این روزها که گرما در بسیاری از شهرها حاکم شده دانستن علائم گرمازدگی، راه های درمان و علل بروز آن برای هر فردی که در معرض گرما قرار دارد، ضروری است.
 
بیماری های مرتبط با فصل گرما افزایش می یابد و یکی از مهمترین این بیماری ها، گرمازدگی است. گرمازدگی، بیماری ناشی از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض حرارت زیاد، نخوردن مایعات به حد کافی و یا وارد شدن بار اضافی بر سیستم کنترل حرارت بدن است که دیگر بدن قادر به خنک کردن خود نیست.از این رو تعریق فراوان موجب اختلال در بدن می شود.

گرمازدگی درجات مختلفی دارد و بسته به دمای بدن و میزان اختلالات وابسته به آن می تواند متفاوت باشد. این اختلال به علت از دست رفتن آب و نمک بدن از طریق عرق کردن بیش از حد روی می دهد.

گرمازدگی اغلب به صورت تدریجی ظاهر می شود و معمولاً افرادی را گرفتار می کند که به آب و هوای گرم و مرطوب عادت ندارند. افرادی که وضعیت عمومی مناسبی ندارند، نسبت به دیگران ، بیشتر در خطر گرمازدگی هستند.

عالمه حریری فر کارشناس ارشد تغذیه درباره گرما زدگی و روش های پیشگیری از آن می‌گوید: گرمازدگی نتیجه افزایش دمای بدن بر اثر فعالیت بدنی زیاد یا حضور طولانی و مستقیم در شرایط آب و هوای گرم است و این حالت می تواند در هر زمان از سال به ویژه در مناطقی با آب و هوای گرم پدید آید، اما در فصول گرم سال شایع تر است.
 
علل گرمازدگی
این کارشناس ارشد تغذیه درباره علل گرمازدگی گفت: گرما زدگی بر اثر افزایش تعریق و به دنبال آن از دست دادن رطوبت مورد نیاز سلول های اندام های مختلف بدن و در نهایت افزایش دمای بدن و کاهش توانایی بدن در تنظیم این دما، بروز می کند.

به گفته وی روش تغذیه، مصرف داروها، میزان تحرک بدنی، میزان دفع سموم بدن و شغل نیز در بروز گرمازدگی موثر است.

حریری فر ادامه داد: به طور کلی، اگر بدن یک درصد آب خود را از دست بدهد، فرد احساس تشنگی می کند. کاهش یا از دست دادن 2 درصد آب بدن سبب می شود فرد علاوه بر تشنگی، دچار کم اشتهایی و حالت پریشانی شود همچنین از دست دادن 3 درصد از آب بدن منجر به بروز ضعف و بیحالی شده و غلظت قند خون بالا می رود.

وی افزود: اگر میزان از دست دادن آب بدن به 4 درصد یا بیشتر برسد، بدن با حالت تهوع و ضعف عضلانی، عدم تمرکز، اختلال در کنترل درجه حرارت بدن، تنگی نفس، گرفتگی عضلات، افت گردش خون و نارسایی کلیه مواجه می شود.
 
نشانه های گرمازدگی
حریری فر به نشانه های گرما زدگی اشاره کرد و گفت: گرمازدگی در سه سطح خفیف، متوسط و شدید ایجاد می شود که در موارد شدید می تواند منجر به مرگ شود.

وی اظهار کرد: در سطح خفیف، این علائم شامل درد در شکم، بازو و ساق است و به علت کمبود آب و املاح به ویژه پتاسیم در اثر تعریق زیاد بوجود می آید و همچنین در سطح متوسط این نشانه ها شامل ضعف، احساس خستگی شدید و از حال رفتن، احساس تشنگی شدید، سردرد، تهوع، استفراغ و گیجی است.

وی بیان کرد: اگر بعد از یک تعریق و از دست دادن آب شدید از بدن، آب ساده و بدون املاح استفاده شود، احتمال ایجاد این پدیده بیشتر می شود و در صورتی که افزایش دمای بدن به بیش از 40 درجه برسد، سطح سوم این وضعیت یعنی گرمازدگی شدید ایجاد می شود که نشانه های آن بصورت تهوع، تشنج، کاهش سطح هوشیاری و کما است.

این کارشناس ارشد تغذیه اظهار کرد: حمله گرمایی نیز حالتی است که بر اثر از دست دادن مکانیسم تنظیم گرمایی بدن ایجاد شده و می تواند سبب حالت خواب آلودگی و اغما در فرد بیمار شود .همچنین گاهی سلول های سطحی پوست آسیب دیده وعرق زیر پوست جمع شده و فرد دچار جوش زیرپوستی یا به اصطلاح عرق سوز می شود.
 
عوارض گرمازدگی
حریری فر درباره عوارض گرمازدگی بیان کرد: با کاهش بیشتر آب بدن و در نتیجه افزایش حرارت به ویژه اگر این دما به بالاتر از 41 درجه سانتی گراد برسد، آثار گرمازدگی بارز می شود؛ تحقیقات نشان داده است که بدون اقدام فوری در20 درصد افراد جوان و 80 درصد افراد مسن منجر به مرگ می شود.

وی اضافه کرد: عوارض گرمازدگی شامل نارسایی کلیه، کبد، قلب، کاهش فشارخون است افراد در معرض خطر، کودکان به دلیل پایین بودن توانایی بدن و افراد مسن به دلیل وجود بیماری های مختلف مانند بیماری های دیابت، قلبی و عروقی، کبدی، ریوی و کلیوی و نیز افرادی که به بیماری هایی که منجر به کاهش سطح ایمنی بدن می شوند و فعالیت دفاعی بدن را کاهش می دهند، بیشتر از افراد دیگر در معرض گرمازدگی هستند.
 
