های پایانی امامت جمعه

وی یادآور شد: در سالهای بعد ایشان تصمیم گرفتند که از نماز جمعه استعفا کنند، اما تقریباً همه علمای اصفهان در آن زمان مخالف تصمیم ایشان بودند چرا که معتقد بودند باید خط و مشی و سیره امام حفظ شود و امکان این‌که افراد فرصت طلب بخواهند از فرصت استفاده کنند و حتی بخواهند از جریانات مرتبط با امام انتقام‌جویی کنند زیاد است.

دلیل این استعفا این بود که  ایشان معتقد بودند بودنشان در مصدر امام‌جمعه دیگر نمی‌تواند مانند گذشته در فراغ بال باشد و امکانات گذشته برایشان وجود ندارد. حتی یک‌بار از مقام رهبری اجازه خواسته بودند که در نماز جمعه نباشند ولی ایشان قبول نکردند و گفته بودند شما باید حتماً باشید و دلیلی بر استعفای شما نیست.

اما بعداً کسانی مسائلی را مطرح کردند که موجب آزرده‌خاطری ایشان شد. در نماز جمعه روز قدس سال 77 که می‌توان به‌عنوان آخرین نماز جمعه‌ای که ایشان با رغبت برگزار کردند از آن نام برد، افرادی به‌سوی ایشان میله‌های آهنین پرتاب کردند و در حریم نماز جمعه شخص ایت الله طاهری مورد تعرض واقع شد. چنین اتفاقاتی آن‌هم در روز قدس که یک روز جهانی است غیرقابل‌تصور و نادر بود. بعد از این اتفاقات بود که ایشان احساس کردند که بودنشان در نماز جمعه دیگر ضرورتی ندارد و استعفای خود را در 17 تیر ماه سال 81  اعلام کردند.

آیت الله طاهری اصفهانی سرانجام در تاریخ 12 خرداد 1392 دار فانی را وداع گفته و به دیار باقی شتافت. مردم بار دیگر علاقه وافر خود را به ایشان، در تشییع پیکر مطهرشان از مسجد اعظم حسین‌آباد به سمت گلستان شهدا نشان دادند.