روز چهارشنبه چهاردهم شهریورماه سالروز شهادت آیت‌الله حاج شیخ علی قدوسی است. در روز چهاردهم شهریور سال 1360 آیت‌الله قدوسی، دادستان کل انقلاب اسلامی در واقعه بمب‌گذاری دفتر دادستانی تهران توسط گروهک مزدور منافقین ترور شد و به شهادت رسید. آیت‌الله قدوسی با آغاز فعالیت فدائیان اسلام به صف مبارزین پیوست و در جریان نهضت ملی شدن صنعت نفت در مخالفت با حزب توده فعالیت زیادی داشت، اما پس از شکست نهضت ملی و پیروزی کودتاچیان در 28 مرداد 1332، تا سال 1341 مشغول تکمیل دروس حوزوی شد. آیت‌الله قدوسی در کنار تحصیل علم و تهذیب نفس، از حوادث روزگار خود غافل نبود. وی به عنوان یکی از شاگردان برجسته امام خمینی رحمه‌الله، از پختگی و بینش سیاسی برخوردار بود. او به همراه عده‌ای دیگر از اساتید حوزه علمیه قم، از پیشگامان نهضت امام خمینی بودند که فریاد دشمن ستیزی امام را لبیک گفته و همواره در صحنه‌های مبارزه برضد رژیم طاغوت حاضر شدند.
آیت‌الله قدوسی با مشارکت و همراهی مستقیم شهید مظلوم آیت‌الله بهشتی و تنی چند از اساتید حوزه علمیه قم، مدرسه علمیه شهید حقانی را برای برادران‌ و نیز مکتب توحید را برای خواهران تاسیس کردند و خود ایشان‌ مدیریت مدرسه را برعهده گرفت. تاسیس مدرسه حقانی در آن زمان‌ حرکتی سیاسی ـ اجتماعی بود که با دعوت از استادان با تجربه حوزه، طلاب از لحاظ علمی، اخلاقی و سیاسی تربیت‌ و نیروی مورد نیاز انقلاب تامین می‌شد. شهید قدوسی در همه مراحل زندگی، به تقوای استوار و تعهد خلل ناپذیر شناخته می‌شد. او، مواظبت‌ها، دقت‌ها و موشکافی‌هایی در این خصوص داشت و خود به عمل کردن مستحبات و ترک مکروهات بسیار اهمیت می‌داد. از جمله مهم‌ترین کارهای شهید قدوسی که اثر فراوانی بر تمام شاگردان مدرسه داشت، درس‌های اخلاق وی بود که هر هفته، به سان آبی گوارا، روح تشنه شاگردان را سیراب می‌کرد. وی در این درس‌ها، تعبّد، عزت و سرافرازی را به همگان می‌آموخت و رفتار و زندگی عملی او نیز، شاهدی بر راستی و درستی گفتارش بود. در این درس‌ها، خود اشک می‌ریخت و دیگران را به گریه می‌انداخت. وی بسیاری از خطبه‌های نهج‌البلاغه را از حفظ می‌خواند؛ به ویژه خطبه «همام» را که در وصف پرهیزکاران است. سخنان پر مغز او، باچشم گریان و صدای لرزان، چنان اثربخش و تکان دهنده بود که شاگردانش پس از سال‌ها، آن را فراموش نکرده‌اند.
از دیگر ویژگی‌های بارز شهید قدوسی، خداترسی و کوچکی دنیا در نظرش بود که این امر‌ در تمام اظهارنظرها و رفتارهای وی به روشنی دیده می‌شد. او در همه حال‌ خود را در محضر حق احساس می‌کرد، از جاه و مقام ظاهری بیزار بود و به شدت از این که محور گروه و دسته‌ای باشد و افرادی دور او جمع شوند، پرهیز می‌کرد. اگر به مجلسی وارد می‌شد که در آن‌ مکانی برای خواص و جایی برای دیگران در نظر گرفته بودند، سعی می‌کرد در بین افراد عادی بنشیند. نظم دقیق و نمونه شهید قدوسی، زبانزد خاص و عام بود. شاگردانش در مدت 14 سال بهره‌مندی از مدیریت وی، حتی اندکی تاخیر و تخلف از وقت مقرر هم از او ندیدند. وی انضباط بسیار دقیقی داشت و معتقد بود مقررات باید کاملاً اجرا شود و تخلف از ضوابط را از هیچ کس نمی‌پذیرفت. شهید قدوسی در عین مدیریت قاطع و محکم، روحی لطیف و پرمعنویت داشت و در برخورد با افرادی که از سخت‌گیری او در رنج بودند، طوری رفتار می‌کرد که آن‌ها هم به او علاقه داشتند.