درمان گرمازدگی
این کارشناس ارشد تغذیه درباره درمان گرمازدگی توضیح داد: گرما زدگی به شدت آن بستگی دارد. مهمترین اصل در درمان افراد گرمازده، کاهش دمای بدن و برگرداندن آب از دست رفته به همراه املاح بدن است.

وی افزود: درگرمازدگی خفیف، قطع فعالیت فیزیکی و تحرک یا ورزش، نوشیدن آب خنک حاوی املاح، ماساژ و ایجاد کشش درعضلات دردناک می تواند مفید باشد. همچنین در این سطح از گرمازدگی انتقال مصدوم به مکان خنک، استفاده از محلول ORS (محلول آب و نمک و شکر)، استفاده از حوله نم دار روی پیشانی و سر و گردن برای کاهش دمای بدن و بهبود درد عضلات می تواند سودمند باشد.

حریری فر گفت: در صورتی که شدت گرمازدگی بیشتر از این حد بود و راهکارهای فوق مفید نبود، بهتر است فرد مبتلا به بیمارستان یا مراکز درمانی منتقل شود.

وی همچنین افزود: در گرمازدگی متوسط، انتقال فرد به مکان خنک، درآوردن لباس، بالا بردن پای فرد نسبت به سر برای رساندن جریان خون به سر، نوشاندن آب خنک که حاوی املاح نیز باشد مانند ORS، خنک کردن بدن فرد و در صورت نیاز انتقال وی به مراکز درمانی یا پزشک توصیه می شود.

به گفته وی در سطح سوم گرما زدگی بهتر است بیمار سریع به مرکز درمانی منتقل شود. در این فاصله زمانی از خنک کردن بدن بیمار نیز نباید غافل شد.

وی توصیه کرد: فردی که به گرمازدگی دچار شده، پس از بهبود بهتر است تا 12 ساعت از هر گونه فعالیت فیزیکی پرهیز کند تا درد عضلانی وی بهبود یافته و شرایط بدن پایدار شود.
 
پیشگیری از گرمازدگی
وی برای پیشگیری از گرما زدگی توصیه کرد: مهمترین مسئله، حفظ آب بدن و دمای مناسب آن است که اولین راهکار برای آن، نوشیدن آب و مایعات به مقدار زیاد و تقریباً دو برابر فصول دیگر است.

حریری فرد ادامه داد: پرهیز از نوشیدن زیاد قهوه، چای و انواع نوشابه ها زیرا این مواد به دلیل داشتن برخی ترکیبات، منجر به از دست دادن بیشتر آب بدن می شوند.

به گفته وی بهتر است ورزش در ساعات ابتدایی روز که دمای هوا کمتر است یا هنگام عصر که دما به سمت خنک شدن می رود، انجام شود و درساعات گرم روز و به ویژه اواسط روز که دمای محیط بالا است از بیرون رفتن پرهیز شود. 

این کارشناس ارشد تغذیه افزود: تعبیه سیستم خنک کننده مناسب در فضاهایی که ساعات بیشتری از روز در آن سرخواهد شد به ویژه در مکان هایی که به دلیل استفاده از تنورها یا کوره های مختلف یا وسایل حرارتی گرمتر هستند.

وی ادامه داد: پوشیدن لباس های نخی یا کتان، روشن و گشاد، استفاده از کلاه لبه دار، همراه داشتن نوشیدنی و به ویژه آب خنک یا یک عدد لیموترش یا افزودن لیموترش به آب بطری، راهکارهایی است که در صورتی که مجبور به بیرون رفتن هستید، سودمند است.

حریری فرافزود: در فصل تابستان مصرف غذاهای پرچرب و دیرهضم یا غذاهای پرپروتئین که برای هضم شدن به آب بیشتری نیاز دارند را کاهش داده و بیشتر سبزی و میوه مصرف کنید.
 
نوشیدنی های خنک کننده در فصل تابستان
این کارشناس ارشد تغدیه به نوشیدنی هایی که به طور سنتی در این فصل از سال برای مقابله با گرما توصیه شده اشاره کرد و افزود: شربت خاکشیر در فصل تابستان بسیار مفید بوده که در بسیاری از نقاط کشور با مواد دیگری مانند گلاب، لیموترش، تخم شربتی، انواع عرقیات گیاهی مانند بیدمشک و نسترن نیز تهیه می شود.

حریری فر ادامه داد: شربت آبلیمو که یکی از بهترین گزینه ها برای این فصل و به ویژه زمان هایی که مجبور به ترک فضای بسته و قرار گرفتن در معرض گرمای محیط هستیم بسیار موثر است. البته بهتر است در تهیه انواع این شربت ها دقت شود و از مصرف مواد شیرین کننده کمتر استفاده شود.

وی افزود: نوشیدن شربت سکنجبین، عرقیات گیاهی مانند شاتره، کاسنی، بید مشک، گلاب، آویشن، پونه، نعناع، بهار نارنج، چهل گیاه، دم کرده عناب و زرشک همراه با مقداری شکر و خوردن هندوانه در فصل گرم تابستان بسیار مفید است.
منبع: ایرنا

  تعداد بازديدها: 1108

    نسخه قابل چاپ