کمیته اطلاعات سنای آمریکا روز سه‌شنبه پس از ۴ سال کش و قوس و پس از حذف بخش‌های زیادی از مستندات شکنجه مظنونین اقدامات تروریستی توسط آژانس مرکزی اطلاعات این کشور، گزارشی ۴۹۹ صفحه‌ای در این رابطه منتشر کرد. این گزارش آنقدر تکان دهنده است که خود مقامات آمریکایی با واقف بودن به این موضوع از روز گذشته همه نیروهای امنیتی خود در سراسر جهان را از بیم خطرهای احتمالی ناشی از انتشار آن به حالت آماده باش درآوردند.

اینکه محتوای این گزارش تکان دهنده که انسان را از هرنوع حقوق بشر به ویژه در سرزمین مدعیان آن ناامید می‌کند موضوع این مطلب نیست و مخاطبان محترم می‌توانند خلاصه‌ای از آن را از اینجا مطالعه کنند. مساله این نوشتار جنبه‌های دیگر انتشار این گزارش است که سوالات متعددی را برجای گذاشته است.

اولین سوالی که درباره انتشار این گزارش مطرح است این است که چرا این گزارش «اکنون» منتشر شده است؟ گزارش شکنجه‌های سازمان سیا به مدت ۴ سال است که آماده انتشار است اما هر بار با لابی کاخ سفید و مقامات با نفوذ سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا از انتشار آن جلوگیری شده است و با توجه به اینکه اکثریت سنا در اختیار دموکرات‌های حامی یا نزدیک به کاخ سفید است هماهنگی برای انتشار یا عدم انتشار آْن چندان دشوار نیست. در باب زمان انتشار این گزارش باید به نکته کلیدی شکست دموکراتها در انتخابات میان دوره‌ای کنگره اشاره کنیم. در واقع باراک اوباما و دموکراتهای سنا با انتشار این گزارش(که شکنجه‌های ماموران سیا در دوره ریاست جمهوری جورج بوش را فاش می‌کند) با هزینه و آبروی خود ایالات متحده آمریکا ضربه سختی به اردوگاه جمهوریخواهان وارده کرده‌اند. رئیس جمهوری آمریکا شب گذشته اندکی پس از انتشار رسمی این گزارش پیش دستی کرد و در بیانیه‌ای گفت که از این موضوع استقبال می‌کند و در واقع این خود او بوده است که تمایل داشته این گزارش از طبقه بندی محرمانه خارج و به اطلاع افکار عمومی برسد!

این درحالی‌ست که فعالیت دوره فعلی سنای آمریکا ۲۶ روز دیگر(۶ ژانویه ۲۰۱۵) رسما پایان خواهد یافت و سنای بعدی در کنترل جمهوریخواهان قرار خواهد گرفت. با توجه به اینکه این گزارش از نظر دموکراتها اقدامات جمهوریخواهان را زیر سوال می‌برد اوباما به سختی می‌توانست سنای بعدی را راضی کند تا این گزارش را منتشر کند و سنای بعدی احتمالا آن را به زمان دیگری موکول می‌کرد.

از سوی دیگر انتشار این گزارش در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ آمریکا باعث می‌شود که دموکراتها در مبارزات انتخاباتی در این زمینه دست بالا را داشته باشند و بهانه‌ای برای مقابله با انتقادات تند جمهوریخواهان به ویژه در زمینه سیاست خارجی دموکراتها در ۸ سال گذشته در چنته داشته باشند. چه اینکه این تقابل و تنش لفظی از همین حالا آغاز شده است. دیک چنی معاون جورج بوش روز گذشته گزارش سنا از شیوه‌های شکنجه «سیا» را مزخرف خواند.

حرف‌های چنی بازتابی از همان حرف‌هایی است که «جورج بوش» در مصاحبه با شبکه سی ان ان مطرح کرد. علیرغم آنکه گزارش‌هایی وجود داشته مبنی بر اینکه مأموران سیا از حدود قانونی اعمال شده فراتر رفته بودند، اما بوش با دفاع از سیا با انتشار گزارش سنا مخالفت کرده است.

نکته کلیدی دیگر درباره زمان انتشار این گزارش، اعتراضات ضد نژادپرستی در سراسر آمریکاست. به دنبال کشته شدن مایکل براون نوجوان سیاه پوستی که به دست یک پلیس سفید پوست در خیابانهای فرگوسن در ایالت میسوری کشته شد اعتراضات ضد نژادپرستی در این منطقه آغاز شد. اگر چه مقامات آمریکا تصور می‌کردند که این اعتراضات فروکش کرده اما به دنبال بروز حوادث کاملا مشابه و کشته شدن چند سیاه پوست دیگر به دست افسران سفید پوست و همچنین تبرئه افسر قاتل مایکل براون این اعتراضات دوباره اوج گرفت و هنوز هم ادامه دارد. این اعتراضات آبروی حقوق بشری ایالات متحده را به چالش کشیده است و کشورهای مختلفی را به واکنش واداشته است. کمترین تاثیر این اعتراضات این است که مقامات و سیاستمداران آمریکایی همانند گذشته دیگر نمی‌توانند از چماق حقوق بشری علیه کشورهای مخالف استفاده کنند.

کاخ سفید و دموکراتهای سنا با انتشار این گزارش و استفاده از تاکتیک «برجسته کردن یک واقعه» برای تحت الشعاع قرار دادن یک واقعه که در حال حاضر بغرنج‌تر است، اعتراضات ضدنژادپرستی را از صدر اخبار به زیر کشیدند. همین الان اگر به خبر اول همه رسانه‌های دنیا نگاهی بیندازیم احتمالا صددرصد اخبار اول آنها به انتشار گزارش شکنجه‌های سازمان سیا اختصاص دارد و این موضوع احتمالا تا هفته ها ادامه دارد و سوژه گزارشها و تحلیلهای رسانه‌های مختلف است. در واقع کاخ سفید با برجسته کردن یک واقعه تاریخی که قبلا اتفاق افتاده افکار عمومی کشورش و دیگر نقاط جهان را از یک واقعه‌ای که در حال حاضر آبروی آنها را به خطر انداخته است منحرف کرد.

نکته مهم دیگر درباره انتشار این گزارش این است که اسمی از هیچ فرد یا مقامی در این گزارش به عنوان عوامل اصلی وقوع این شکنجه‌های وحشیانه برده نشده است و احتمالا برده نخواهد شد. این گزارش به صورت خیلی کلی «سیا» را مسئول ارتکاب این جرایم خوانده و هیچ خبری از اسامی افرادی که دستور چنین جرایمی را صادر کرده‌اند نیست. طبق این گزارش، افسران و عوامل «خرده پای» سیا مسئول اصلی ارتکاب این شکنجه‌ها هستند و مقامات بالادستی و مسئولانی که دستور اصلی این جرایم را صادرکرده اند دست نخورده باقی مانده اند حال آنکه بعید است وقوع و ارتکاب چنین جرایمی در این سطح گسترده بدون اطلاع و دستور مقامات بالادستی انجام شده باشد.

با توجه به این مساله اکنون این سوال باقی می‌ماند که انتشار چنین گزارشی قرار است چه کسی یا کسانی را به میز محاکمه بکشاند و اصلا قرار هست کسی درباره آن محاکمه شود یا فقط به انتشار کلی این گزارش بسنده خواهد شد؟
منبع: فارس