جماران، بنا بر روایتی امام سجاد علیه السلام در بیست و پنجم محرم الحرام سال 95 قمری به شهادت رسیدند. این مناسبت فرصت مغتنمی است تا چهل حدیث از ایشان را مرور کنیم:

حدیث اول: تقـوا معیار ارزیـابى

قالَ السَّجادُ علیه السلام:

لایَقِلُّ عَمَلٌ مَعَ تَقْوى وَکَیْفَ یَقـِلُّ مایُتقَبَّلُ.

[تحف العقول، ص 318.]

امام سجاد علیه السلام فرمودند: کارى که با تقوا همراه باشد اندک نیست، چگونه آنچه مقبول خـدا قرار گرفته، انـدک محسـوب شـود.

حدیث دوم: خرسـندى از گـناه

وَ قالَ السَّجادُ علیه السلام:

اِیـّاکَ وَالاِْبْتـِهاجَ بالِذَّنْبِ، فاِنَّ الاِْبْتِهاجَ بِهِ اَعْظَمُ مِنْ رکُوُبِهِ.

[کشف الغمه، ج 2، ص 108.]

امام چهارم علیه السلام فرمودند: مبادا به گناهى که انجام داده اى خوشحال باشى، زیـرا اظـهار شـادى به خـاطـر گـناه از انجام آن «گناه» بزرگتر است.

حدیث سوم: آبـروى پیـامبر صلى ‌الله‌ علیه‌ و‌آله

وَ قالَ السَّجادُ علیه السلام:

ما اَکَلْتُ بِقِرابَتى بِرَسُولِ اللّه ِ شَیْئا قَطُّ.

[کشف الغمه، ج 2، ص 93.]

امام سجاد علیه السلام فرمودند: هیچ گاه به دلیل انتساب به پیامبر خدا صلی الله علیه و آله چـیزى نخــوردم «و از آبروى آن بزرگوار به سود خود استفاده نکردم».

حدیث چهارم: درخـواست از خــدا

وَ قالَ الاِْمامُ السَّجادُ علیه السلام:

وَیْحَکَ اَفى حَرَمِ اللّه ِ اَسْأَلُ غَیْرَاللّه ِ عَزَّوَجَلَّ؟!! اِنّى آنِفُ اَنْ اَسْأَلَ الدُّنْیا خالِقَها، فَکَیْفَ اَسْأَلُها مَخْلُوقا مِثْلى؟!

[بحارالانوار، ج 46، ص 64.]

کسى به حضرت گفت: حال که ولید بن عبدالملک در مکّه است، نزد او برو و از او بخواه در مورد تولیّت اوقاف و صدقات على بن ابى طالب علیه السلام از تو حمایت کند. امام چهارم فرمودند: بیچاره! در حرم خدا از غیرخدا چیزى درخواست کنم؟!! براستى من خوش ندارم که از آفریننده جهان، دنیا را درخواست کُنم، چگونه آن را از مخلوقى همچون خود درخواست کنم.

حدیث پنجم: آمـادگى بـراى مـرگ

وَ قالَ الاِْمامُ زَیْنُ العابِدینَ علیه السلام:

اِنَّـما الاِْسْتِـعْدادُ لْلِمَوْتِ تَجنُّبُ الْحرامِ وَبَذْلُ النَّدى فى الْخَیْرِ.

[بحارالانوار، ج 46، ص 66.]

امام زین العابدین علیه السلام فرمودند: بـراسـتى آمـادگى براى مـرگ، دورى از حرام و بذل و بخشش در کار خیر است.

حدیث ششم: خواسـتگارى حورالعین

عَنْ اَبى عَبْداللّه : قالَ:

اِنَّ عَلَّى بَنُ الْحُسینِ صَلَواتُ اللّه ِ عَلَیْهِما اِسْتَقْبَلَهُ مَـوْلىً لَهُ فى لَیْـلَةٍ بارِدَةٍ وَعَلَیْهِ جُبـَّةُ ومُطْرَفُ خَزٍّ وَعَمامَةُ خَزٍّ وَهُوَ مُتَغَلِّفٌ بالْغالِیَةِ فَقالَ لَهُ جُـعِلْتُ فَداکَ فى مِثْلِ هذه الساعَةِ عَلى هذهِ الْهَیْئَة اِلى اَیْنَ؟ قـالَ: فَـقالَ: اِلى مَسْـجِدِ جَدّى رَسُـولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله اَخْطُبُ الْحُورَ العینَ اِلَى اللّه ِ عَزَّوَجَلّ.

