تمایل عربستان برای گفت و گو با تهران فقط در آمادگی لاوروف برای کمک به عبور از اختلاف میان کشورهای حاشیه خلیج فارس و ایران بازتاب پیدا نکرد بلکه در انعطافی بازتاب پیدا کرد که در موضع سعودی ها در روزها و هفته های اخیر در این زمینه به وجود آمده است.

جماران: «عبدالباری عطوان»در تحلیلی در روزنامه رأی الیوم نوشت:کشورهای حاشیه خلیج فارس این روزها به دنبال این نیستند که به دلیل کاهش زیاد در بهای نفت و کم شدن درآمدهای آن، منابع درآمدی خود را «تنوع»ببخشند بلکه به دنبال تنوع بخشیدن به هم پیمانان خود در سایه «نمک نشناسی»هم پیمان آمریکایی  هستند که ترجیح داد دست از حمایت آنها بردارد و به سمت ایران به عنوان هم پیمانی در آینده(!)برود.

نشست چهارم برای گفت و گوی استراتژیک میان روسیه و کشورهای شورای همکاری حاشیه خلیج فارس که روز گذشتته-پنج شنبه-در سطح وزرای خارجه در مسکو برگزار شد در راستای اجرای تحول استراتژیک جدید کشورهای حاشیه خلیج فارس صورت می گیرد.این کشورها با روسیه در عرصه های نفت و تولید و صادرات آن و همکاری در زمینه های سرمایه گذاری،تسلیح و مسائل سیاسی مشترک به ویژه پرونده سوریه شراکت دارند.

نقطه اصلی اختلاف در نشست محدود به دو طرف روسی و سعودی در پرونده سوریه و آینده «بشار اسد»رئیس جمهوری سوریه است.آقای «عادل الجبیر»وزیر خارجه عربستان سعودی همچنان بر رفتن بشار اسد رئیس جمهوری سوریه بلافاصله پس از آغاز فرایند انتقالی اصرار می کند این در حالی است که «سرگئی لاوروف»همتای روسی اش در دیدگاه خود مبنی بر اینکه این مساله یک مساله داخلی سوریه است و این حق ملت سوریه است به تنهایی که نظرش را درباره آن بگوید،صلابت دارد.

این موضع آقای الجبیر حاوی تنقاض بزرگی است.وی در حالی که از دخالت ایران در امور کشورهای عربی و کشورهای حاشیه خلیج فارس شکایت می کند و از مسکو می خواهد که این موضع را تایید کند اما در اوج مشغولیتش به پرونده سوریه فراموش می کند این خود کشورش است که در سوریه،یمن،عراق و لیبی دخالت می کند و به نظر می رسد که خودش و حکومتش این واقعیت را فراموش کرده اند و نیاز به این دارند که هر از چند گاهی این واقعیت به آنها یادآوری شود.

عجیب تر آن که از این موضع عربستان سعودی درباره سرنوشت رئیس جمهوری سوریه حوادث و تحولات جاری کنونی در همه عرصه ها در سوریه چه در سطح سیاسی و چه در سطح نظامی،عبور کرده است و این مساله پشت سر گذاشته شده است.فرایند سیاسی که انتظار می رود مرحله انتقالی را ایجاد کند و چارچوب راه حل سیاسی برای بحران سوریه را مشخص کند «متوقف»مانده یا اسیر اتاق مراقبت های ویژه است.صحنه نظامی نیز در حال حاضر شاهد دو حمله به داعش است نخستین حمله را ارتش عراق با حمایت «الحشد الشعبی»(نیروهای مردمی)به منظور آزادسازی و بازپس گیری شهر«فلوجه»انجام می دهد تا پس از آن داعش را از شهر«موصل»پاک سازی کند و دومین حمله را نیروهای ارتش دموکراتیک سوریه کُرد برای بیرون راندن داعش از پایتختش یعنی«الرقه»انجام می دهد و کشورهای حاشیه خلیج فارس در این دو حمله هیچ نقش و ارتباطی ندارند نه از نزدیک نه از دور، جز ریختن اشک تمساح بر ویرانه های این دو شهر در سطح رسانه ها و باز کردن عرصه صفحه های تلویزیونی برای برخی از فتواها و مفتیانش برای ریختن اشک.

جدیدترین تحول چشمگیر که می توان از نشست های مسکو نتیجه گرفت،پاسخ مثبت وزیر خارجه روسیه به درخواست کشورهای حاشیه خلیج فارس برای انجام نقش میانجی گر برای حل اختلاف ها با ایران است.آقای الجبیر پس از آن که نسبت به دخالت ایران در کشورهای منطقه ابراز نگرانی کرد تاکید کرد که «کشورهای حاشیه خلیج فارس از تلاش مسکو برای حمایت از عادی سازی روابط ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس استقبال می کنند.

طرف روسی بیشترین شایستگی را برای گشودن کانالی برای گفت گو میان تهران و پایتخت های کشورهای حاشیه خلیج فارس به ویژه ریاض را دارد زیرا مسکو روابط هم پیمانی قوی با تهران دارد و اگر دیپلماسی روسیه بر این گونه گفت و گویی چه در خفا چه به شکل علنی نظارت کند می تواند پیشرفت بزرگی در بیشتر پرونده های ملتهب منطقه از جمله سوریه به وجود بیاورد.

تمایل عربستان برای گفت و گو با تهران فقط در آمادگی لاوروف برای کمک به عبور از اختلاف میان کشورهای حاشیه خلیج فارس و ایران بازتاب پیدا نکرد بلکه در انعطافی بازتاب پیدا کرد که در موضع سعودی ها در روزها و هفته های اخیر در این زمینه به وجود آمده است.هر کسی که گشایش بزرگ در مساله حجاج ایرانی و رسیدن عربستان به توافقی با دولت ایران که به تنها پایان تحریم حج و حجاج ایرانی در موسم حج را به لطف چشم پوشی و عقب نشینی عربستان از شروطش در این زمینه از جمله دستیابی حجاج ایرانی به روادید از کشور سوم،را دنبال کرده باشد،رویکرد مثبت سعودی ها برای توسعه کانال های گفت و گو با ایران را درک می کند.

آقای الجبیر گفت که آن چه بیش از همه کشورش را ناراحت می کند احترام نگذاشتن ایران به حسن همجواری است (!)و بی تردید مسکو که دارای روابط خوب ایران است چه بسا تلاش کند که موضع ایران را در این زمینه تغییر دهد یا اینچنین باور داریم.

پیش بینی می کنیم که ایران به زودی به کشور همسایه ای تبدیل شود که در نظر آقای الجبیر و حکومتش از احترام برخوردار است و از اردوگاه دشمنان به اردوگاه دوستان منتقل می شود دقیقا همانطور که برای حوثی ها در یمن رخ داد و از اردوگاه دشمن به اردوگاه دوست منتقل شدند؛حوثی هایی که پیش از آغاز مذاکرات یمنی ها در کویت از نظر سعودی ها  رافضی،مجوس،مزدوران فارس ها بودند که باید آنها را از بین برد و با آنها گفت و گو نکرد و هیچ راهی به جز تسلیم بدون شرط وجود ندارد.منتظر روزهای آینده باید باشیم.