نظر دوم این است که این کشور سرزمین قمری است؛ زیرا این پرنده که در ایران به همین نام و نیز یا کریم شناخته می شود، در آن جا به فراوانی یافت می شده است و نخستین کسانی که پا به این سرزمین نهادند آن را جزیره قمری نامیده اند.

کومور از چهار جزیره مورنی یا همان کومور بزرگ که اکنون پایتخت کشور است، جزیره هنژوان، جزیره موهیلی و جزیره مایوت تشکیل شده است. البته جزیره مایوت هم چنان در اشغال فرانسوی هاست. جزیره مورنی آتشفشانی و در دوره های اخیر شکل گرفته است و کهن ترین سرزمین در این اتحادیه، جزیره کوچک موهیلی است که از نظر زمین شناسی بیش از یک میلیون از عمر آن می گذرد و به نسبت از خاک خوب و معادن برخوردار می باشد و کشاورزی در آن رونق دارد.

جزیره هنژوان جزیره کوهستانی و از ساحل و جلگه کم تری برخوردار است. بیش ترین روسای کشور اتحادیه فدرالی کومور پس از استقلال از جزیره هنژوان هستند. عبدالله احمد سامبی رییس جمهور پیشین این کشور که تحصیل کرده لیبی، عربستان و ایران (حوزه علمیه حضرت قایم(عج) در تهران) است، از این جزیره بوده است. در حال حاضر رییس جمهور کشور از جزیره موهیلی است که در دولت پیشین، معاون عبدالله سامبی بود.

اقوام ایرانی و حکومت زنگباری ها

اسلام به این جزیره با ورود ایرانیان و اعراب آمده است. در گذشته با حکومت شیرازی ها در زنگبار تمامی سواحل شرقی آفریقا در حاکمیت آنان بود. ادامه حضور اعراب یمنی و عمانی با ایرانی ها در حکومت زنگباری موجب شد تا زبان سواحیلی شکل گیرد که اکنون در کشورهای شرق و حتی مرکزی آفریقا رواج دارد و مهم ترین مرکز این زبان کشورهای تانزانیا، کنیا، موزامبیک و کومور و سواحل شمالی ماداگاسکار است. البته زبان سواحیلی که آمیخته ای از زبان های فارسی و عربی و آفریقایی بانتو و اکنون زبان انگلیسی است، همانند زبان اردو به عنوان یک زبان اسلامی مطرح است.

ایرانی ها به ویژه شیرازی ها با کشتی ها خودشان به مناطق شرق آفریقا در تردد بودند. در هفت صد قبل گروهی از ایشان با هفت کشتی در سواحل هنژوان لنگر انداختند و در آن جا سکنا گزیدند و سپس در آن منطقه و نیز مناطق شمالی ماداگاسگار از جمله نصیبه و حکومت اسلامی را تشکیل دادند.

شیرازی ها اکنون در هنژوان با شکل متمایز خود به آسانی قابل تشخیص هستند و کلمات فارسی زیادی را می توان در فرهنگ و ادبیات آنان دید. مردم کومور به زبان های عربی، فرانسوی و سواحیلی سخن می گویند.

تشیع در کومور

تا پیش از انقلاب اسلامی ایران، بیش از ۹۹ درصد مردم این جزایر بر مذهب شافعی بودند. پس از انقلاب اسلامی گروهی از جوانان کوموری که در حال تحصیل در لیبی، عربستان، سودان و تانزانیا بودند، به تشیع علاقه مند شدند. علاقه جوانان هنژوانی به سبب سابقه ایرانی بودن، به ایران و مذهب تشیع بیش از جزایر دیگر بود. در سال ۱۳۷۵ در سفری به کومور با افرادی از علاقه مندان و مستبصران در دو جزیره مورنی و هنژوان آشنا شدم.

در ده سال پیش در جزیره هنژوان جمعیتی کم تر از صد نفر مستبصر وجود داشت،‌ ولی اکنون این جمعیت به بیش از هزاران نفر رسیده است. جمیعت جزایر کومور بیش از هشتصد هزار نفر برآورده می شود و در جزیره هنژوان نیز بیش از دویست هزار نفر سکونت دارند. شیخ محمود و گروهی از دیگر از شیعیان در هنژوان به طور رسمی فعالیت می کنند.