[بحارالانوار، ج 46، ص 59.]

امام صـادق علیه السلام فرموده است: یکى از غلامان امام چهارم آن بزرگوار را در شبى خنک دید. که. لباس خَزّ، روپوش «پالتو» خَزَّ و عمّامه خزّ «گرانبهائى» پوشیده و غرق بوى خوش است. به حضرت گفت: این موقع شب با این لباس به کجا مى روید؟ امام صادق علیه السلام فرمودند: امام سجاد علیه السلام چنین پاسخ دادند: به مسجد جدّم رسول خدا صلی الله علیه و آله مى روم تا از خداى عَزَّوَجَلَّ حورالعین را خواستگارى کنم!

حدیث هفتم: سـه هشـدار

وَ قالَ الاِْمامُ السَّجادُ علیه السلام:

اِیّـاکُمْ وَصَحْـبَةَ الْعاصـینَ وَمَعُونَهَ الظالِمینَ وَمجاوِرَة الْفاسقینَ اِحْذَروُا فِتْنَتَهُمْ وَتَباعِدُوا مِنْ ساحَتِهِمْ.

[الروضة من الکافى، ص 16.]

امام سجاد علیه السلام فرمودند: هـشدار، از همنشـینى گنـاهـکاران و یارى ستمگران و همسایگى بدکاران بپرهیزید، از فتنه آنان برحذر باشید و از ناحیه آنان دور شوید.

حدیث هشتم: حسـابرسى قیـامت

وَ قالَ الاِْمامُ السَّجادُ علیه السلام:

اِعْـلَمُوا عِبـادَ اللّه ِ اَنَّ اَهْـلَ الشِّرْکِ لایُنْصَبُ لَهُمْ اَلمَوازینَ وَلایُنْشَرُ لَهُم الدَّواوینَ وَاِنمّا یُحْشَرُونَ اِلى جَهَنـَّمَ زُمَرا وَاِنمّا نَصْبُ الْمَوازینَ وَنَشْرُ الدَواوینَ لاَهِـلِ الاِسْلامِ.

[الروضه من الکافى، ص 75.]

امام سجاد علیه السلام فرمودند: بندگان خدا! بدانید، بپاداشتن میزان و گشودن دیوان اعمال براى مشرکان نیست آنان دسته جمعى به سوى جهنّم محشور مى شوند. نصب میـزان و باز کـردن دفتر اعـمال ویژه اهل اسـلام است.

حدیث نهم: انس بـا قـرآن

وَ عَنِ الاْمامُ السَّجادُ علیه السلام کانَ یَقُول:

لَوْماتَ مَنْ بَیْنِ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ لَمَا اسْتَوْحَشْتُ بَعْدَ اَنْ یَکُونَ الْقُرآنُ مَعى.

[الانوار البهیّه، الشیخ عباس القمى ص 94، منشورات الشریف الرضى قم. اصول کافى، ج 2، ص 602.]

امام زین العابدین علیه السلام فرمودند: اگر همه آنها که بین مشرق و مغرب هستند، بمیرند، تا وقتى قرآن با من باشد، احساس تنهایی   نمى کنم.

حدیث دهم: پـاس حرمـت مــادر

قَیلَ «للسَّجاد» علیه السلام اِنَّـکَ اَبَـرُّ الناسِ وَلاتَاکُلُ مَعَ اُمِّـکَ فى قَصْـعَةٍ وَهِىَ تُـریدُ ذالِکَ. قالَ:

اَکْرَهُ اَنْ تَسْبِقَ یَدِىَ اِلى ما سَبَقَتْ اِلَیْهِ عَیْنُها فَـاَکُونَ عاقَّـا لَهـا.

[الانوار البهیة، ص 100.]

