سید عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه کشورمان پیش از ظهر یک‌شنبه در نشست خبری تاکید کرد: تا گشایش‌های تحت تاثیر اجرای برجام خود را در زندگی مردم نشان دهد فاصله داریم، اما لزوما این گشایش‌ها صرفا وابسته به برجام نیست.

او با اشاره به برخی انتقادات مبنی بر این‌که برخی شروط مد نظر رهبری در برجام رعایت نشده است، تاکید کرد: شروط رهبری هیچ کدام نقض نشده است. بعضی از بندهای مدنظر رهبری مربوط به قبل از اجرایی شدن برجام بود و برخی مربوط به بعد از اجرا شدن آن و ما متعهد بودیم این شروط کامل محقق شود و اگر موردی باشد هیات نظارت بر اجرای برجام رسیدگی می‌کند.

رییس ستاد پیگیری اجرای برجام هم‌چنین با اشاره به پیش‌نویس گزارش بان‌کی‌مون درباره اجرای برجام خاطرنشان کرد: نه دبیرکل سازمان ملل و نه هیچ فرد دیگری حق ندارد ایران را در زمینه موشکی متهم کند. آزمایش‌های موشکی و موشک‌های ما در چارچوب قطعنامه ۲۲۳۱ نمی‌گنجد.

معاون وزیر امور خارجه با بیان این که صنعت هسته‌ای ایران امری تثبیت شده است گفت:‌ می‌توانیم پس از اجرا شدن برجام بگوییم که شعار انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست محقق شده است. امروز دیگر این شعار در اولویت شعارهایی که مردم در تظاهرات و راهپیمایی‌ها سر می‌دادند نیست. وجدان عمومی جامعه پذیرفته است که این شعار محقق شده است البته این مسأله ناظر به آن نیست که ما پیگیر مطالبات خود در چارچوب برجام نباشیم اما فراموش نکنیم که خواسته بزرگ‌مان که همان تثبیت حق داشتن انرژی هسته‌ای بود محقق شده است.

عراقچی در طرح این مسأله که برخی مدعی هستند من گفته‌ام تمامی تحریم‌ها توسط توافق هسته‌ای برداشته خواهد شد ضمن رد چنین ادعاهایی گفت:‌ من هیچ‌وقت چنین چیزی نگفتم بلکه فقط صحبت من و تمام سخنرانی‌ها و مشاهده‌هایم قائل به این بوده است که تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای برداشته می‌شود. هیچ کس نمی‌تواند بگوید تمامی تحریم‌ها تحت الشعاع برجام برداشته می‌شود. تحریم‌های اولیه سرجای خودش است و تحریم‌های مرتبط با حقوق بشر و تروریسم در جای خود باقی است.

وی ادامه داد: حتی در تحریم‌های هسته‌ای آن طور که انتظار داشتیم این مسأله محقق نشده و هنوز برای برداشته شدن کامل آن‌ها نیاز به زمان داریم.

این مقام وزارت خارجه به طرح این پرسش که طرف‌های مقابل تاکنون به تعهدات خود در برجام عمل کرده‌اند؟ اظهار کرد: آن چه مربوط به رفع تحریم‌ها در چارچوب برجام می‌شود، بر روی کاغذ برداشته شده است اما در صحنه عمل تحریم‌ها کامل برداشته نشده است.

او خاطرنشان کرد: علت این که بخشی از تحریم‌ها در صحنه عمل هنوز برداشته نشده است ناشی از بدعهدی و شیطنت طرف مقابل به ویژه آمریکایی‌هاست. نمی‌گویم تعهدات‌شان را انجام نداده‌اند؛ آن‌ها روی کاغذ همه چیز را برداشته‌اند اما شرایطی که باید فراهم می‌کردند تا آنچه روی کاغذ اتفاق افتاده در عمل محقق شود به وجود نیامده است. علاوه بر این برداشته شدن عامل تحریم نیازمند زمان است.

عراقچی با بیان این که در بخش‌های حمل و نقل، انرژی، بیمه، حساب‌های بانکی و ... گشایش‌های زیادی صورت گرفته است، خاطرنشان کرد: هنوز در ورود بانک‌های بزرگ برای تعامل با ایران مشکلاتی داریم و این یک واقعیت است البته شاید علت اصلی این که بانک‌های بزرگ هنوز حاضر به وارد شدن به تعاملات با ایران نیستند، ناشی از عوامل بیرونی باشد به طوری که فضای لازم اعتماد بخش فراهم نشده است و آمریکایی‌ها کمال استفاده را از این فضا تاکنون کرده‌اند.

