حضرت امام معتقد است که عدالت اجتماعی با همه ابعاد آن از مهمترین اهداف نظام اسلامی و بعثت انبیاست؛ زیرا تحقق عدالت وسیله‌ای برای توسعۀ معرفت الله و انسان سازی است. به نظر ایشان، شناخت اسلام و عمل به احکام آن موجب بسط عدالت اجتماعی و از جمله تعدیل ثروت در جامعه می شود. اسلام به دنبال تعدیل است، نه جلو سرمایه را می گیرد و نه می گذارد که سرمایه در دست عده‌ای محدود جمع شود.
جماران: حجت‌الاسلام و المسلمین احمد مازنی، رئیس پیشین کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی یکی دیگر از سلسله یادداشت‌های خود با عنوان «بازگشت به سنت بنیانگذار» را به «اهداف انقلاب از نگاه بنیانگذار» اختصاص داد و نسخه‌ای از آن را در اختیار جماران گذاشت که در ادامه می‌خوانید:
گفته شد که هدف غایی انقلاب اسلامی از دیدگاه بنیانگذار «اعتلای معنوی انسان‌ها» است و سایر اهداف، از جمله هدف‌های اقتصادی مقدمه این هدف هستند. اما در عین حال در سلسله مراتب اهداف انقلاب اسلامی، اقتصاد از جایگاه بسیار مهمی برخوردار است و صاحب‌نظران در این زمینه پژوهش‌های قابل توجهی انجام داده اند.
یکی از پژوهشگران(آژینی، محسن، ۱۳۷۳) اهداف نظام اقتصادی اسلام از دیدگاه امام را چنین طبقه‌بندی کرده است:
۱- هدایت مردم به سمت اخلاق کریمه و ارزش‌های معنوی
۲- استقرار عدالت اجتماعی و اقتصادی در جامعه
۳- رشد استعدادها و شکوفایی قدرت ابتکار و خلاقیت انسان‌ها
۴- ریشه کن کردن فقر در جامعه
۵ - اولویت دادن به منافع و مصالح مستضعفان و محرومان و رسیدگی خاص به آنها
۶- برآوردن نیازهای اقتصادی مشروع و معقول مردم
۷- رشد و شکوفایی اقتصادی و بارور کردن تجارت، صنعت و کشاورزی و. . .
۸ - ایجاد رفاه، آسایش و امنیت اقتصادی برای عموم افراد جامعه
۹- پرهیز از وابستگی اقتصادی به بیگانه و نفی سلطه اجانب بر اقتصاد کشور
۱۰- گسترش مشارکت عمومی مردم به ویژه مستضعفان و محرومان در اقتصاد
محقق محترم در ادامه می گوید:
«از نظر امام اقتصاد اصولا در اسلام هدف نیست، بلکه وسیله و ابزاری برای تکامل معنوی جامعه است.»
در پژوهشی دیگر(میر معزی، هادوی نیا، علی اصغر، ۱۳۹۷) ضمن تأکید بر اعتلای معنوی به عنوان هدف اقتصاد، یکی از رویکردهای نظام اقتصادی مورد نظر بنیانگذار را نیل به استقلال اقتصادی و نفی وابستگی به بیگانگان می‌داند و می‌گوید:«بی تردید لازمۀ استقلال اقتصادی به این معنا، دستیابی به قدرت اقتصادی به مقدار بیش از رقیب خود و خودکفایی در کالاهای ضروری و استراتژیک است.» اما در عین حال بر اهمیت اقتصاد از دیدگاه امام تأکید می کند و می‌گوید:«از دیدگاه امام وابستگی اقتصادی منشأ همه وابستگی‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی به شمار می‌رود. همچنین از دیدگاه ایشان، دستیابی به استقلال بدون خودکفایی در کالاهای ضروری و ارزاق عمومی ممکن نیست.»
در این گزارش پژوهشی، ریشه کن کردن فقر در جامعه و ایجاد رفاه عمومی یکی دیگر از رویکردهای اقتصاد مورد نظر امام است:
«به نظر حضرت امام اقتصاد اسلام به حمایت از فقرا و پابرهنگان تمایل دارد. خدای متعال به ادارۀ امور فقراء دستور داده است و می خواهند که مستمندان مرفّه باشند.»
و در تبیین دیدگاه اقتصادی امام ادامه می‌دهد که:«از کلمات ایشان استفاده می‌شود که محرومیت‌زدایی به معنای ایجاد رفاه عمومی است؛ و رفاه عمومی همواره مورد توجه اسلام بوده است. به عقیده ایشان، اگر به احکام اسلام عمل شود، رفاه برای همه حتی اقلیت‌های مذهبی تحقق خواهد یافت.»
در گزارش پژوهشی مذکور، عدالت اجتماعی و در نتیجه تعدیل ثروت یکی دیگر از رویکردهای اقتصادی امام تلقی شده و چنین گفته شد که:
«حضرت امام معتقد است که عدالت اجتماعی با همه ابعاد آن از مهمترین اهداف نظام اسلامی و بعثت انبیاست؛ زیرا تحقق عدالت وسیله‌ای برای توسعۀ معرفت الله و انسان سازی است. به نظر ایشان، شناخت اسلام و عمل به احکام آن موجب بسط عدالت اجتماعی و از جمله تعدیل ثروت در جامعه می شود. اسلام به دنبال تعدیل است، نه جلو سرمایه را می گیرد و نه می گذارد که سرمایه در دست عده‌ای محدود جمع شود. برنامه‌های اسلام تفاوت فاحش درآمدی بین مردم را کاهش می دهد. و بنابراین اگر در جامعه اسلامی اختلاف طبقاتی شدید وجود داشته باشد، آن جامعه فقط صورت اسلامی دارد و از محتوای اسلام بی بهره است.»
در پژوهش فوق جهت‌گیری های‌کلی در برنامه توسعه و نوسازی کشور از دیدگاه امام چنین ذکر شده:
۱ـ تأکید بر حفظ ارزش‌ها و شئون اخلاقی و اجتماعی و نیز سالم سازی اجتماعات
۲ـ اولویت و تقدم خودکفایی کشاورزی بر بازسازی مراکز صنعتی
۳ـ توسعۀ مراکز علمی و تحقیقاتی به عنوان مهمترین عامل در کسب خوکفایی و بازسازی
۴ـ دوری از تکیه بر صادرات نفت
۵ـ تشویق به تولیدات داخلی و برنامه ریزی برای توسعه صادرات
۶ـ تقویت بنیۀ دفاعی و نظامی کشور و توسعه صنایع تسلیحاتی
۷ـ جلوگیری از انحصار تجارت داخلی و خارجی به افراد خاص متمکن و مرفه و بسط آن به توده‌های مردم و جامعه
۸ـ برنامه ریزی به منظور رفاه متناسب با وضع عامه مردم، توأم با حفظ شعائر و ارزش‌های کامل اسلامی
۹ـ مبارزه با فرهنگ مصرفی
۱۰ـ آزادی واردات و صادرات و به طور کلی تجارت بر اساس قانون و با نظارت دولت در نوع و قیمت
۱۱ـ اولویت رسیدگی به خانواد معظم شهدا، جانبازان، اسرا و مفقودان.[ایثارگران]
۱۲ـ رعایت اصول ایمنی و حفاظتی مراکز و صنایع و ایجاد پناهگاه‌های جمعی برای مردم
۱۳ـ استفاده از نیروهای عظیم مردمی در بازسازی و سازندگی
RSS
کانال اطلاع رسانی
منصور حقیقت‌پور: