| حاشیه‌های یک انتخابات متفاوت انتخابات 11 اسفندماه با تمام حاشیه‌هایی که داشت به پایان رسید و البته در این بین نکاتی نیز همچنان در پسا انتخابات قابل تامل است.
در این دوره از انتخابات، ۶۱ میلیون و ۱۷۲ هزار و ۲۹۸ نفر واجد شرایط برای حضور پای صندوق و رأی دادن بودند. طبق اعلام خبرگزاری دولت، ۲۵ میلیون نفر پای صندوق‌های رأی رفتند. این کمترین میزان مشارکت مردم ایران در ۱۲ دور انتخابات مجلس بعد از انقلاب است.همچنین چهره‌های مشهور فهرست «صدای ملت» از ورود به مجلس شورای اسلامی باز مانده اند.
مقام‌های برگزاری انتخابات در ساعات پایانی قانونی انتخابات اعلام کردند که با با توجه به ازدحام مردم در صف‌های رای‌گیری مدت زمان انتخابات با تایید شورای نگهبان تا ساعت ۲۴ تمدید شد. در این‌دوره از انتخابات، ۶۱ میلیون و ۱۷۲ هزار و ۲۹۸ نفر واجد شرایط برای حضور پای صندوق و رأی دادن بودند. طبق اعلام خبرگزاری دولت، ۲۵ میلیون نفر پای صندوق‌های رأی رفتند. این کمترین میزان مشارکت مردم ایران در ۱۲ دور انتخابات مجلس بعد از انقلاب است. سخنگوی ستاد انتخابات کشور گفت: «استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، خراسان جنوبی، قم، لرستان، چهارمحال و بختیاری، گلستان، خراسان رضوی، خراسان شمالی، ایلام و کرمان از استان‌های پیشرو در انتخابات ۱۱ اسفند هستند.»
چهره‌هایی که رای نیاوردند
فرارو می نویسد: نگاهی به فهرست پذیرفته شدگان در مجلس شورای اسلامی، نشان می‌دهد چهره‌های مشهور فهرست «صدای ملت» از ورود به مجلس شورای اسلامی باز مانده اند، فهرستی که شامل افرادی از جمله علی مطهری، سید محمدبطحایی، منصور حقیقت پورو محمد خوش چهره است. حسن نوروزی، نماینده رباط کریم و بهارستان در مجلس یازدهم نیز از ورود به مجلس آینده بازماند. بسیاری از مخاطبان خبر‌های مجلس شورای اسلامی نوروزی را به عنوان یکی از مدافعان تصویب طرح عفاف و حجاب به یاد دارند.
محمدباقر نوبخت، از حوزه انتخابیه رشت و رئیس سازمان برنامه و بودجه دولت روحانی نیز از دیگر افراد شناخته شده‌ای است که موفق نشد رای لازم برای ورود به مجلس را کسب کند. این در حالیست که نوبخت از حمایت علی لاریجانی برخوردار بود.
محمدرضا باهنر و محمدرضا پورابراهیمی را می‌توان از شناخته شده‌ترین نمایندگانی دانست که برای ورود به مجلس بعدی انتخاب نشدند. البته پورابراهیمی در این باره یک بیانیه منتشر کرده است. در بخشی از این بیانیه اعتراضی نماینده استان کرمان آمده است: «خریدوفروش رأی، اعطای هدایای گسترده به‌منظور تأثیر در انتخابات و انجام تبلیغات خارج از ضوابط از جمله تخلفات گسترده در انتخابات ۱۲ اسفند در حوزه کرمان و راور بوده است.»
باهنر نیز بیانیه‌ای داده و گفته است: «قصدم ادای دین به مردم شریف زادگاه عزیزم و افزودن درصدی به مشارکت در انتخابات و لبیک به ندای رهبر فرزانه انقلاب بود.»
علی اصغر عنابستانی نیز از ورود به مجلس آتی بازمانده است. عنابستانی از ماجرای سیلی به سرباز در سال ۱۳۹۹ شهره شهر شد.
نرخ مشارکت مردم در انتخابات
براساس آمار‌های به ثبت رسیده، به نقل از ایرنا، بیش از ۲۵ میلیون نفر از واجدان شرایط در دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی و ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری شرکت کردند؛ که آمار مشارکت ۴۱ درصدی را برای این دوره از انتخابات رقم زده‌اند. تا پیش از این، کمترین میزان حضور مردم در انتخابات مربوط به انتخابات مجلس یازدهم بوده است. در این انتخابات ۴۲.۵۷درصد در سراسر کشور به پای صندوق رأی رفتند تا تکلیف ۲۹۰ نماینده مجلس را مشخص کنند. بر اساس آنچه که مهر منتشر کرده است، میزان مشارکت مردم تهران در انتخابات ۲۴ درصد ثبت شده. این رقم وقتی پایین‌تر به نظر می‌رسد که بدانیم در انتخابات دور یازدهم مجلس شورای اسلامی که سال ۱۳۹۸ برگزار شد، ۲۶.۲۴ درصد از تهرانی‌ها در انتخابات مشارکت داشتند. در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ در تهران، میزان مشارکت مردم، ۳۴.۳۹ درصد بود. با این اوصاف، کمترین میزان مشارکت مردم تهران در یک انتخابات، در روز ۱۱ اسفند ۱۴۰۲، ثبت شده است.
