موضع گیری های یکسان و شبیه هم را چگونه می توان تحلیل سیاسی مستقل دانست در حالی که امکان تغییر آنها به اشارتی وجود دارد؟
عصر ایران؛ سروش بامداد- «‌درست است که در شورای‌ عالی امنیت ملی باید درباره FATF تصمیم گرفت نه در ن [سخنی با آقای احمد خاتمی درباره FATF/ تحلیل مستقل یا موضع مشابه سیاسی؟] ماز جمعه اما نماز جمعه جای روشن‌گری است. اگر این روند که برخی در پیش گرفته‌اند پیش برود خواهند گفت امامان جمعه وارد مسایل تحلیلی سیاسی هم نشوند.»

این سخنان را آقای سید احمد خاتمی در خطبه های نماز جمعه تهران و در واکنش به اظهارات اخیر سخنگوی دولت بیان کرده است.

آقای محمد باقر نوبخت در میانه هفته گفته بود: «جای مباحثFATF شورای عالی امنیت ملی است نه تریبون نماز جمعه. طرح برخی مسایل از تریبون‌های عمومی سبب می شود که مقام مسؤول نتواند پاسخی بدهد که مورد سوء استفاده دشمنان قرار نگیرد. اگر دنبال پاسخ هستید پاسخ این است که FATF مورد تأیید قانون است اما اگر می خواهند قانع شوند بحث دیگری است. آیا دیگر کشورها بخورند و ببرند و ما بمانیم؟»

 منظور سخنگوی دولت این است که وقتی در تریبون عمومی نماز جمعه موضوعی مطرح می شود که اتهامی را متوجه دولت یا نهادی دیگر می سازند همواره دست پاسخ دهنده باز نیست. مثلا در مورد اخیر اگر دکتر نوبخت بخواهد به صراحت جواب بدهد باید بگوید: «چاره دیگری نداریم و اگر بخواهیم با دنیا معامله مالی داشته باشیم باید به این توافق بپیوندیم و گریزی نیست و نمی توانیم مثل کره شمالی منزوی شویم».

انتقاد نوبخت به این نیست که چرا در نماز جمعه نکته سیاسی مطرح می شود. این است که وقتی اتهام یا ابهامی را به صورت علنی و در تریبون عمومی و از موضع نظام مطرح می کنند اگر متهم شونده بخواهد دفاع کند و توضیح دهد دیگران نیز می شنوند. آقای احمد خاتمی انتظار دارد سخنگوی دولت بگوید نمی توانیم بدون FATF کار مالی انجام دهیم و ناچاریم؟ در این صورت بر او خرده نخواهند گرفت که چرا سخنی از سر ضعف بیان کردید؟

به بهانه سخنان خطیب جمعه تهران می توان چند نکته را مطرح کرد:

- اگر آنچه در نماز جمعه مطرح می شود تحلیل سیاسی شخص امام جمعه است چرا این تحلیل ها حتی در نوع کلمات و تعبیرات و توصیفاتی که به کار می برند غالبا شبیه هم هستند؟

کافی است گزارش روزهای شنبه روزنامه جمهوری اسلامی از نمازهای جمعه در شهرستان های مختلف را بخوانیم تا دریابیم امام جمعه اسطهبانات یا رامهرمز همان تعبیری را به کار برده که امام جمعه لنگرود و این ذهنیت را ایجاد می کند که منبع همه متن ارسالی از ستاد مركزي در تهران است.

مثلا در ماه های برجام یک هفته اغلب می گفتند بد است و چند هفته بعد اغلب تأیید می کردند که نشان می داد صحبت از تحلیل شخصی نیست. توضیح یا توجیه یک تصمیم رسمی است.  

- نکته دیگر که خصوصا در نماز جمعه تهران لحاظ نمی شود این است که مواضع غالب گویندگان با نظر اکثریت شهروندان همان حوزه هم خوان نیست. در تهران اکثر مردم به فهرست سی نفری رای داده اند که حامی دولت هستند. امامان موقت جمعه اما به فهرست مقابل رأی داده اند. بخشی از تعارض ناشی از این است که گرایش گویندگان محترم با فضای غالب جامعه متفاوت است.

- این که امام جمعه درباره هر موضوعی موضع بگیرد در سال های اخیر باب شده حال آن كه سنت سال های نخست جمهوری اسلامی چنین نبوده است. به یاد آوریم خطبه های آیت الله طالقانی در تابستان 58 را که چه حال و هوایی در شهر ایجاد می کرد و از شهر 4 میلیون نفری دو میلیون نفر پشت او نماز می خواندند یا آیت الله منتظری که ایده وحدت روحانی و دانشجو را مطرح کرد یا آیت الله خامنه ای که با صدای رسا نمازگزاران را به وجد می آورد یا آیت الله هاشمی رفسنجانی که جامعه را حتی پس از شکست در عملیات نظامی در جبهه ها امید می داد و سخنان او موضع رسمی یا برآیند نظام تلقی می شد.

- در سال های اخیر اما شمار حاضران در غالب نمازهای جمعه کاهش یافته که هر چند بخشی از آن طبیعی است اما موضع گیری های متفاوت با خواست عمومی جامعه که در انتخابات متبلور می شود نیز در آن دخیل است. ضمن آن كه لحن آمرانه به خود گرفته و مدام بر برخورد تأكيد مي شود. مگر اين همان نماز جمعه نيست كه از آن با صفت " وحدت بخش" ياد مي شد؟ مگر همان نماز جمعه نيست كه عالي ترين مقامات اجرايي در صف اول آن بودند؟

کوتاه آن که مشکل اصلی با موضع گیری هایی از جنس آنچه درباره FATF ابراز شده این است که اولا بیش از آن که تحلیل شخصی باشد از جانب مرکز القا و هدایت شده و متناسب با گفتمان رسمی تغییر می کند و بهترین گواه، شباهت گفتارها و حتی تغییر موضع پس از ابلاغ از ستاد مرکزی است.

ثانیا اگر دولت اصول گرا بر سر کار باشد به یک گونه است و اگر دولتی متفاوت به گونه ای دیگر.

ثالثا این نکته هم شگفت آور است که چگونه می توان در حمایت از نظام جمهوري اسلامي با دولت جمهوري اسلامي به عنوان رکن اجرایی نظام مخالفت کرد؟

مهم تر از FATF این است که میان شمار مردم حاضر در نماز جمعه و جمعیت آن شهر نسبتی قابل قبول برقرار باشد. چرا که از دیرباز گفته اند: حرمت امام‌زاده با متولی است. حفظ احترام نماز جمعه نیز بیش از دیگران با خطیبان آن است...

  تعداد بازديدها: 1353

    نسخه قابل چاپ