...دلیل سوم

اخبار متواتره­ی بسیار معتبری است در فضیلت و استحباب «بکاء» یعنی گریه بر حضرت سیدالشهدا عَلَیهِ السَّلام  و تذکّر مصیبت های وی و «اِبکاء» یعنی گریاندن، بلکه «تباکی» یعنی خود را به صورت گریه کننده درآوردن و نه آن گونه که بعضی از کوته نظران تصور کرده اند که منظور از « تباکی » «ریا» در گریه است. زیرا گریه بر آن حضرت بدون تردید، از عبادت های بزرگ است و «ریا» در عبادت مانند قیاس در ادلّه و احکام و نظیر «ربا» در معادلات می باشد و هیچ کدام مشروع نیست.

پس «تباکی» یعنی تظاهر به گریه کردن و خود را به صورت گریه کنان درآوردن، نه ریا، که نداشتن اخلاص در عبادت است.

هم چنین احادیث زیادی وارد شده در فضیلت احیای امر ائمه معصوم علیهم السّلام و ثواب نشستن در مجالسی که امر ایشان احیا می شود.

و باز در اخبار است که جزع و بی تابی در هر مورد مکروه و نکوهیده است مگر «جزع» بر حضرت اباعبدالله عَلَیهِ السَّلام و احادیثی داریم که روز عاشورا روز حزن اهل بیت علیهم السلام است و اخباری می گوید: شیعیان ما به حزن ما محزون  و به شادی ما شادمان می گردند.

و اکنون نقل چند حدیث برای تبرک و میمنت و ثواب:

حدیث اوّل

مرحوم صدوق رضوان الله تعالی علیه در «مجالس» با اسناد، از حضرت رضا عَلَیهِ السَّلام  نقل نموده:

«من تذکر مصابنا وبکی لما ارتکب منّا کان معنا فی درجتنا یوم القیامة و من ذُکر بمصابنا فبکی و ابکی لم تبک عینه یوم تبکی العیون و من جلس مجلساَ یُحیی فیه امرنا لم یمت قلبه یوم تموت القلوب»:«کسی که مصیبت­های ما را متذکر شود و برای آزار و شکنجه ها که بر ما روا داشتند بگرید در روز قیامت با ما و هم درجه­ی ما خواهد بود و کسی که برای ما بگرید یا بگریاند، روزی که همه چشم ها گریان است، دیده­اش گریان نخواهد شد و کسی که در مجلسی بنشیند که امر ما احیا می شود روزی که دلها می میرد، قلبش نخواهد مُرد.»

 حدیث دوم

«شیخ طوسی قدّس سرّه» در امالی، سند به معاویة بن وهب می رساند که صادق آل محمّد علیهم السّلام فرمود:«کلّ الجزع و البکاء مکروه سوی الجزع و البکاء علی الحسین علیه السّلام»:«هر جزع و گریه و بی تابی مکروه و ناپسند است مگر گریه و زاری بر حضرت حسین عَلَیهِ السَّلام.»

 حدیث سوم

در «کامل الزّیاره» به دو سند نقل نموده که:«ما ذکر الحسین بن علی عند ابی عبدالله علیهم السّلام فی یوم قط فَرُاِیَ ابوعبدالله متبسّماَ فی ذلک الیوم و الّلیل»:«هرگاه، نام حضرت حسین بن علی نزد امام جعفر صادق علیهم السّلام برده می شد، آن روز و شب، امام ششم را خندان نمی دیدند».

حدیث چهارم

در قرب الاسناد، سند به حضرت صادق عَلَیهِ السَّلام  می رساند که به فضیل بن یسار فرمود: آیا می نشینید و حدیث نقل می کنید؟ عرض کرد بلی، فدای تو گردم.

«قال: انّ تلک المجالس اُحبّها، فاحیوا امرنا یا فضیل فرحم الله من احیی امرنا. یا فضیل من ذکرنا او ذکرنا عنده فخرج من عینه مثل جناح الذباب غفر الله له ذنوبه و لو کانت اکثر من زَبَد البحر»:«فرمود: این مجالس را دوست می دارم. پس امر ما را احیا نمایید. خدا رحمت کند کسی را که امر ما را احیا کند. کسی که با یاد ما افتد یا نام ما نزد او برده شود پس به مقدار بال مگسی اشک از چشمش بریزد، خدا گناهان وی را هر چند زیاد و به مقدار کف آب روی دریا باشد بیامرزد».