رییس ستاد پیگیری اجرای برجام تاکید کرد: همه منابع مسدود شده مالی ایران آزاد شده است. ممکن است در جایی انتقال مبلغی مشکل باشد اما بانک مرکزی گفته است که به تمامی منابع مالی‌اش دسترسی دارد و الان تخصیص ارز به روز انجام می‌شود و این بهترین شاخصه برای ماست که بفهمیم امور بانکی و ارزی ما به شرایط مطلوب رسیده است.

معاون وزیر امور خارجه در ادامه با بیان این که در چارچوب برجام در سه بخش فروش هواپیما، واردات فرش ایران و مواد غذایی تحریم‌های اولیه از سوی آمریکا مستثنی شده است، خاطر نشان کرد: این که ما توانستیم در مذاکرات این سه بخش را مستنثی کنیم از ویژگی‌ها و بخش‌های مثبت کار بود. اما اگر سوال این است که چرا بخش‌های دیگر از جمله استفاده از سیستم مالی آمریکا را مستنثی نکردیم باید بگویم که آمریکایی‌ها تمایلی به برداشتن تحریم ایران از سیستم مالی نداشتند و ما هم موافق این کار نبودیم چرا که اساسا وارد شدن به سیستم مالی آمریکا مشکلات زیادی در بر خواهد داشت که نمونه آن در مصادره دو میلیارد دلار دارایی‌های ایران مشاهده شد.

عراقچی در خصوص احتمال نقض برجام از سوی کشورهای ۱+۵ به ویژه آمریکا اظهار کرد: هر یک از کشورها که تصمیم به نقض برجام بگیرند باید هزینه سیاسی آن را پرداخت کنند. اگر دولت فعلی آمریکا و یا دولت بعدی آمریکا برجام را نقض  کند ما نگرانی نداریم مهم این است که برگشت‌پذیری در اقدامات‌مان را حفظ کرده‌ایم و در کوتاه‌ترین زمان می‌توانیم برنامه هسته‌ای خود را به حال گذشته باز گردانیم البته فکر نمی‌کنم دولتی در آمریکا بخواهد چنین کاری را انجام دهد. همان‌طور که مقام معظم رهبری گفته‌اند هر کس در آمریکا برجام را پاره کند ما آن را آتش می‌زنیم و کسی در آمریکا نمی‌تواند فکر کند که به جای برجام آلترناتیوی وجود دارد و می‌تواند دوباره مذاکره کند. باید بگویم که مذاکره دیگر در کار نخواهد بود.

معاون ظریف تاکید کرد: ما متعهد به برجام خواهیم ماند و آن را نقض نمی‌کنیم مگر آن‌ها برجام را نقض کنند.

این عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای کشورمان در رابطه با قرارداد بویینگ گفت: این که آن‌ها چه مشکلاتی برای عقد چنین قراردادی دارند به خودشان مربوط است و مسأله اصلی آمریکا و کنگره است. طبق برجام باید مجوز فروش هواپیما به متقاضیان این مسأله داده شود وگرنه نقض برجام صورت گرفته است.

وی در ادامه با اشاره به انتقادها نسبت به اجرای برجام خاطرنشان کرد: کسانی که در مقابل اجرای موفق برجام مقاومت می‌کنند به خاطر آن است که سال‌ها در ازای تحریم‌ها توانسته‌اند منافعی برای خود کسب کنند اما بسیاری از مخالفان برجام هم خارجی هستند و کشورهایی که در شرایط تحریم توانستند از این مسأله منتفع شوند و البته تندروها در داخل آمریکا، ‌رژیم صهیونیستی و عربستان هم هستند که تلاش زیادی قبل از توافق و هم اکنون برای کاهش دستاوردهای برجام انجام می‌دهند. البته در داخل هم کسانی هستند که از شرایط تحریم و رانت‌هایی که ایجاد شده منتفع می‌شدند.

رییس ستاد پیگیری اجرای برجام گفت:‌ اجرای درست برجام و دستیابی به تمام منافع آن بر اساس سیاست ابلاغی مقام معظم رهبری که همان اقتصاد مقاومتی می‌تواند محقق شود. وزارت خارجه وظیفه دارد بر مشکلاتی که  در سر راه اجرای برجام و خارج از ایران ایجاد می‌شود تمرکز کند و فکر می کنم اجرای اقتصاد مقاومتی می‌تواند مشکلات را در داخل حل کند.

