امروز ۲۶ آبان روز جشن ملی خودکفایی گندم است. جشنی که از سال ۱۳۸۳ با تولید ۱۰ و نیم میلیون تن پایه گذاری شد و پس از آن هر سال تکرار شده است.

بر اساس سند چشم‌انداز ۲۰ ساله کشور در افق ۱۴۰۴ هجری شمسی، ایران تا ۱۲ سال آینده باید جایگاه نخست منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا را در همه زمینه‌ها از جمله بخش کشاورزی به دست آورد.

بالاترین میزان تولید گندم در ایران مربوط به سال ۲۰۰۷ و به میزان ۱۵ میلیون و ۸۸۷ هزار تن بوده است. تولید این محصول استراتژیک در ایران، امسال ۱۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تن بود. این در حالی است که به گفته ی توکلی، معاون وزیر جهاد کشاورزی، مصرف سالانه گندم در کشورمان معادل ۹ میلیون تن می باشد.

از سوی دیگر مدیر عامل شرکت بازرگانی دولتی ایران، روز سه شنبه گذشته، گفت: تاکنون بیش از ۳ میلیون تن گندم از بنادر کشور به سیلوها و کارخانجات متقاضی حمل شده، ۶ میلیون تن دیگر نیز خریداری شده و در راه بنادر کشور است. قبادی روز چهارشنبه نیز اعلام کرد: در حال حاضر ۷ کشتی حامل گندم در بندر امام در حال تخلیه است.

یک بار دیگر اعداد را با هم مرور کنیم:

۱- تولید سال ۱۳۹۱ : ۱۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تن

۲- واردات تا این لحظه: ۹ میلیون تن

۳- نیاز کشور به گندم: ۹ میلیون تن

برای روشن شدن راز این معادله مبهم باید مروری بر آنچه در دوره خرید تضمینی گندم امسال روی داد بیاندازیم.

- نرخ خرید تضمینی گندم در سال زراعی ۹۱- ۱۳۹۰ با تأخیری ۷ ماهه، در اولین روز اردیبهشت ۹۱ اعلام شد: ۳۹۵ تومان

- پس از آنکه این قیمت مورد اعتراض کشاورزان و کارشناسان این بخش قرار گرفت، در روزهای بعدی نرخ خرید تضمینی به ۴۱۰ تومان افزایش یافت.

- در همان ایام، متوسط قیمت هر کیلو گندم در بازارهای جهانی حدود ۳۳ سنت بود که بر اساس برابری نرخ دلار با ریال در تابستان امسال بین ۷۵۰ تا ۱۰۰۰ تومان متغیر بوده است.

- این اختلاف قیمت که ناشی از قیمت گذاری ناصحیح برای خرید تضمینی گندم بوده، باعث شد، تنها حدود ۲۰ درصد نیاز داخلی توسط شرکت بازرگانی دولتی ایران خریداری شده و در عمل در سالی که بیش از ۴ میلیون و ۸۰۰ هزار تن بالاتر از نیاز داخلی تولید کرده ایم، ایران بزرگترین وارد کننده گندم جهان لقب بگیرد.

- بالغ بر ۱۱ میلیون تن از گندم تولید شده توسط کشاورزان ایرانی، توسط معدود شرکت های بخش خصوصی خریداری و یا وارد چرخه تولید خوراک دام و یا به کشورهای همجوار صادر شد. این شرکت ها از محل صادرات گندم، تا ۱۰۰ درصد سود بردند که به قیمت وابستگی شدید کشور به یکی از استراتژیک ترین محصولات غذایی تمام شد.

هویت این شرکت ها و صاحبان و پشت صحنه آن ها و فرآیند رانتی که این شرکت ها را به سودهای کلانی دراین زمینه رساند، در جای خود نیازمند بررسی دقیق و موشکافانه نهادهای نظارتی و امنیتی است.

- برای سال زراعی آینده نیز قیمت خرید تضمینی گندم ۶۵۰ تومان اعلام شده که در مقایسه با قیمت های جهانی این محصول و نرخ برابری دلار در مقابل ریال، اختلافی به مراتب بیشتر از آنچه امسال تجربه کردیم، نشان می دهد. به نظر می رسد در سال ۹۲ نیز باید شاهد ادامه همین رویه عجیب در نظام تأمین اقلام غذایی کشور و وابستگی شدیدتر به واردات گندم باشیم. منبع : سایت الف