راز ماندگاری انسان‌های بزرگ هم چون شهید قدوسی را باید در ایمان و اخلاص و تقوای آنان جست‌وجو کرد. آن انسان وارسته، در تمام اموال و رفتارش‌ تنها خدا را در نظر می‌گرفت و به او توکل می‌کرد. دوری گزیدن از شهرت طلبی و مادیات، نام او را جاودانه کرد و تا اعصار باقی است‌ یادش در دل‌ها می‌ماند. بی‌شک سیر و سلوک معنوی و ویژگی‌های انسانی ـ الهی شهید قدوسی، می‌تواند به عنوان الگو و نمونه‌ای پیشِ روی جوانان جویای کمال و معرفت و در مرتبه‌ای بالاتر الگویی برای خدمتگزاران در دستگاه قضایی کشور قرار گیرد. شهید قدوسی در خصوص انتخاب افراد برای همکاری، به یک ملاک بیش از هر چیز دیگر توجه داشت آن‌ مساله تقوا و نحوه ارتباط با دنیا بود. بارها افرادی برای همکاری خدمت ایشان می‌رسیدند یا از طرف بعضی معرفی می‌شدند که مسئولیت‌های حساس دادستانی را عهده‌دار شوند، ولی چون شهید قدوسی ضعف‌هایی در مورد ملاک فوق از آن فرد سراغ داشت، همکاری او را قبول نمی‌کرد.
شهید قدوسی در برخورد با مراجعه کنندگان‌ از هر طبقه و پایگاه اجتماعی که بودند، حتی اگر با برخوردهای غیراسلامی مواجه می‌شد، اخلاق و آداب اسلامی را رعایت می‌کرد. از این رو، چه بسا اتفاق می‌افتاد که افرادی خدمت آن شهید بزرگوار می‌رسیدند و مدت‌ها وقت می‌گرفتند و حرف می‌زدند، ولی او با بردباری و صبورانه‌ مطالب و شکایات آن‌ها را می‌شنید و وقتی مورد اعتراض واقع می‌شد، می‌فرمود: «برای من سخت است که سخن کسی را قطع کنم [به] صرف این که دیگران منتظرند؛ زیرا او با هزاران امید پیش من آمده است.» شهید قدوسی در عین حال که در انجام تصمیمات و اجرای احکام بسیار قاطع بود، اصرار داشت که مجازات باید در محدوده جرم باشد و از آثار جنبی آن جلوگیری شود. ایشان همچنین معتقد بود در برخورد با هر جرمی، اگر چه بسیار زشت باشد، نباید از محدوده ضوابط و موازین اسلامی خارج شد و هر نوع واکنشی که در مقابل رفتار مجرم صورت می‌گیرد، باید با ملاک شرعی باشد.
حضرت امام خمینی در بخشی از پیامی که به مناسبت شهادت شهید قدوسی صادر کردند، فرمودند: «با کمال تاسف و تاثر حجت‌الاسلام شهید قدوسى به دوستان شهید خود پیوست. شهیدى عزیز که سالیان دراز در خدمت اسلام بود؛ و اخیراً مجاهدات او در راه انقلاب بر همگان روشن است. این جانب سالیان طولانى از نزدیک با او سابقه داشتم، و آن بزرگوار را به تقوا و حسن عمل و استقامت و مقاومت و تعهد در راه هدف مى‏شناختم. شهادت بر او مبارک و وفود الى‌الله و خروج از ظلمات به سوى نور بر او ارزانى باد.» ‏(صحیفه امام، ج‏15، ص173 و 174)

*روزنامه جمهوری اسلامی

  تعداد بازديدها: 259

    نسخه قابل چاپ