عراقچی در ادامه خاطرنشان کرد: یکی از دستاوردهای حاشیه‌یی برجام و در جریان مذاکرات این بود که میزان رشد و بلوغ جامعه را در بیان حقایق، انتقادات و نقدپذیری گسترش داد البته بعضی از انتقادات مثل بحث سیمان و بتن جای تامل دارد چرا که در این موضوع کاملا در داخل در دام ترفند آمریکایی‌ها گرفتار شده‌اند. آمریکایی‌ها از ابتدا نمی‌خواستند ایران آب سنگین داشته باشد و به هر طریقی سعی می‌کردند آن را حذف کنند. باید بگویم یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای ما تثبیت راکتور آب سنگین اراک بود. موضع علنی مقامات آمریکایی که به ما اعلام می‌شد این بود که اجازه ندارند راکتور اراک وجود داشته باشد. اوایل حتی نمی خواستند اسم آب سنگین اراک را بیاورند. اما ما موفق شدیم این راکتور را با ماهیت آب سنگینی حفظ کنیم.

او اضافه کرد: من از این که مسائل نقد بشود و تیم مذاکره کننده بررسی شود استقبال می‌کنم اما باید مراقب باشیم که در دام رسانه‌یی آن‌ها قرار نگیریم. ما همیشه سعی کردیم نسبت به برجام روشنگری داشته باشیم. این که ما را به «ماله کشی» متهم می‌کنند به عنوان مزاح خوب است و البته من هم از آن استقبال می‌کنم و مطالب در این مورد را جمع هم می‌کنم چرا که فکر می‌کنم این مسأله نشان‌دهنده منطق ما در کار است. با این حال معتقدم اگر به تامین منافع ملی در اجرای برجام کمک نمی‌کنیم حداقل تیشه به ریشه‌های منافع ملی نزنیم.

معاون ظریف در رابطه با برگزاری کمیسیون مشترک برجام ‌با بیان این که این کمیسیون سه‌شنبه هفته جاری در وین برگزار می‌شود دستور کار این کمیسیون را بررسی نحوه اجرای برجام دانست و افزود:‌ در طی سه ماه گذشته سوالات و ابهاماتی اگر باشد در نحوه اجرا و یا تفسیرهایی که از چگونگی اجرا از سوی دو طرف انجام می‌شود مورد بررسی قرار می‌گیرد. انجام تعهدات طرف مقابل موضوعی است که ما در کمیسیون مطرح می‌کنیم چرا که موارد متعددی از نبود پیشرفت در شرایط مطلوبی که باید اجرا می‌شد و یا شرایط مخربی که نباید ایجاد می‌شد مورد بحث قرار می گیرد.

وی در پاسخ به سوالی در رابطه با مشکلات دانشجویان در ورود به دانشگاه‌های خارجی در رشته‌های مختلف گفت:‌ یکی از موانعی که قطع‌نامه‌های گذشته ایجاد کرده بود مربوط به دانشجویان بود که اجازه می‌داد هر کشوری بنا به صلاح دید خود از پذیرش دانشجویان ایرانی در رشته‌های مختلف حتی فیزیک خودداری کنند. این مشکل بعد از اجرای برجام تا حدود قابل توجهی رفع شده است اما از آن جایی که تصمیم در این رابطه به عهده کشورهاست کمی زمان می‌برد تا همه چیز به روال گذشته بازگردد. در عین حال مانعی بر سر تحصیل دانشجویان ایرانی خارج از کشور وجود ندارد.

او در رابطه با جلسات هیأت نظارت بر اجرای برجام خاطرنشان کرد: بنده عضو این هیأت نیستیم و یکی دوباری که وزیر امور خارجه در سفر بودند به جای ایشان در جلسه حاضر شدم. همان‌طور که می‌دانید این هیأت به دستور رهبری تشکیل شده است و تشخیص نقض برجام به عهده این هیأت است. این هیأت هشت عضو دارد و اعضایش با تایید رهبری انتخاب شده‌اند و دستور کارش هم در همین چارچوب مشخص شده است. آقای شمخانی به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی، دبیر این هیأت هم هست و وظیفه اطلاع‌رسانی با ایشان است. جلسات هیأت نظارت به اقتضای موضوعاتی که پیش آمده تشکیل شده است. این هیأت از ساختار مناسبی برخوردار است و این که چه کسی باید نقض برجام را تشخیص دهد به عهده این هیأت است. هم‌چنین  مصوبات  این هیأت مثل مصوبات شورای عالی امنیت ملی به تایید رهبری می‌رسد.

عراقچی در رابطه با طرح‌های آمریکا در کنگره در مخالفت با برجام به ویژه در سالگرد یک‌سالگی توافق هسته‌ای گفت:‌ خصومت کنگره و تندروها در آمریکا از روز اول وجود داشته است تا برجام موفق نشود و یا از سد کنگره نتواند بگذرد و اگر هم گذشت تلاش می‌کنند تا کم‌ترین منافعی از برجام نصیب ایران شود و بسیاری از کشورها هستند در منطقه و بیرون از آن که با حرکت کنگره همراهی می‌کنند.