به امام سجـاد علیه السلام گفتند: شما که نیکوکارترین مردمى، چرا همراه با مادرت از یک کاسه غذا نمى خورى و حال آنکه مادرت بدین کار مایل است. فرمود: مى ترسم دستم به سوى لقمه اى پیشى گیرد که قبلاً او بدان چشم دوخته است و بدین گونه حق او را رعایت نکنم.

حدیث یازدهم: ظلم بـر بیکسـان

وَ قالَ السَّجادُ علیه السلام:

یـابُنّـى ایّاکَ وَظُلْمَ مَنْ لایَجِدُ علیکَ ناصِرا اِلاّ اللّه .

[اصول الکافى، ج 2، ص 331.]

امام سجاد علیه السلام فرمود: فرزنـدم! بپرهـیز از سـتم بر کسى که یاورى جز خدا ندارد.

حدیث دوازدهم: از دست دادن دوسـتان

وَ عَنْ زَینِ العابِدین علیه السلام کانَ یَقُول:

فَـقْـدْ الاَْحِبَّـةِ غُـرْبَـةٌ.

[کشف الغمه، ج 2، ص 75 و 102.]

امام زین العابدین علیه السلام فرمودند: از دست دادن دوســتان نـوعى «غریبى» اسـت.

حدیث سیزدهم: آفـرین به سـائل

وَکانَ اِذا اَتاهُ السائِلُ یَقُول:

مَرْحَبا بِمَنْ یَحْمِلُ لى زادى اِلىَ الآخِرَة.

[کشف الغمه، ج 2، ص 76.]

وقتى نیازمندى به نزد او مى آمد چنین مى فرمودند: آفریـن و خوشـآمد! بـه کسى کـه توشه ى مرا به سوى آخرت حمل مى کند.

حدیث چهاردهم: صـدقه مخـفیانه

قالَ اَبُوحَمزَة الثُّمالى:

کانَ زینُ العابِدین یَحْمِلُ جِرابَ الخُبزِ عَلى ظَهْرِه باللَّیْلِ فَیَتَصَّدَقُ بِهِ وَیَقُول: اِنَّ صَدَقَةَ السِّرِ تُطْفِى ءُ غَضَبَ الرَبِّ.

[کشف الغمه، ج 2، ص 77.]

ابوحمزه ثمالى نقل کرده که امام زین العابدین کیسه نان به دوش مى گرفتند و شبانه صدقه مى دادند و مى فرمودند: براستى صدقه پنهانى خشم خدا را فرومى نشاند.

حدیث پانزدهم: اوج ایمــان

وَ قالَ السَّجادُ علیه السلام:

الرِّضا بِمَکْرُوهِ الْقَضاءِ اَرْفَعُ دَرَجـاتِ الْیَقینِ.

[تحف العقول، ص 318.]

امام سجاد علیه السلام فرمودند: خوشنودى به قضاى ناخوشایند الهى عالى ترین پایه هاى ایمان و یقین است.

حدیث شانزدهم: موسى و فرعون در اسلام

وَ قالَ سیّدُ العابِدین علیه السلام:

وَالذّىَ بَعَثَ مُحمَّدا بِالْحَقِّ بَشیرا ونَذیرا اِنّ الاَْبـْرارَ مِنّـا اهـلَ الْبَیْتِ وَشْیعَتِهِمْ بِمَنْزَلَةِ مُوسى وشیعَتِهِ وَاِنّ عـَدُوَّنـا وَاَشْیـاعَهِمْ بَمْنِزِلَةِ فِرْعَوْنَ وَاَشْیاعِهِ.

[مجمع البیان، ج 7، ص 239.]

امام زین العابدین علیه السلام فرمود: سوگند به کسى که محمّد صلی الله علیه و آله را به عنوان مژده بخش و بیم رسان برانگیخت، نیکان ما اهل بیت و پیروان ما همانند موسى و شیعیان اویند و دشمنان ما و پیروان ایشان همانند فرعون و پیروان آنان محسوب مى شوند.

حدیث هفدهم: بی نیازى

قالَ السَّجادُ علیه السلام:

مَنْ قَنَعَ بِما قَسَّمَ اللّه ُ لَهُ فَهُوَ مِنْ اَغْنَى النـاسِ.

[کشف الغمه، ج 2، ص 102.]

امام چهارم علیه السلام فرمودند: هر کس به تقسیم الهى قانع باشد از بى نیـازترین مـردم اسـت.