 حدیث پنجم

صدوق رضوان الله تعالی علیه در «مجالس» سند به حضرت رضا عَلَیهِ السَّلام  می رساند که به ابراهیم بن ابی محمود فرمود:

محرّم ماهی بود که اهل جاهلیت قتال را در آن حرام می دانستند. ولی خون ما در این ماه حلال گردید و حرمت ما را پایمال و ذریّه و خاندان ما به اسارت گرفته شد و خیمه های ما طعمه آتش گشت و آن چه در خیمه ها بود به غارت رفت . احترام رسول خدا را درباره ما رعایت ننمودند. راستی که روز قتل امام سیدالشهداء عَلَیهِ السَّلام  ما را مجروح و اشک ما را روان و عزیز ما را در کربلا خوار ساخت و «کرب» و «بلا» را تا قیامت به ما ارث داد.

«فعلی مثل الحسین فلیبک الباکون. فان البکاء علیه یحطّ الذّنوب العظام»

«بنابراین گریه کنندگان باید بر حسین عَلَیهِ السَّلام  گریه کنند. زیرا گریه بر او، گناهان بزرگ را نابود می سازد».

آنگاه فرمود: پدرم چنان بود که هر وقت ماه محرم می رسید با حالت خنده دیده نمی شد و اندوه و تاسف بر وی غلبه می کرد تا روز دهم که روز مصیبت  و حزن و گریه­ی او بود و می فرمود: «هو الیوم الذی قتل فیه الحسین عَلَیهِ السَّلام »:«عاشورا روزی  است که حضرت سیّدالشهداء در آن به قتل رسیده است».

 حدیث ششم

هم چنین صدوق رضوان الله تعالی علیه در «مجالس» سند به حضرت رضا عَلَیهِ السَّلام  می رساند که فرمود: هر که در روز عاشورا سعی در حوائج خود را ترک نماید خدای تعالی حوائج دنیا و آخرت او را برآورده سازد و هر که روز عاشورا روز مصیبت و اندوه و گریه ی او باشد، روز قیامت، روز فرح و شادی او خواهد بود و در بهشت به ملاقات ما، دیده­اش روشن می گردد و هر که روز عاشورا را روز برکت نام نهد و برای منزل خود چیزی ذخیره نماید خدا برکت را از آن چیز برمی دارد و وی در قیامت با یزید و عبیدالله بن زیاد و عمر بن سعد محشور خواهد شد.

 حدیث هفتم

و باز مرحوم صدوق قدّس سرّه در «عیون» و «مجالس» سند به ریّان بن شبیب (دایی معتصم خلیفه) می رساند که حضرت رضا عَلَیهِ السَّلام  در ذیل حدیثی مفصّل، فرمود:«یا ابن شبیب! اِن سرّک آن تکون معنا فی الدرجات العلی من الجنان فاحزن لحزننا و افرح لفرحنا و علیک بولایتنا»: «ای پسر شبیب! اگر مایل هستی که در درجات رفیع بهشت با ما باشی به حزن و اندوه ما محزون و به شادی ما شادمان و ولایت ما را هرگز از دست مده».

 حدیث هشتم

در «کامل الزّیاره» سند به ابی هارون مکفوف می رساند که بر حضرت صادق عَلَیهِ السَّلام  وارد شدم. فرمود: شعری در مرثیه­ی امام حسین عَلَیهِ السَّلام  برای من بخوان.

من شروع به خواندن نمودم. فرمود: نَه بلکه به همان شکل که برای خودتان می خوانید و نزد قبرش مرثیه می سرایید.

ابوهارون می­گوید: من خواندم:

«امرر علی جدث الحسین و قل لاعظمه الزکیه»...

امام شروع به گریه کردند و من ساکت شدم فرمود: بخوان.

من دوباره خواندم و امام فرمود: باز هم بخوان ...

و امام گریست و بانوان گریستند و صداها به گریه برخاست.

وقتی ساکت شدند امام فرمود: «یا ابا هارون! هر کس ده شعر در مرثیه­ی حضرت سیدالشهداء عَلَیهِ السَّلام  بخواند، بهشت برای او خواهد بود»

اما یک به یک کم کردند تا رسیدند به یک شعر و فرمودند:

«من انشد فی الحسین فبکی فله الجنة. ثم قال من ذکره فبکی فله الجنة»

«کسی که یک شعر در مصیبت حضرت سیدالشهدا ع بخواند گریه کند، بهشت مزد او خواهد بود. سپس فرمود: هر کس هم که به یاد آن حضرت افتد و گریه کند بهشت نصیب او است».

