حسن سبحانی اقتصاددان و استاد اقتصاد دانشگاه تهران در نخستین همایش اقتصاد بدون ربا که در دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران برگزار شد، با اشاره به دینداری و لزوم پایبندی بر انتخاب مفهوم دین اظهار کرد: انسان وقتی مفاهیم مبتنی بر دینداری را انتخاب می‌کند باید در انتخاب خود پایبند باشد و شرایط منتخب خود را بپذیرد.

وی افزود: بی‌تفاوتی به دینداری در شرایطی که در اسلام دینداری از روی تعقل و انتخاب صورت می‌گیرد بسیار مذموم و ناپسند است و در واقع فرد متدین از غیرمتدین بدین شکل تمیز داده می‌شود.

این کارشناس اقتصادی، اقتصاد اسلامی را مبتنی بر دین دانست و بیان کرد: اقتصاد اسلامی مبتنی بر بایسته‌های دینی است و تمام قواعد و جزئیات آن باید براساس مفاهیم دینی ترسیم شود.

سبحانی به مفهوم قرض دادن در اسلام اشاره کرد و گفت: در خصوص قرض دادن در مفاهیم اسلامی به قرض‌دهنده توصیه شده که در قرض دادن از خود سعی و تلاش نشان دهد و به قرض گیرنده هم توصیه شده تا جایی که ممکن است مالی را قرض نگیرد.

وی با بیان اینکه سنت نیکوی قرض‌الحسنه ۶ یا ۷ مورد آمده است گفت: در خصوص قرض‌الحسنه نیز شاهد اجرای ۶ یا ۷ مورد از این سنت نیکو هستیم و در کنار آن اسلام به انفاق نیز توصیه کرده است.

این استاد اقتصاد دانشگاه تهران به نحوه قرض دادن در اسلام اشاره کرد و گفت: در اسلام قرض دادن بدون هیچ شرط و شروطی صورت می‌گیرد و قرض به شرط دریافت مازاد نوعی ربا به حساب می‌آید که این مسئله ناظر بر کلیه فعالیت‌های اقتصادی در اسلام است.

سبحانی افزود: مسئله‌ای که در انیجا مطرح می‌شود بحث انگیزه است که اسلام در این خصوص نیز بر این مسئله تاکید دارد که قبل از دریافت قرض نباید پیش‌شرطی تعیین شود اما به معنای نفی انگیزه قرض دهنده از واگذاری قرضی مال خود نیست.

وی مسئله مهم در نظام بانکداری را میان سود بهره در اسلام و دیگر نظام‌های بانکداری دانست و تصریح کرد: متاسفانه برخی مفاهیم در بانکداری ما تغییر کرده است به شکلی که در بانکداری اسلامی چیزی به عنوان بهره وجود ندارد و در خصوص سود بحث شده است.

این استاد اقتصاد دانشگاه تهران با انتقاد از ورود به بحث تحریم نرخ سود در بانکها خاطرنشان کرد: ورود به تعیین نرخ سود در بانکها یک بحث انحرافی است و در واقع در نظام بانکداری اسلامی چنین بحثی موضوعیت ندارد.

سبحانی ادامه داد: در بانکداری اسلامی نرخ سود براساس تورم تعیین نمی‌شود و این مسئله در خصوص بهره که در بانکداری غیراسلامی وجود دارد مطرح است. بنابراین این مسئله که متاسفانه در برنامه پنجم توسعه به آن اشاره شده است با مفاهیم بانکداری اسلامی در تضاد است.

وی بانکداری را در مفاهیم اسلامی یک نوع بحث مشارکتی دانست و بیان کرد: در بانکداری اسلامی چیزی از قبل تعیین نمی‌شود. این مسئله که برای پایین آمدن نرخ سود بانکها باید نرخ تورم پایین بیاید تناسبی با اقتصاد اسلامی ندارد.

این استاد اقتصاد دانشگاه تهران با بیان این مطلب که متاسفانه در نظام بانکداری ما به قرض دادن افتاده‌‌ایم تصریح کرد: متاسفانه با سهل‌انگاری‌هایی که صورت گرفته است ما به قرض دادن افتاده‌ایم و می‌خواهیم با نام بانکداری اسلامی از مدل‌های غربی تقلید کنیم و در واقع این سهل‌انگاری‌ها مارا به بیراهه برده است.

سبحانی در پایان گفت: در مسئله بانکداری اسلامی سوالی که مطرح است این است که نمی‌شود در کلیت بانکداری اسلامی برخورد کرد اما در جزئیات آن از روش‌های غیراسلامی استفاده کردیم زیرا این مسئله با روح اسلام در تضاد است. منبع: الف