گروه اقتصادي|گفته شده است كه ميزان خسارت آلودگي هوا در كلانشهرها 10 ميليارد دلار و در شهر تهران سه ميليارد و 300 ميليون دلار برآورد شده است. اين هزينه يا به عبارتي خسارت، 20 درصد توليد ناخالص داخلي را به خود اختصاص مي دهد و البته در كنار آن، هزينه هايي هم وجود دارد كه هر يك روز تعطيلي ناشي از آلودگي هوا به اقتصاد تحميل مي كند و به طور قطع در اين آمار وجود ندارد. اما آيا برآورد جديدي از ميزان خسارت هاي آلودگي هوا وجود دارد؟ اين موضوع، سبب شد تا «اعتماد» به گفت وگو با يوسف رشيدي، مديرعامل شركت كنترل و كيفيت هواي تهران بپردازد و وي از عوامل موثر در اين موضوع بگويد.

جناب رشيدي آيا برآورد جديدي از خسارت آلودگي هوا داريد؟ خير، متاسفانه آمار به روز نشده است. آخرين آماري كه داريم مربوط به 2 سال پيش است كه بانك جهاني داده كه خسارت كلانشهرها را 10 ميليارد دلار و تهران را 3/3 ميليارد دلار برآورد كرده است. چراكه ما بايد خودمان اين آمار را به روز كنيم. اما آمار موجود را شما مي توانيد از وزارت بهداشت راجع به مرگ و ميرها بگيريد كه مرتبط با تهران و شهرهاي بزرگ است.

يعني شما هيچ گزارش جديدي نداريد؟ متاسفانه بله، اگر آماري وجود داشت، حتما ارائه مي كردم. ما دستگاهي هستيم كه كار اصلي مان سنجش آلودگي است. بخشي كه مرتبط با خسارت است را بايد بخش هاي اقتصادي كشور برآورد كنند و اين اطلاعات را با همكاري بخش هاي بهداشتي به دست آورند: يعني آمار مرگ و مير و مشكلاتي كه بيماري ها ايجاد مي كنند. اين آمارها را بايد اين بخش ها ارائه كنند.

موضوع آلودگي هواي تهران مساله كم اهميتي نيست، چرا نبايد برآورد جديدي وجود داشته باشد؟ اين كار در توان و تخصص ما نيست. اين موضوع را بايد از سازمان محيط زيست و وزارت بهداشت سوال كنيد.

با توجه به برآوردهايي كه به طور قطع در سازمان شما وجود دارد، سهم بنزين را در آلودگي هوا چند درصد مي دانيد؟ اين طوري نمي شود جواب سوال را داد. الان مي گويم چرا نمي شود همين طوري به شما پاسخ بدهم: شما فرض كنيد بنزين بسيار مرغوب توليد كنيد و بنزين را در خودرويي كه استاندارد نباشد، بريزيد. به طور قطع اين خودرو آلودگي هوا ايجاد مي كند و هيچ ربطي هم به بنزين ندارد.

بالاخره الان اصلابنزين پاك در جايگاه ها عرضه نمي شود. اصلابنزين پاكي در دنيا وجود ندارد. بنزين مجموعه يي از هيدروكربن است كه اگر به صورت نسوخته وارد هوا شود، مي تواند آلودگي ايجاد كند. بنزين حتما بايد در موتور خودروها به صورت كامل بسوزد و اگر يك مقداري باقي بماند، در كاتاليست ها تبديل به مواد بي اثر شود.

شما به نقش خودرو در آلودگي هوا اشاره كرديد. سهم خودروها در آلودگي هوا چند درصد است؟ سهم خودروها در آلودگي هواي تهران بين 70 تا 80 درصد است.

اين اتفاق فقط به خودروهاي توليد داخل مربوط مي شود؟ خير، بالاخره مجموعه خودروها اين سهم را دارند، اما خودروهاي توليد داخل به خاطر اينكه استانداردهاي سطح پايين دارند، موتورهايشان از تكنولوژي پايين برخوردار است و كاتاليست هايشان زودبازده مي شود. به همين دليل، خودروهاي توليد داخل بيشترين سهم را در آلودگي هوا دارند. از سوي ديگر، موتوسيكلت ها هم بي تاثير نيستند، چراكه سيستم سوخت رساني موتوسيكلت ها كاربراتوري است و هيچ گونه سيستم كنترلي براي آلاينده ها مثل كاتاليست ندارند، بنابراين آنها هم سهم قابل توجهي در ابعاد ديگر به خود اختصاص مي دهند.

تاثير كارخانه ها و واحدهاي صنعتي را در آلودگي هوا چقدر مي دانيد؟ ببينيد در تهران كه كارخانه يي نداريم، يعني اصلاتعداد محدودي واحد صنعتي اطراف تهران هست كه اين كارخانه ها به اضافه منابع خانگي، 20 تا 30 درصد از كل آلودگي هوا در تهران را به خود اختصاص مي دهند.