حدیث هجدهم: عظـمت انسـانها

قَیلَ «للسَّجادُ» علیه السلام:

مَنْ اَعْظَمُ النّاسِ خَطَرا، قالَ: مَنْ لَمْ یَرَىَ الدّنیا خَطَرا لِنَفْسِهِ.

[کشف الغمه، ج 2، ص 107.]

به امـام سـجاد علیه السلام گفتند مهمـترین مـردم کیست؟ فرمودند: آنکه دنیا را مایه ارزش خود نداند.

حدیث نوزدهم: پرهـیز از گـناه

وَ قالَ السَّجادُ علیه السلام:

عَجِبْتُ لِمَنْ یَحْتَمى مِنَ الطَّعامِ لِمَضَرَّتِهِ وَلایَحْتَمى مِنَ الذَّنْبِ لَمِعَرَّتَهِ.

[کشف الغمه، ج 2، ص 107.]

امام سجاد علیه السلام فرمودند: در شگفتم از کسى که از غذا مى پرهیزد تـا گـرفـتـار زیـان آن نشـود ؛ ولى از گـناه پـرهـیز نمى کـند تا گرفتار ننگ و عار آن نگردد.

حدیث بیستم: نـگاه دوسـتانه

وَ قالَ زَینُ العابِدین علیه السلام:

نَظَرُ الْمُؤمِنِ فى وَجْهِ اخیهِ الْمُؤمِنِ لِلْمـَوَدَّةِ وَالمَحـَبَّةِ لَهُ عِبـادَةٌ.

[تحف العقول، علمیه اسلامیه ص 332.]

امام زین العابدین علیه السلام فرمودند: نگاه مؤمن از روى دوستى و مهربانى به سیماى برادر مؤمِنش عبادت است.

حدیث بیست و یکم: عـمل و انـگیزه

وَ قالَ زیْنُ العابِدینَ علیه السلام:

لاعَـمَـلَ اِلاّ بـالنـیَّـةِ.

[رساله نیّت: آقا جمال خوانسارى، مصباح الشریعه، محدث ارموى، ص 586، اصول کافى، ج 3، ص 132.]

امام زین العابدین علیه السلام فرمودند: عمـل بـدون نیّت ارزش نـدارد.

حدیث بیست و دوم: تبریـک سـلامتى

وَ قالَ السَّجادُ علیه السلام:

ما اخْتَلَجَ عِرْقٌ وَلاصُدِعَ مُؤمِنٌ اِلاّ بِذَنْبِهِ وَ مـا یَعـْفـُو اللّه ُ عَنـْهُ اَکْـثَرُ . وَکانَ اِذا رَأَى الْمَریضَ قَدْبَرَئَ قالَ: لَیُهَنِّئُکَ الطُّهْرُ مِنَ الذُّنُوبِ فَاسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ.

[امالى مفید، ص 47.]

امام سجاد علیه السلام فرمودند: رگى نمى جهد، و سر مؤمنى درد نگیرد مگر به دلیل گناهش و آنچـه خـداوند عـفو مى کند بیش از آن است. وقتى امام سجاد علیه السلام مى دید که بیمارى بهبود یافته است. مى فـرمــودند: گوارا باد بر تو پاکى از گناهان، هم اکنون کار را از سرگیر.

حدیث بیست و سوم: هــدیه لبـاس

وَ قالَ عَلىُّ بنُ الحُسَینِ علیه السلام:

مَنْ کَسى مُؤَمِنا کَساهُ اللّه ُ مِنَ الثِیابِ الْخُضْرِ

وَقالَ فى حَدیثٍ آخَرَ: وَلایَزالُ فى ضِمانِ اللّه ِ مادامَ عَلَیْه سِلْکٌ.

[اصول کافى مترجم، ج 3، ص 293.]

امام سجاد علیه السلام فرمودند: هرکس مؤمنى را جامه پوشاند، خداوند از جامه هاى سبز «بهشتى» بر او بپوشاند. و در ضمان خدا هست تا وقتى که ریشه او باقى است.

و در حدیث دیگر فرمود: تا وقتى نخى از آن جامه باقى باشد در ضمان خدا باشد.

