ذکر

ویُصبح وَ هَمُّهُ الذِّکر

متقی صبح می کند در حالی که همت او ذکر است.

مراد از ذکر به یاد خدا بودن و از او غافل نشدن است که لازمه این امر توجه قلبی و لسانی به خداوند و مراقب اعمال و رفتارهای خود بودن است تا براساس تبعیت از هواهای نفسانی و شیاطین نباشد. روایات زیادی درباره استحباب اشتغال به ذکر در صبح فیما­­ بین­الطلوعین وجود دارد: در کتاب الوسائل از قول ابن میمون آمده است که گفت: حسن بن علی(ع) را دیدم که در جایگاه نماز خویش نشسته بود و تا طلوع فجر مشغول ذکر بود و از ایشان شنیدم که از زبان حضرت رسول(ص) فرمودند: کسی که بعد از نماز صبح، در جای خود نشسته و مشغول ذکر خدا شود تا فجر طلوع کند، خداوند او را از آتش حفظ کند.

حضرت علی(ع) از قول رسول خدا(ص) فرمودند: هرگاه فردی در مصلای خویش نماز فجر به جا آورد و بعد تا طلوع خورشید مشغول به ذکر شود، پاداشی چون پاداش حجاج خانه خدا دارد و گناهان او بخشیده خواهد شد.

روایاتی هم در این مضمون وجود دارد که اشتغال به ذکر پس از نماز صبح تا طلوع آفتاب تاثیر زیادی در جلب روزی فرد دارد. البته همان گونه که اشاره شد، ذاکر حقیقی در واقع کسی است که قلب او متوجه خدا باشد و جز او را در نظر نیاورد. و چه بسا افرادی که در زبان ذکر می گویند، اما قلباً غافلند. فلذا مولا علی علیه السلام می­فرمایند: الذکر نور العقل و حیاة النفوس و جلاء الصدور ذکر مایه نورانیت عقل، زندگانی جان و روشنی سینه هاست.

این همه گفتیم باقی فکر کن                      فکر اگر جامد بود رو ذکر کن

ذکر آرد فکر را در اهتزاز                           ذکر را خورشید آن افسرده ساز

یعنی ذکر، صفت باطن آدمی است نه ظاهر وی. بنابراین اگر آدمی از درون بیدار و متذکر بود، ذاکر است و می فرمایند: الذکر لذة المُحِبین، ذکر مایه لذت عاشقان است.

و رسول گرامی اسلام(ص) از قول خداوند سبحان می فرمایند: کل ساعة تذکرنی فیها فهی لک عنی مُدَّخَرة و کل ساعة لا تَذکُرنی فیها فهی منک ضائعة. هر ساعتی که مرا در یاد داری برای تو ذخیره می شود و هر آن وقتی را که به یاد من نیستی از کف داده ای.

ایام خوش آن بود که با دوست به سر شد       باقی همه بی حاصلی و در بدری بود.

هرکس طالب آن است که خدا به یاد او باشد، باید که خدا را در یاد داشته و ذاکر او باشد. خدای عزیز و کریم فرماید: اُذکرونی اَذکُرکُم نعمتی، اذکرونی بالطاعه و العبادة اَذکرکم بالنعَم و الاحسان و الرحمة و الرضوان (حدیث قدسی) به یاد من باشید تا با نعمتهای خویش یادتان کنم. با طاعت و بندگی مرا یاد کنید تا با نعمتها، نیکوئی ها، رحمت و رضوان شما را یاد کنم. بنابراین معلوم می شود که ذکر فقط قلبی و لسانی نیست، بلکه انجام طاعت و در بندگی خدا بودن عین ذکر است که موجب جلب نعمتها و رحمت و رضای الهی می­شود.

مولایمان حضرت علی(ع) می­فرمایند: الذکر مِفتاح الاُنس، ذکر کلید اُنس با خداست.

هرآن کس طالب انس با خداست، آن که خواستار آرامش درون است، هر آن کو دچار اضطراب و نگرانی و افسردگی باطن است، درمان دردهای او ذکر و یاد خداوند است و قرآن کریم نیز از آن رو شافی دل مؤمنان است که ذکر است: و تُنَنزِل مِن القرآن ما هو شِفاء و رحمةٌ للمؤمنین (اسراء82)

امام صادق(ع) می­فرمایند: مَن کان ذاکراً لله علی الحقیقة فهو مطیع و مَن کان غافلاً عنه فهو عاصٍ و الطاعة علامة الهدایة و المعصیة علامة الضلالة و اَصلُهما من الذکر و الغفلة

هرکس حقیقتاً به یاد خداوند باشد، مطیع و هرآن که غافل از او باشد، عاصی است. اطاعت نشانه هدایت و معصیت نشانه ضلالت است و اصل هر دوی آنها از ذکر و غفلت است. یعنی سر اطاعت به یاد خدا بودن، او را حاضر و ناظر برخود دیدن و خود را در محضر خدا رؤیت کردن است و راز طغیان و عصیان، غفلت از یاد او و حضور او، و او را ندیدن و غایب انگاشتن است. مگر ممکن است فردی خود را در محضر او و او را ناظر بر خود بیند و بدان یقین داشته باشد اما در عین حال از حدود الهی تجاوز و تعدی نماید.

حضرت امام علی علیه السلام، راه صالح شدن عمل را در ظاهر و باطن دوام ذکر می­دانند و ما را بدان دعوت می­کنند: مَن عَمَّر قَلبَه بِدَوامِ الذکرِ حَسُنَت اَفعالُه فی السّر و الجَهر. هرکس قلب خود را با ذکر مدام آباد کند، کارهای ظاهری و باطنی او نیکو خواهد شد.

و شأن و مقام ذاکران الهی بدان حد است که خداوند به خاطر شرافت وجودی آنها از عذاب کردن بدکاران زمین منصرف می­شود: الَذین یذکروننی فاَذکُرهم و یتحابون فیّ فأحبهم، اولئک الذین اِن اَردتُ أن أصیبَ اَهل الارض بسوء ذَکَرتُهُم فَدَفَعتُ عنهم بِهِم. آنها مرا به یاد دارند من نیز به یاد آنان هستم و آنان که مرا دوست می دارند من نیز دوستدار آنانم و آنان  کسانی هستند که وقتی بخواهم اهل زمین را دچار عذابی کنم، به خاطر ایشان چشم پوشی می کنم. (حدیث قدسی)

  *استفاده بدون ذکر نام نویسنده و نشانی: http://www.hankh.ir/?p=39170 ممنوع است*