رییس ستاد پیگیری اجرای برجام تاکید کرد: ما در اجرای برجام دولت آمریکا را موظف می‌دانیم و باید از هر اقدامی که منجر به نقض برجام می‌شود جلوگیری شود.

این مقام وزارت خارجه با اشاره به قانون منع ویزا برای سفر به ایران با بیان این که از نظر ما این قانون نقض تعهدات آمریکا برای اجرای مطلوب برجام بود گفت: در این رابطه جر و بحث مفصلی با آمریکایی‌ها شد و قسمت منع صدور ویزای برای فعالان اقتصادی متوقف شد اما در بخش گردشگری و علمی هنوز این موضوع متوقف نشده است و از جمله خواسته‌های ماست که از سوی آمریکا رفع شود. به نظر ما وجود چنین قانونی اجرای موفق برجام را خدشه‌دار می‌کند. اما هنوز آمریکایی‌ها این مشکل را رفع نکردند.

این عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای در پاسخ به سوالی مبنی بر این که آقای بعیدی‌نژاد اخیرا اعلام کردند به هیچ وجه از خطوط قرمز رهبری عبور نشده است، آیا شما هم چنین نظری دارید؟ گفت:‌خطوط قرمز رهبری و خطوطی که برای تیم مذاکره کننده ترسیم می‌شد برخی از آن‌ها در صحنه عمل قابل محقق شدن نبود و ما این‌ها را با صداقت و شفافیت کامل به مراجع تصمیم‌گیری گزارش می‌کردیم و وقتی که امر دایر شد که بین این که توافق نداشته باشیم یا خطوط قرمز را کامل حفظ کنیم بنا بر تصمیم تصمیم‌گیران بنا شد تا برخی جاها خطوط را جابه‌جا کنیم. در دو سه مورد از این موارد که گزارش هم شده است این اتفاق افتاد.

وی ادامه داد: جابه‌جایی در خطوط قرمز سرخود توسط تیم مذاکره کننده انجام نشده است. در چند موردی که امکان پیشرفت در مذاکرات وجود نداشت ما موارد را گزارش کردیم و در آن‌ها تغییراتی داده شد. رهبری ابتدا گفتند همه تحریم‌ها باید لغو شود اما در مذاکرات وقتی بحث می‌کردیم طرف آمریکایی گفت که می‌تواند تحریم‌های رییس‌جمهور را لغو کند اما تحریم‌های کنگره باید توسط کنگره برداشته شود و اکنون فضای چنین کاری نیست. این نکته را ما منتقل کردیم و  خط قرمز در این مورد ناچاراً جابه‌جا شد. در یکی دو مورد دیگر هم به همین شکل اتفاق افتاد که شخص مقام معظم رهبری در دیدار با خبرگان رهبری به این موارد اشاره کردند.

عراقچی که صبح روز یک‌شنبه در نشست خبری در باشگاه خبرنگاران جوان سخن می‌گفت، اقدامات تیم مذاکره کننده هسته‌ای را در بیان واقعیات و گشایش‌های صورت گرفته پس از امضای برجام ناکافی دانست و گفت:‌ به نظر باید با تمرکز و دقت بیش‌تری جزییات گشایش‌ها به مردم و مسوولان گزارش داده شود.

او با اشاره به اظهارات دبیرکل سازمان ملل در رابطه با فعالیت‌های موشکی ایران گفت:‌ دبیرکل سازمان ملل موظف است هر شش ماه در رابطه با برجام گزارش دهد. پیش‌نویس گزارشی که تاکنون منتشر شده متوازن و متعادل نیست و بخشی از آن جانبدارانه است و ما مطلع هستیم که نمایندگی آمریکا در سازمان ملل به دبیرکل فشار آورده تا این گزارش به این شکل منتشر شود. در این گزارش بعضی از اطلاعات غلط و ناقص درج شده است و در بحث موشکی ایران همان‌طور که شخص دبیرکل می‌داند نقض قطع‌نامه  2231 نیست؛ اما دبیرکل آمده و گفته است که خلاف روحیه سازنده اجرای برجام است که ما مخالف این جمله هستیم. آزمایشات موشکی ایران در چارچوب قطع‌نامه  2231 نیست چرا که هیچ یک از موشک‌های ایران برای فعالیت‌های بالستیکی طراحی نشده‌اند.

رییس ستاد پیگیری اجرای برجام گفت:‌ هم‌چنین در این گزارش دبیرکل ایران را به ارسال سلاح برای یمن متهم کرده که ما آن را تکذیب کرده‌ایم و یا گفته است ایران نباید در نمایشگاه دفاعی عراق شرکت می‌کرد که از نظر ما همه این ادعاها بی پایه و اساس است و امیدواریم تا روز دوشنبه که مهلت ارائه این گزارش است در آن تجدید نظر شود.

*ایسنا