حدیث بیست و چهارم: بهـترین مـردم

عَن اَبى حَمزَةِ الثُّمالى قالَ:

قالَ عَلِیُّ بنُ الْحُسَینِ صَلَواتُ اللّه ِ عَلَیْهِما. مَنْ عَمِلَ بِما افْتَرَضَ اللّه ُ عَلَیْهِ فَهُـوَ مِـنْ خَیْـرِ النـاسِ.

[اصول کافى، ج 3، ص 128.]

امام چهارم فرمودند: هر کس که به واجبات الهى رفتار کند از بهـتریـن مـردم اسـت.

حدیث بیست و پنجم: صـبر و ایمـان

وَ عَنِ السَّجادِ علیه السلام:

اَلصَّبْرُ مِنَ الاْیمانِ بِمَنْزِلَةِ الرَّأْسِ مِنَ الْجَسَدِ وَ لا ایمـانَ لِمـَنْ لا صَبْرَ لَهُ .

[اصول کافى، ج 3، ص 128.]

امام سجاد علیه السلام فرمودند: «شکیبایى» نسبت به «ایمان» چـون سـر نسبت به پـیکر اسـت. و کسى که «صبر» ندارد «ایمان» ندارد.

حدیث بیست و ششم: پشـتکار

وَ کانَ عَلیُّ بُن الْحُسَینِ صَلَواتُ اللّه ِ عَلَیهِما یَقُولُ:

اِنّى لاَُحِبُّ اَنْ اُداوِمَ عَلَى الْعَمَلَ وَاِنْ قَلَّ.

[اصول کافى، ج 3، ص 130.]

امام سجاد علیه السلام فرمودند: من دوست دارم، کار «نیک» را ادامه دهم اگر چـه کم بـاشــد.

حدیث بیست و هفتم: اطـعام مـؤمن

وَ عَنْ عَلِىِّ بنِ الحُسَینِ علیه السلام قالَ:

مَنْ اَطْعَمَ مُؤمِنـا مِنْ جـُوعٍ اَطْعَمَهُ اللّه ُ مِنْ ثِمارِ الجنـَّةِ وَمـَنْ سَقى مُؤمِنـا مِنْ ظـَمَاً? سَقاهُ اللّه ُ مِنَ الرَّحیقِ الْمَخَتُومِ. وَ مْـنَ کسـاه مِـن عُـرىً کساه اللّه ُ مِنْ اسْتَبْرقٍ وَ حریرٍ.

[اصول کافى، ج 3، ص 288.بلاغة الامام على بن الحسین، باب سوم، ح 18، باب سوم، ح 186.]

امام زین العابدین علیه السلام فرمودند: هر کس مؤمنى را از گرسنگى سیر کند، خدایش از میوه هاى بهشت به او بخوراند، و هر که مؤمن تشنه اى را آب دهد، خداوند از نوشابه ى سر به مهر بهشتى به او بنوشاند و هرکه مؤمنى را بپوشاند در صورتی که برهنه باشد مى پوشاند او را از الباس استبرق و حریر.

حدیث بیست و هشتم: حـلم و بردبـارى

عَنْ ابى حمزه عَن عَلّىِ بنِ الْحُسَینِ علیهم السلام قال:

وَدَدْتُ وَاللّه ِ اَنّى افْتَدَیْتُ خَصْلَتینِ فى الشّیَعةِ لَنا بِبْعضِ لَحْمِ ساعِدى، النَزْقَ وَقِلَّةَ الْکِتْمانِ.

[اصول کافى، ج 3، ص 314.]

ابو حمزه ثمالى مى گوید، امام سجاد علیه السلام فرمودند: به خدا سوگند، دوست داشتم قدرى از گوشت بازویم را فدیه مى دادم تا دو خصلت «تندخوئى» و «نا راز دارى» از میان شیعه برداشته شود.

حدیث بیست و نهم: اخــلاق مـؤمن

عَنْ أبى حَمزَةَ عَنْ عَلِىِّ بنِ الحُسَین علیهماالسلام قال:

مِنْ اَخْـلاقِ الْمُؤمِـنِ، الاْنِفاقُ عَلى قَدْرِ الاْقِتـارِ وَالتَوَسُّعُ عَلى قَدِرْ التَوَّسُعَ وَ اِنـْصــافُ النـاسِ وَابْتِداؤُهُ بالسّلام عَلَیْهِمْ.