در سال هاي گذشته تنها راهكار و تدبيري كه براي جلوگيري از آلودگي هوا در پيش گرفته شده، فقط تعطيلي بوده است. هر يك روز تعطيلي، هزينه سنگيني را به اقتصاد تحميل مي كند. بهتر نيست اين هزينه را صرف بهينه سازي بخش هاي مختلفي كنيم كه در آلودگي هوا نقش دارند؟ شما كاملادرست مي گوييد. يعني از نگاه كارشناسي، علمي و منطقي بهترين كار اين است كه هزينه هاي هر يك روز تعطيلي را صرف بهينه سازي بخش هاي مختلف كنيم. ما در مواقع اضطراري مجبور مي شويم تعطيل كنيم، ولي اينكه در دنياي امروز بگوييم تهران به خاطر آلودگي هوا تعطيل شد، غيرقابل قبول است. حرف شما كاملامنطقي است و هيچ گونه خللي در آن وارد نيست. متاسفانه اين هزينه هاي ناشي از تعطيلي ديده نمي شود، بنابراين شايد به اين شكل با موضوع آلودگي هوا برخورد مي شود.

آيا شما پيشنهادي در اين رابطه تاكنون داشته ايد؟ ما هميشه مي گوييم كه تعطيلي يك راهكار درست نيست. اين هزينه بايد صرف زيرساخت ها، توسعه حمل ونقل عمومي و زيرساخت هاي مرتبط با آن، ارتقاي استانداردها و ارتقاي ناوگان خودروها شود.

ولي در نهايت نخستين و آخرين راهكار تعطيلي ها اعلام مي شود. متاسفانه همين طور است. تنها راهكار تعطيلي، اعمال طرح هاي زوج و فرد و محدوديت براي مردم است.

مي توانيم بگوييم كه در حال حاضر هيچ سياستي در جهت بهينه سازي ناوگان حمل ونقل وجود ندارد؟ سياست كه داريم. در رابطه با بنزين يكسري اقدامات انجام شده است، اما متاسفانه خيلي دير عمل كرديم. البته از قبل براي استانداردسازي بنزين اقدام كرده بودند، اما به نتيجه رسيدن آن امسال و سال آينده است. ولي در بحث خودرو متاسفانه يك مقداري عقب هستيم و عقبگرد داشته ايم.

يعني هيچ گونه حركت رو به جلويي در رابطه با بهينه سازي خودروها نداشتيم؟ نه اينكه رو به جلو نبوديم، اما درجا زديم. البته نسبت به زمان عقبگرد داشته ايم. هشت سال روي استاندارد يورو2 درجا زديم، از سال 84 تا به امروز.

چه زماني به استاندارد يورو 4 و 5 مي رسيم؟ سازمان محيط زيست اعلام كرده كه سال بعد به استاندارد يورو4 مي رسيم: البته طبق قوانين گذشته بايد سال قبل يورو3 و امسال يورو4 اتفاق مي افتاد، اما با يك مصوبه اين موضوع را به تاخير انداختند و دستيابي به استاندارد يورو4 هم به سال بعد موكول شد. اميدوارم خودروسازان به اين تعهد قانوني كه برايشان گذاشته شده است، عمل كنند.

شما فكر مي كنيد اين اتفاق بيفتد؟ راستش را بخواهيد، فكر نمي كنم. يعني با اين موتور پژو 1800 سي سي، موتور پيكاني كه روي پژو RD بستيم و با اين موتور پرايد، فكر نمي كنم اتفاقي بيفتد. حالااميدواريم كه به اين استانداردها برسيم.

چرا جلوي توليد خودروهاي غيراستاندارد گرفته نمي شود و تنها هدف فقط افزايش آمار توليد است؟ ببينيد، استاندارد وجود دارد، اما سطح استانداردها پايين است و استاندارد يورو2 است. به طور قطع اگر به سطح استاندارد يورو4 برسيم، تحول خوبي اتفاق مي افتد.

شما به بنزين اشاره كرديد و گفتيد سهم بالايي در آلودگي هوا ندارد. اما در حال حاضر اين شائبه وجود دارد كه از زماني كه واردات بنزين قطع شده و بنزين توليد داخل نيز استانداردهاي لازم را ندارد، به آلودگي هوا دامن زده شده است.

خير، اين طور نيست. بنزين ما مشكل خاصي ندارد و طبق استاندارد يورو2 توليد مي شود. درست است استاندارد يورو4 نيست، ولي استاندارد يورو2 را دارد. در حقيقت اين تصور را من به شخصه رد مي كنم. ما چند نمونه بنزين را آناليز كرده ايم و حتي به كشورهاي ديگر هم فرستاديم و مشخص شد بنزين توليد داخل با استاندارد يورو2 تفاوت فاحشي ندارد. تقريبا در حد همان استاندارد يورو2 است، ولي بالاخره طبق استاندارد بنزين يورو4 نيست و حتما بايد به اين استاندارد برسيم.