حوزه: استاد حسين رجبى‏ در کتاب "بررسى فتواى تكفير در نگاه مذاهب اسلامى" با استناد به آیات قرآن کریم عوامل و مصادیق کفر را بیان کرده است.

* چند چيز موجب كفر مى ‏شود:

* برگزیدن غیر به جاى خدا و يا شريك قراردادن برای او

قرآن کریم می فرماید: «لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قالُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ» (1)

آنان كه گفتند: خداوند همان مسيح فرزند مريم است، كافر شدند.

همچنین خدای متعال می فرماید: «لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قالُوا إِنَّ اللَّهَ ثالِثُ ثَلاثَةٍ» (2)

آنان كه گفتند: خداوند يكى از سه خداست به يقين كافر شدند.

* انكار قرآن

قرآن مجید می فرماید: «يَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هذا إِلَّا أَساطِيرُ اْلأَوَّلِينَ» (3)

كافران مى ‏گويند: آنچه پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم مى‏ گويد، جز افسانه ‏هاى پيشين چيزى نيست.

 «قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هذا إِلَّا سِحْرٌ مُبِينٌ» (4)

؛ كافران مى‏گويند: سخن و كلام خداوند جز يك سحر آشكار نيست.

* انكار خدا و رسول‏

خداوند می فرماید: «ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ» (5)

كافران، خدا و پيامبرش را انكار كردند.

* انكار معجزات الهی

بیان قرآن این چنین است: «أُولئِكَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآياتِ رَبِّهِمْ...» (6)

آنان كسانى هستند كه نشانه ‏ها و معجزات پروردگار و اعتقاد به قيامت را انكار كردند.

* انکار ملاقات در قیامت

قرآن می فرماید: «وَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآياتِ اللَّهِ وَ لِقائِهِ أُولئِكَ يَئِسُوا مِنْ رَحْمَتِي» (7)

آنانى كه به نشانه‏ ها و معجزات پروردگار و روز قيامت كفر ورزيدند، از رحمت من نااميد مى ‏باشند.

قرآن كريم در آغاز سوره بقره، گرچه به اوصاف و ويژگى ‏هاى متقين پرداخته اما معيار ايمان، كفر و نفاق را به خوبى روشن نموده است. خداوند متعال در اين آيات، ايمان به غيب، ايمان به كتاب ‏هاى آسمانى، ايمان به قيامت، انجام نماز و پرداخت انفاق را به عنوان اصول ايمان بيان فرموده است. و كافران كسانى هستند كه به آنچه گفته شد، ايمان ندارند و منافق در ظاهر مى‏ گويد ايمان دارم ولى در باطن اعتقادى ندارد.

يكى از قواعد اساسى اسلام كه مورد تأكيد و توجه قرار گرفته، پرهيز از ريختن خون انسان ‏ها و آبرو و حيثيّت آنان است. زيرا كشتار انسان ‏ها از نظر شريعت و عقل ناپسند و مصداق ظلم مى ‏باشد.

در قرآن كريم، مسأله قتل و كشتار به اندازه ‏اى اهميّت دارد كه كشتن يك نفر بدون حق، برابر كشتار تمام بشر به شمار مى ‏آيد و احياى يك نفر، احياى تمام بشر مى ‏باشد:

قرآن می فرماید: «مِنْ أَجْلِ ذلِكَ كَتَبْنا عَلى‏ بَنِي إِسْرائِيلَ أَنَّهُ مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسادٍ فِي اْلأَرْضِ فَكَأَنَّما قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعاً وَ مَنْ أَحْياها فَكَأَنَّما أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعاً» (8)

از اين روى بر فرزندان اسرائيل مقرر داشتيم كه هر كس كسى را- جز به قصاص قتل، يا [به كيفر] فسادى در زمين- بكشد، چنان است كه گويى همه مردم را كشته باشد. و هر كس كسى را زنده بدارد، چنان است كه گويى‏

تمام مردم را زنده داشته است.

در آيه ديگر مى ‏فرمايد: «وَ مَنْ يَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خالِداً فِيها ...» (9)

و هر كس عمداً مؤمنى را بكشد، كيفرش دوزخ است كه در آن ماندگار خواهد بود.

البته در دين مبين اسلام، در برخى موارد قتل، مباح شمرده شده، آن هم در امورى كه مصالح انسان و نظام اسلامى اقتضا مى ‏كند، همچون قتل براى قصاص يا دفاع از نفس يا افساد كنندگان در زمين و ... .

عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ (ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) أَوَّلُ مَا يَحْكُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِيهِ- يَوْمَ الْقِيَامَةِ الدِّمَاءُ .... حَتَّى يَأْتِيَ الْمَقْتُولُ بِقَاتِلِهِ فَيَشْخُبَ دَمُهُ فِي وَجْهِهِ فَيَقُولُ أَنْتَ قَتَلْتَهُ فَلَا يَسْتَطِيعُ أَنْ يَكْتُمَ اللَّهَ حَدِيثاً.

امام باقر عليه السلام در اين باره مى‏ فرمايد: نخستين كسانى كه خداوند در روز قيامت محاكمه مى ‏كند، كسانى هستند كه قتل و كشتار انجام دادند سپس مقتول را نزد قاتل مى ‏آورند و مقتول خون خود را به صورت قاتل مى ‏پاشد و مى ‏گويد: اين فرد مرا كشته است و قاتل، نمى ‏تواند انكار كند. (10)

پاورقی:

(1). سوره مائده، آيه 71

(2). همان‏

(3). سوره انعام، آيه 25

(4). همان، آيه 7

(5). سوره توبه، آيه 80

(6). سوره كهف، آيه 105

(7). سوره عنكبوت، آيه 23

(8). سوره مائده، آيه 32.

(9) سوره نساء 93

(10) من لايحضره الفقيه ج 4 ص 96.