[اصول کافى، ج 3، ص 338.]

ابو حمزه ثمالى مى گوید، امام سجاد علیه السلام فرمودند: از جمله اخلاق مؤمن آن است که به قدر تنگدستى و توسعه خرج مى کند و «بر اهل و عیال» توسعه مى دهد با مردم به انصاف رفتار مى کند و در سلام کردن پیشى مى گیرد.

حدیث سی ام: تعصّب ورزى چیست؟

عَنِ الزُهْرى قالَ سُئِلَ عَلِىُّ بنُ الحُسَینِ علیهماالسلام عَنِ الْعَصَبِیَّةِ فَقالَ:

اَلْعَصَبِیَّةُ التّى یَأَثِمُ عَلَیْها صاحِبُها اَنْ یَرَى الرَّجُلُ شِرارَ قَوْمِهِ خَیْرا مِنْ خِیارِ قَوْمٍ آخَرینَ وَلَیْسَ مِنَ الْعَصَبِیَّةِ اِنْ یُحِبَّ الرَّجُلُ قَوْمَهُ وَلکِنْ مِنَ الْعَصَبیَةِ اَنْ یُعینَ قَوْمَهُ عَلَى الظُّلْمِ.

[اصول کافى، ج 3، ص 421.]

از امام زین العابدین درباره تعصّب ورزى پرسیدند، فرمودند: تعصّبى که دارنده آن گناهکار مى شود آن است که شخص، بَدانِ قوم خود را بهتر از نیکان قومِ دیگر ببیند. دوست داشتن خویشان تعّصب نیست ولى کمک کردنِ قوم خود در ستم کردن، تعّصب ورزى است.

حدیث سی و یکم: تـکــبّر

عَنْ اَبى حَمزَةِ الثُّمالى قالَ: قالَ عَلِىُّ بنُ الحُسَینِ علیهم السلام:

عَجَـبا لِلْمُتَکَـبِّرِ الْفَخـُورِ، الذّى کانَ بالاَْمْسِ نُطْفَةً ثُمّ هُوَغَدَا جیفَةٌ.

[اصول کافى، ج 4، ص 20.]

ابوحمزه ثمالى گوید، امام چهارم علیه السلام فرمودند: شـگـفتا از متـکبّر بـر خـویش بالنـده ، آنکه دیروز نطفه «بدبو و بى ارزش» بوده و فـردا مردارى « گنـدیده » خواهـد بود.

حدیث سی و دوم: گنجیـنه‌ هاى قـرآن

عَنِ الزُّهَرى قالَ:

سَمِعْتُ عَلِىَّ بنَ الْحُسَینِ علیهم السلام یَقُول: آیاتُ الْقُرآنِ خَزائِنٌ فَکُلَّما فُتِحَتْ خَزانَةٌ ینبغى لَکَ اَنْ تَنْظُرَ مافیها.

[اصول کافى ج 4، ص 412.]

زُهْرى گفته است از امام زین العابدین علیه السلام شنیدم که مى فرمودند: آیـات قـرآن، گـنجیـنه هایى اسـت و هرگاه (درب) گنجیـنه اى گـشوده شد شایسته است ببینى چه چیزى در آن است.

حدیث سی و سوم: دروغ کوچـک

عَنْ أبى جَعفَر علیه السلام قالَ کانَ عَلِىُّ بنُ الحُسَینِ صَلَواتُ اللّه ِ عَلَیْهِما یَقُولُ لِوُلْدِهِ:

اِتَّقُوا الْکِذْبَ؛ اَلصّغیرَ مِنْهُ والْکَبیرَ فىکُلِّ جِدٍّ وَهَزْلٍ فَاِنَّ الرَّجُلَ اِذا کَذَبَ فىالصّغیر، اِجَتَرئَ عَلَى الْکَبیرِ.

[اصول کافى، ج 3، ص 35.]

