سعید جعفری : سلطان اردوغان گویی هیچ کسی را در حریم خود بر نمی تابد و تنها بله قربان گویان را می یابد و هر آنکه قدری خلاف میل رجب طیب سخن بگوید از صحنه کنار می رود. آنانکه با او به صراحت به مخالفت بر می خیزند ترور خودجوش می شوند، از کشور اخراج می‌شوند، به زندان می افتند و یا راه ورودشان به کشور مسدود می شود. اما آنانکه این تنش ها را عیان نمی کنند، امان نامه می گیرند و می توانند به زندگی شرافتمندانه خود ادامه دهند. گل و داوداوغلو از دسته دوم هستند.

حال باید دید رجب طیب که هر روز از تعداد یاران هوشمند و قدیمی اش کاسته می شود، تا کجا می تواند به این مسیر ادامه دهد. برای فهم بهتر تغییرات سیاسی ترکیه با علی قائم مقامی گفتگو کردیم. این کارشناس مسائل ترکیه در گفتگو با خبرانلاین می گوید، اردوغان تماما در مسیر انحصارطلبی گام بر می دارد. مشروح این گفت و شنود را در ادامه می‌خوانید:

استعفای احمد داود اوغلو در شرایط کنونی شگفتی ناظران سیاسی را برانگیخت. به نظر شما دلیل استعفای داوداغلو چه بود؟

موضوع اختلافات اردوغان و داوداوغلو به امروز و دیروز باز نمی گردد و ریشه این تفاوت نگاه ها به سالهای دورتر باز می گردد. در واقع از ابتدای کار اوغلو در وزارت خارجه، زمزمه های اختلاف میان این دو کلید خورد و اردوغان تلاش داشته و دارد همه نیروهایش به عنوان بازیچه برایش عمل کنند. عملا همه تصمیم گیری ها مانند شورای عالی مدیریت و حتی تعیین نماینده های مجلس حزب عدالت و توسعه کاملا تحت اختیار اردوغان بود و همین انحصار طلبی قدرت اردوغان بهانه ای برای بروز اختلاف بین این دو  را به وجود آورد و داوداغلو را متهم خیانت به اردوغان کرد و منجر به استعفای داوداغلو شد. در واقع تلاش های مستقلانه اوغلو باعث می شد اردوغان هم روز به روز نسبت به وزیر خارجه سابقش بدبین تر شود و در نهایت کار به این استعفا کشیده شد. 

آیا با این کار داوداغلو اختلافات درونی در بدنه حزب عدالت و توسعه جدی تر می شود یا اردوغان آن را کنترل خواهد کرد؟

حزب عدالت و توسعه کاملا تحت اختیار اردوغان است و بعید می دانم در کوتاه مدت تغییری در این زمینه ایجاد شود و تسلط و سیطره او بر بدنه حزب کاملا قوی و خلل ناپذیر به نظر می رسد. نکته جالب دیگری که مایلم به آن اشاره کنم این است که اردوغان در سخنرانی خود اشاره کرد اجازه نمی دهد کسی به داوداوغلو توهین کند و این توهین را، بی احترامی به خود تلقی می کند، این در حالی است که همه می دانند داوداوغلو بعد از برکناری از جایگاه نخست وزیری به یک مرده سیاسی بدل می شود. 

زمزمه هایی هم در خصوص اختلاف نظر اردوغان بر سر سازمان امنیت ملی بین اردوغان و اوغلو وجود داشته است. آیا این مولفه هم می توانسته در این تحولات سیاسی تاثیر داشته باشد؟

بله همینطور است. گفته می شود داود اغلو قصد داشته رئیس سرویس اطلاعاتی را وارد مجلس و او را به وزارت امور خارجه منصوب کند که با هشدار اردوغان روبرو شد و با دستور شخص رئيس جمهور، هاکان فیدان به عنوان رئیس به وظایفش ادامه داد. اگر بخواهیم موارد اختلاف بین اردوغان و اوغلو را بر شماریم موارد بسیار بیشتر از اینهایی است که شما اشاره کردید و نوع نگاه اردوغان به تحولات و رخدادهای سیاسی سبب شده هر روز بر میزان و تعداد این اختلافات افزوده شود. 

کنار رفتن داوداغلو با توجه به اینکه نسبت به اردوغان منش متعامل تری داشته فضای سیاسی داخل ترکیه را دچار چه تغییراتی خواهد کرد؟

در حال حاضر ترکیه به طرف دیکتاتوری فردی پیش می رود، نظام ریاست جمهوری ترکیه به شدت ضد دموکراتیک و انحصار طلبانه رفتار می‌کند چنانچه لایحه ای که در طرحی که حزب عدالت و توسعه دارد نخست وزیری حذف می شود و هیات وزرا کاملا در اختیار رئیس جمهور قرار می گیرند و رئیس جمهور و نماینده مجلس مستقیم با رای مردم انتخاب می شوند.

اما مجلسی که اردوغان نیاز دارد با اینکه توسط رای مردم انتخاب می شود ولی حق سوال و جواب از رئیس جمهور و یا برکناری آن را نخواهد داشت. اما با این وجود اردوغان می تواند مجلس را تغییر دهد و انتخابات برگزار کند، علاوه بر آن در انتخاب نامزدهای مجلس هم اردوغان اعمال نفوذ خواهد کرد چنانکه در انتخابات 2015 این کار را انجام داد و تمام افراد وابسته به خودش را به مجلس برد. علاوه بر آن اردوغان تلاش می کند با سلب مصونیت حزب دموکراتیک خلق و تعدادی از نمایندگان حزب جمهوری خلق آن ها را به دادگاه عالی دولت کشانده و محاکمه کند.

گفته می شود دلیل کنار رفتن داوداغلو مخالفت او با تغییر نظام سیاسی از پارلمانی به ریاستی است آیا این موضوع با توجه به اینکه داود اغلو قبلا از این ایده حمایت کرده بود درست است؟

بله در گذشته از این تصمیم حمایت کرده است اما اکنون این عقیده را ندارد به همین دلیل در انتخابات 2015 در کمپین انتخاباتی از نظام ریاست جمهوری دفاع و آن را توصیه نکرد و دوما به سمت گروه های مخالف داخل حزب یعنی موسسان اولیه حزب مانند عبدالله گل و این افراد که خطشان را از اردوغان جدا کردند پیش رفت. همانطور که می دانید آنها هم مخالف نظام ریاست جمهوری دیکتاتوری اردوغان هستند و می خواهند همین نظام پارلمانی دموکراتیک به اضافه انتخاب رئیس جمهور با رای مردم تداوم پیدا کند.