 حدیث نهم

در «ثواب الاعمال» حدیثی در این زمینه نقل نموده که در پایان آن می فرماید:

«و من ذکر الحسین عَلَیهِ السَّلام  عنده فخرج من عینه مقدار جناح ذباب کان ثوابه علی الله و لم یرض له بدون الجنّة»:«و کسی که نام حضرت حسین عَلَیهِ السَّلام  نزد او برده شود و از چشمش به مقدار بال مگسی اشک بریزد ثواب و مزد او بر خداست و پروردگار به کمتر از بهشت، برای وی رضایت نخواهد داد».

 حدیث دهم

در «منتخب طریحی» است که چون پیامبر صَلّی الله عَلَیهِ وآلِه و سَلّم از شهادت اباعبدالله عَلَیهِ السَّلام  به دختر عزیز خود خبر دادند و فرمودند که ما آن زمان نیستیم ، پرسیدند: پس چه کس بر او گریه می کند؟ و که مجلس عزا برپا می کند؟!

فرمود: زنان امت من، بر زنان اهل بیت گریه می کنند و مردان برای مردان اشک می ریزند و هر ساله عزای آن مظلوم را تجدید می نمایند.

 حدیث یازدهم

در کافی و تهذیب سند به صادق آل محمد صَلّی الله عَلَیهِ وآلِه و سَلّم می رسانند که پدرم ابوجعفر عَلَیهِ السَّلام  فرمود:

وقف کن برای من چنین و چنان ... برای زنانی که بر من در ایام مِنی و در مِنی نوحه و ندبه می کنند...

 حکم لباس سیاه

و هم چنین پوشیدن لباس سیاه و سیاه  پوش ساختن منازل یا مجالس عزاداری که می توان از روایات استفاده نمود و باید گفت: همگی از شعائر دین و نشانه عزا و احترام به حضرت سیّدالشهداء عَلَیهِ السَّلام  است.

و ادلّه ای که می گوید: «پوشیدن لباس سیاه مکروه است» از بعضی از آن ها چنین می فهمیم که این کراهت برای آن است که لباس سیاه شعار بنی عباس بوده و از این رو، ائمه علیهم السّلام آن را مکروه اعلام فرموده اند و از این گذشته وقتی عنوان عزاداری و احترام به امامان معصوم علیهم السّلام را به خود گرفت، البته حکم لباس سیاه فرق خواهد کرد.

و در اخبار آمده است که حضرت صادق عَلَیهِ السَّلام  روز عاشورا جامه سفید پوشیده بودند.

و بعضی از فقهای معاصر، به این کار امام عَلَیهِ السَّلام  تاسی نموده و در روز عاشورا به خصوص جامه سفید پوشیده بیرون آمدند و این اشتباه است زیرا جامه­ی سفید در زمان بنی عباس جامه­ی عزا بوده و باید گفت: پوشیدن سیاه برای عزای سیدالشهداء عَلَیهِ السَّلام  مستحب است و هم چنین در عزای فاطمه اطهر و همه­ی معصومین عزیز و در این زمینه، علاوه بر عمومات که دستور می دهند در روز عاشورا عزادار باشیم و ما پی می بریم که هر چیز که رسم معمول برای عزاداری و سوگواری است مستحب و راجح و مورد نظر شارع مقدس می باشد، خبری خاص وارد شده و مجلسی رحمة الله در بحار از «محاسن» سند به حضرت سجاد علیه السلام می رساند که فرمود:«هنگامی که حضرت سیدالشهداء به شهادت رسید زنان بنی هاشم جامه­ی سیاه پوشیدند و از گرما و سرما شکایت نمی کردند»

یعنی لباسش لباس عزا و سیاه بود اگر چه تابستان باشد و حضرت سجاد عَلَیهِ السَّلام  برای آنان غذا می فرستاد.معلوم می شود امام عَلَیهِ السَّلام  کار آن بانوان را پسندیده اند.

و آن چه این روزها مرسوم است که بازارها را تعطیل می کنند و مغازه ها را می بندند و دست از کسب و کار می کشند، مطابق حدیث ششم و روایت مرحوم صدوق است.

منبع : ترجمه و شرح زیارت عاشورا، تلخیص کتاب شفاء الصدور فی زیارة العاشور، نوشته مرحوم آیت الله حاج میرزا ابوالفضل مجتهد تهرانی (پدربزرگ همسر مرحومه امام خمینی)، به کوشش: مرحوم حجت الاسلام حسن ثقفی تهرانی (برادر خانم امام خمینی)، چاپ دوم سال 1386، انتشارات هاد، صفحه 561 تا 569

* استفاده بدون ذکر نشانی : http://www.hankh.ir/?p=32852 ممنوع است *