امام باقر علیه السلام فرمـودند که حضـرت سـجاد علیه السلام بـه فرزنـدانش چنـین مى گفـتند: از دروغ بپرهیزید، چه دروغ کوچک و چه دروغ بزرگ خواه در امورى جدّى و خواه به شوخى، زیرا وقتى انسان در کارهاى کوچک دروغ بگوید. بر گفتن دروغ هاى بزرگ، گستاخ مى شود.

حدیث سی و چهارم: نشـان منـافـق

عَنْ اَبى حَمزَةَ عَنْ عَلِىِّ بنِ الْحُسَینِ صَلَواتُ اللّه ِ عَلَیهِما. اِنَّ الْمُنافِقَ یَنهى وَلایَنتَهى وَیَأْمُرْ بِما لایَأتى وَاِذا قامَ اِلى الصَّلاةِ اعْتَرَضَ. قُلْتُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللّه ِ وَما الاِْعْتِراضُ؟ قالَ:

اَلاِْلْتِفاتُ وَاِذا رَکَعَ رَبَضَ، یُمْسى وَهَمُّهُ الْعَشاءُ وَهُوَ مُفْطِرٌ وَیُصْبِحُ وَهَمُّهُ النَّومُ وَلَمْ یَسْهَرْ. اِنْ حَدَّثَکَ کَذَبکَ وَاِنْ ائتَمَنْتَهُ خانَکَ وَاِنْ غِبْتَ اغْتابَکَ وَاِنْ وَعَدَکَ اَخْلَفَکَ.

[اصول کافى، ج 4، ص 112.]

ابوحمزه ثمالى از امام سجاد علیه السلام نقل کرده که فرمودند: همانا منافق نهى مى کند و خود باز نمى ایستد، امر مى کند و خود انجام نمى دهد و چون به نماز بایستد «اعتراض» مى کند. گفتم اى فرزند رسول خدا «اعتراض» چیست؟ فرمودند: روگرانیدن به راست و چپ و چون رکوع کند مثل گوسفند به زمین مى خوابد «بعد از رکوع قیام نمى کند» روز را به شب مى برد و اندوهى جز شام خوردن ندارد؛ با اینکه روزه نداشته است و در هر بامداد فکرى جز خوابیدن ندارد و حال آنکه کم خوابى نکشیده است. اگر با تو سخن گوید، به تو دروغ مى گوید. و اگر او را امین شمارى، به تو خیانت مى کند. و اگر از او پنهان شوى، تو را غیبت مى کند و اگر به تو وعده دهد، وفا نمى کند.

حدیث سی و پنجم: نیـکى و سـتم

عَنْ اَبى حَمزَة عَنْ اَبىجَعْفَرَ وَعَلِىِّ بنِ الْحُسَینِ صَلَواتُ اللّه ِ عَلَیهِم قالا:

اِنَّ اَسْرَعَ الْخَیرِ ثَوابا اَلْبِرُّ واَسْرَعَ الشَرِّ عُقُوبَةً اَلْبَغْىُ وکَفى بِالْمَرْءِ عَیبا اَنْ یَنْظُرَ فى عُیُوبِ غَیْرِهِ ماَیعْمى عَلَیْهِ مِنْ عَیْبِ نَفْسِهِ اَوْ یُؤذى جَلیسَهُ بِما لایَعنیهِ. اَوْ یَنهَى النّاسَ عَمّا لایَسْتَطیعُ تَرْکَهُ.

[اصول کافى، ج 3، ص 200.]

ابوحـمزه ثمالى از امام باقر و امام سـجاد علیهم السلام نقـل کرده کـه فرمـودند: براستى پاداش نیکوکارى «به خویشان و عموم مردم» سریع تر از هر کار خیرى داده مى شود و کیفر ستمکارى «بر مردم یا حاکم اسلامى» زودتر از هر کارى به انسان مى رسد. و براى مرد همین عیب بس که عیبى که در دیگران مى بیند در خویش نبیند یا بى جهت همنشین خود را آزار دهد. یا از کارى که خود توان ترکش ندارد، دیگران را نهى کند.

حدیث سی و شش: دعــا و بـلا

عَنِ الرِّضا علیه السلام قالَ:

قالَ عَلِىُّ بنُ الحُسَینِ علیهم السلام: اِنَّ الدُّعاءَ وَالْبَلاءَ لَیَتَرافَقانِ اِلَى یَوْمِ الْقیامَةِ، اِنّ الدُّعاءَ لَیَرُدُّ الْبَلاءَ وَقَدْ اُبْرِمَ اِبْراما.

