در نظر اميرالمومنين (ع) اجراى قسط و عدل ، اولويت درجه اول بود. جامعه اسلامى با عدل و قسط قوام پيدا مى كند و مى تواند به عنوان شاهد و مبشر و هدايتگر و الگو و نمونه براى ملت هاى عالم مطرح شود.

 اين امر بدون عدل ممكن نيست هرچند كه بتواند همه ارزشهاى مادى و ظاهرى و دنيايى را هم كسب كرده اگر عدالت نباشد در حقيقت هيچ كارى انجام نشده است . عدالت برجسته ترين مسئله در زندگى حكومتى اميرالمؤمنين (ع) بود. پيغمبر اكرم (ص ) كه چنين شخصيتى را به حكومت و ولايت مسلمين منصوب مى كند در حقيقت مى خواهد اهميت عدل را بيان كند. پيغمبر(ص) كه مى داند اميرالمؤمنين (ع) در چه جهتى فكر و حركت خواهد كرد، على (ع) دست پرورده پيغمبر(ص) است و پيامبر(ص) با منصوب كردن اميرالمؤمنين (ع) در حقيقت به عدل در جامعه اسلامى اهميت بخشيد.

 بيشترين اهتمام اميرالمؤمنين (ع) در طول همان چهار سال بود. ايشان عدل را مايه حيات اسلام و در حقيقت ، روح مسلمان و روح جامعه اسلامى مى دانستند عدالت همان چيزى است كه ملت ها به آن نياز دارند و جوامع بشرى در دوره هاى مختلف از آن محروم بودند. بشريت در همان زمان و قبل از آن هم از عدالت محروم بود، امروز هم كه شما به صحنه عالم و كارهاى ابرقدرت ها و روش حكومتى حكام مادى دنيا نگاه مى كنيد، باز مى بينيد مشكل همين است . مشكل بشريت ، فقدان عدالت است ، راه اسلام و حكومت علوى و روش و منهاج اميرالمؤمنين (ع) درحقيقت،استقرارعدالت است.

 اميرالمؤمنين (ع) عدالت را در بين مسلمان ها و در جامعه اسلامى جارى مى كند و مانع از اين مى شود كه بيت المال به اسراف مصرف شود. ايشان نمى گذاشت دست تطاول در بيت المال باز شود و كسانى بيت المال مسلمين را به ناحق مصرف بكنند. البته روش تقسيم بيت المال مسلمين در آن روز به اين شكل بود كه درآمدهاى جامعه اسلامى به شكل سرانه بين مردم تقسيم مى شد. اين روشهاى ماليه جديد و شكلهايى كه امروز در دنيا وجود دارد، آن روزها معمول نبود.

 اميرالمؤمنين (ع) همان اموال را بالسويه تقسيم مى كردند. ايشان بين صحابى و غيرصحابى ، قريشى و هاشمى و غيرقريشى و غير خاندان پيغمبر(ص ) فرقى نمى گذاشتند و همه بيت المال را يكسان بين همه تقسيم مى كردند. اين كار مايه اعتراض خيلى ها هم شد ولى اميرالمؤمنين (ع) به آنها اعتنا نكرد. امروز تقسيم سرانه مطرح نيست و روشهاى ديگرى براى استقرار عدالت وجود دارد. امروز كسانى كه با بيت المال مسلمين سرو كار دارند بايد از مصرف و خرج كردن بيت المال در غير مصارف عمومى و مردمى خوددارى كنند. اين راه تقسيم عادلانه بيت المال است. اگر امروز مسئول در امر بيت المال اسراف كند يا خداى نخواسته آن را در مصارف شخصى و مصارف دوستان و نزديكان و مرتبطين خود مصرف بكند، اين تخلف از عدل و قرار واقعى در امر بيت المال است.

 بايد بيت المال مسلمين در همان بخش ها و مصارفى كه قانون معين كرده كه همان مصارف عمومى و بخش هايى است كه هر يك از وظيفه اى ازوظايف كشور را بر عهده دارند صرف شود.لذا اميرالمؤ منين(ع) در آن روز به كسانى كه مسئوليت امور كشور را بر عهده داشتند به قول امروزى ها بخشنامه مى كنند و سخت گيرى را در قبال آنها به اين جا مى رسانند كه : ((ادقوا اقلامكم )): سرقلمهاى خود را كه با آن مى نويسيد، ريز بتراشيد تا هم در قلم و هم كاغذ و هم مركب ، صرفه جويى بشود. وقتى سرقلم ريز باشد، اين صرفه جويى ها مى شود. ((و قاربوا بين سطوركم )): اين سطرهايى كه در كاغذ مى نويسيد را به هم نزديك كنيد تا در كاغذ صرفه جويى بشود. ((واقصد واقصد المعانى )): فقط مطالب لازم را بنويسيد و از زياده روى و زياده نويسى پرهيز كنيد.

 اگر امروز بخواهند اين حرفها را به ما بگويند به اين شكل مى شود كه از ايجاد دستگاهها، استخدامها،و توسعه دادن هاى زائد، خوددارى كنيد. از كاغذ پراكنى و زياده نويسى هاى بيهوده كه وقت را تضييع مى كند خوددارى كنيد.

 اميرالمؤمنين (ع) اين خصوصيت را تا اين حد رعايت مى كردند. در آخر اين جمله هم كه بعضى از فقراتش را عرض كردم مى فرمايند: ((فان اموال المسلمين لا يتحمل الاضرار)): اموال مسلمان ها ضرر رساندن را تحمل نمى كند كه شما بخواهيد به اموال عمومى هرچند اندك ضرر برسانيد.

 عدالت اميرالمؤمنين (ع) به معنى امانتدار دانستن خود و امين بودن همه مسؤ ولان بيت المال است . اين،آن قله اى است كه ما بايد به او برسيم. البته خود آن بزرگوار هم فرمودند كه شما به ما نمى رسيد، امام(رضوان الله تعالى عليه) و همه ما هم اين مطلب را گفتيم.

 بديهى است كه ما به اميرالمؤمنين (ع) نمى رسيم ، نه تنها ما بلكه اصولا بشر معمولى چه در اين زمان و چه حتى در آن زمان قادر نيست كه مثل آن بزرگوار مشى كند و يا عدالت را آن طور اجرا كند يا مانند او زندگى كند. اين موضوع روشن است . مسئله اين است كه نمونه كامل اوست و ما بايد تلاش كنيم كه خود را به آن نمونه كامل ، نزديكتر و شبيه تر كنيم . اگر حركت ما در جهت دور شدن از آن نمونه كامل باشد، اين يك انحراف و خطاست .

منبع : نام كتاب : رفتار علوى در كلام رهبر معظم انقلاب ، حضرت آية اللّه العظمى خامنه اى