نقش ایران در گرایش به تشیع این مردم را می بایست در همان نقش امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی دانست. در حقیقت کسی به این کشور نرفت تا این مردم را به تشیع دعوت کند، بلکه این انقلاب اسلامی و امام خمینی بود که تشیع را به این کشور برد. به سخن دیگر، تشیع با حضور ایرانی و تبلیغات شیعی در این کشور همراه نبوده است و حتی پس از حضور عبدالله سامبی هیچ گونه تبلیغات شیعی در این کشور صورت نگرفت و حتی مراکز ایرانی با حضور اهل سنت اداره می شود و اساتید شافعی مذهب دراین مراکز حضور دارند؛ اما علاقه مندی مردم این سرزمین به امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی موجب شد تا اکنون در این کشور ما با هزاران شیعه مواجه شویم.

تشیع در کومور یک تشیع خودجوش و بومی است و هیچ ارتباط مستقیمی با مرزهای خارج از کشور خود ندارد. اکنون شیعیانی که در روستاهای هنژوان زندگی می کنند بی کمک مالی و حتی معنوی و آموزشی ایران و یا شیعیان از مناطق دیگر، به ساخت مسجد برای شیعیان اقدام می کنند و مدارس و دبیرستان های آنان با مدیریت مالی و معنوی خود شیعیان بومی اداره می شود.

بنابراین، تشیع در کومور را می بایست دستاورد عظیم امام خمینی(ره) و نفوذ معنوی انقلاب اسلامی دانست. در بسیاری از کشورهای آفریقایی از جمله نیجر و نیجریه این بومیان بودند که به عظمت انقلاب اسلامی به تشیع گرایش یافته اند؛ چنان که اکنون موفقیت های حزب الله در لبنان و سید حسن نصرالله موجب گرایش زیاد جوانان حق طلب در کشورهای عربی و آفریقایی شده است؛ زیرا تشیع را مترادف با عدالت طلبی، استکبار ستیزی، آزادی خواهی و اسلام خواهی می دانند و از رژیم های مرتجع عربی خسته و سرخورده اند.

فعالیت های قرآنی

در حال حاضر موسسات ایرانی در رشته های چندی به آموزش اسلام مشغول هستند. از جمله رشته هایی که در این موسسات تدریس می شود رشته های علوم قرآنی است. مردم کومور گرایش بسیاری به قرآن و حدیث دارند و هر چند که از نظر فقهی بر مذهب شافعی هستند ولی از نظر فرقه ای گرایش به فرقه های صوفی چون قادریه و شاذلیه و مانند آن دارند. حضور این فرقه های صوفی همان اندازه که مانع جدی بر سر راه وهابیت است، موجب رونق قرآن و فرهنگ اسلامی در این میان این مردم شده است.

در مدت حضور در این جزیره خود بارها شاهد مدارس کوچک قرآنی بودم که در اتاقک ها یا کپرها شکل گرفته است و کودکان نشسته بر خاک زیر و زیر درختان به آموزش قرآن و حفظ آن اشتغال داشتند. مردم کومور به زبان عربی و حفظ قرآن اهتمام دارند و بسیاری از ایشان در سخن گفتن از آیات قرآنی استشهاد می آورند.

در سال های اخیر با حضور حجت الاسلام والمسلمین مجتبی رحمتی نماینده سازمان سابق حوزه ها و مدارس علمیه خارج از کشور و جامعه المصطفی العالمیه فعالیت های قرآنی در این کشور به شکل مطلوبی افزایش یافت و از شیوه سنتی بیرون آمد و در قالب رشته های تخصصی به علاقه مندان ارایه می شود.

گفتنی است که از سال ۱۳۸۳ تا کنون هر سال با حلول ماه مبارک رمضان و بهار قرآن، طلاب و دانشجویان، تمام وقت در خدمت قرآن کریم بوده‌اند و برنامه‌های مختلفی از جمله قرائت، تجوید، حفظ، روخوانی و تفسیر قرآن کریم و همچنین قرائت دسته جمعی یک جزء در روز، در کشور کومور از سوی نمایندگی المصطفی برگزار شده است.

در سال ۱۳۸۹ از سوی نمایندگی المصطفی یک دوره مسابقات قرآنی به عنوان مقدمه المپیاد قرآنی در کومور برگزار و به نفرات اول جوایزی اعطا شد؛ همچنین یک نفر حافظ و قاری جهت شرکت در المپیاد قرآنی جامعةالمصطفی(ص) از این منطقه رهسپار ایران شد و در المپیاد قرآنی شرکت کرد.

حقوق در قرآن، اخلاق در قرآن و تفسیر قرآن از جمله موضوعات درسی در انستیتوی حقوق و مدیریت کومور(موسسه آموزش عالی تبیان) است که با نظارت جامعة‌المصطفی العالمیه اداره می‌شود.

** با تشکر از ارسال کننده : جناب آقای خلیل منصوری **