[اصول کافى، ج 3، ص 215.]

امام رضا علیه السلام فرمودند: امام سجاد علیه السلام فرموده است: براستى دعا و بلا تا روز قیامت با هم رفاقت و همراهى کنند و همانا دعا بلائى را که قطعى و مستحکم شده، باز مى گرداند.

حدیث سی و هفت: داورى اهـل بیت علیهم ‌السلام

عَنْ حَعیدالهَمدانى قالَ سَأَلْتُ عَلِىَّ بنَ الحُسَینِ علیه السلام:

بِأىِّ حُکْمٍ تَحْکُمُون؟ قالَ: نَحـْکُمُ بِحـُکْم آلِ داودَ، فَاِنْ عَیِینا شیئا تَلَقّانا به رُوحُ الْقُدُس.

[بحارالانوار، ج 25، ص 56.]

حعید همدانى گفته از امام زین العابدین علیه السلام پرسیدم: به چه روشى شما بین مردم قضاوت و حکومت خواهید کرد؟ فرمود: بر روش داورى و حکم خاندان داود علیه السلام و اگر از چیزى ناتوان شدیم، روح القدس به ما الهام مى کند.

حدیث سی و هشت: انحـراف از امـامت

عَن الثُّمالى عَنْ عَلِىِّ بنِ الحُسَینِ علیهم السلام قالَ:

ثَلاثَةٌ لایُکَلِّمُهُمُ اللّه ُ یَوْمَ الْقیامَةِ وَلایَنْظُرُ اِلَیْهِمْ وَلایُزَکیّهِمْ وَلَهُمْ عَذابٌ مـَنَ حَجـَدَ اِماما مـِنَ اللّه ِ اَوْ ادَّعى امِاما مِنْ غـَیرِ اللّه ِ اَوْ زَعَمَ لِفُلانَ وَفُلانٍ فِى اْلإسْلامِ نَصیبا.

[بحارالانوار، ج 25، ص 111.]

ابو حمزه ثمالى از امام چهارم علیه السلام نقل کرده که فرمود: سه گروه اند که خداوند در روز قیامت با آنان سخن نگوید و به آنان نظر نکند و ایشان را پاک نسازد و براى آنان عذابى دردناک است:

۱ ـ کسى که امامِ از سوى خدا را انکار کند.

۲ ـ کسى که امامى از سوى غیرِخدا را بپذیرد. و ادّعا کند.

۳ ـ کسى که خیال کند، فلانى و فلانى از اسلام بهره اى دارند.

حدیث سی و نه: مـؤمن در دولت باطل

وَ قالَ زَینُ العابِدین علیه السلام:

ما مِنْ مُؤمِنٍ تُصیـبُهُ رُفـاهیَةٌ فى دَوْلَةِ الْباطِلِ اِلاّ ابْتُلِىَ قَبْلَ مَوْتِهِ بَبِدَنِهِ اَوْ مالِهِ حَتَى یَتَوَفَّرَ حَظُّهُ فى دَوْلَةِ الْحَقّ.

[بحارالانوار، ج 6، ص 57.]

امام زین العابدین علیه السلام فرمودند: هر مؤمنى که در حـکومت باطل به رفـاه برسد، قبل از مرگ گرفتارى جانى یا مالى پیدا مى کند تـا سـهم او در دولت حـق کاهش نیـابد و کامـل از آن بهـره مـند شود.

حدیث چهل: بــاغ قـبر

وَ قالَ عَلِیُّ بنُ الحُسَینِ علیهم السلام:

اِنَّ الْقَبْرَ رَوْضَةٌ مِنْ رِیاضِ الجَنَّةِ اَوْ حُفَـرةٌ مِنْ حُفَـرِ النّـیران.

[بحارالانوار، ج 6، ص 214.]

امام سجاد علیه السلام فرمودند: هـمانا قـبر بـاغى از باغـهاى بهشـت یا گودالى از گودالهاى آتش جهنم است.

منبع : چهل حدیث « گهرهاى سجادی » علیه السلام‌ ، محمود مهدی پور