بررسی ۱۱ دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در کشور نشان می‌دهد که بیشترین میزان مشارکت به پنجمین دوره از انتخابات باز می‌گردد که در تاریخ ۱۸ اسفندماه سال ۷۴ برگزار شد. در این دوره میزان مشارکت ۷۱ درصد بوده است. ریاست مجلسی که با این میزان مشارکت بالا آمد علی اکبر ناطق نوری بود. علیرضا فخاری عصر جمعه ۱۱ اسفندماه، در ستاد انتخابات استان تهران در جمع خبرنگار اظهار کرد: «نرخ مشارکت در استان طبق انتظار و پیش بینی‌ها بوده است»
احمد زیدآبادی، فعال سیاسی در کانال تلگرامی خود درباره نرخ مشارکت در انتخابات نوشت: «عدد و رقم مهم نیست. رسانه‌های اصولگرا مشارکت حدود ۴۰ درصدی در انتخابات مجلس را به عنوان پیروزی، جشن گرفته‌اند. اگر نرخ مشارکت ۲۰ درصد هم می‌شد، آن‌ها باز هم، اعلام جشن و پیروزی می‌کردند. کلاً در کشور ما قرار نیست کسی ذهنیتش را با واقعیت تطبیق دهد، این واقعیت است که باید خودش را با ذهنیت افراد سازگار کند!»
عباس عبدی نیز در یادداشتی با عنوان سراب نوشت: «انتخابات تمام شده است و هیچ اطلاعی از میزان مشارکت و نتیجه آن نیز ندارم. از این رو می‌کوشم که رویکرد خودم را بنویسم. البته در مقام تحلیل، هرچه که لازم بوده یا در توان داشته‌ام، پیش‌تر نوشته بودم و هنگام تبلیغات انتخاباتی، حتی نوشته‌های تحلیلی نیز تعبیر به کنش سیاسی می‌شود. فراموش نکنیم که قریب به اتفاق مردم در هفته گذشته تصمیم خود را در باره اصل مشارکت انتخاباتی گرفته بودند و هر گونه تأیید و ردی از انتخابات تأثیری بر تصمیم آنان نداشت. ولی هر تحلیل انتقادی که منتشر می‌شد، از طرف حکومت به منزله دعوت مردم به عدم شرکت بود و این چیزی نبود که مورد نظرم باشد، زیرا حتی در گفت‌وگو‌های فردی نیز کسی را به عدم شرکت تشویق نکردم.»
علی‌اکبر رائفی‌پور در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «دشمن فشار آورد تا مردم در انتخابات شرکت نکنند می‌گفتند مشارکت در تهران ۹ درصد بیشتر نخواهد بود، اما در محاسباتشان بر روی رای اولی‌ها و جوانان حساب نکرده بودند و حالا خبر دردناک برایشان اینکه حدود یک ساعت پیش مشارکت در تهران ۱۱.۲ ٪ را رد کرد. جوانان عزیز آرام نگیرید و افراد بیشتری را به صندوق‌ها دعوت کنید فارغ از نتیجه انتخابات ما پیروز شده ایم، چون حرف رهبرمان روی زمین نماند و به لطف خدا مشارکت خوب است با تمام توان ادامه دهید.» سید محمد آقامیری، استاندار قم نیزدر پیامی از حضور حماسی مردم این استان در انتخابات ۱۱ اسفند در حوزه انتخابیه قم، کهک و جعفرآباد تقدیر و اعلام کرد حضور مردم این استان در انتخابات بسیار پرشور بوده است. بنا بر گزارش‌ها، نتیجه انتخابات مجلس شورای اسلامی در حوزه انتخابیه قم، کهک و جعفر آباد به این شرح است که حجت الاسلام مجتبی ذوالنوری با ۱۴۹ هزار و ۲۸۳ رای - ۳۸.۰۲ درصد آرا، محمدمنان رئیسی با ۱۰۵ هزار و ۱۴۷ رای - ۲۷ درصد آرا و حجت الاسلام قاسم روانبخش با کسب ۷۸ هزار و ۵۴۵ رای - ۲۰.۱۶ درصد آرا را به خود اختصاص داده اند.
عدم مشارکت سیدمحمدخاتمی در انتخابات
یکی از حواشی انتخابات روز گذشته، عدم شرکت سیدمحمد خاتمی، رئیس جمهوری پیشین ایران و چهره شاخص جریان اصلاح طلبی، در انتخابات بود. نزدیکان سید محمد خاتمی مانند جواد امام و سید محمد خاتمی رسما تایید کردند که او در انتخابات مجلسین خبرگان و شورای اسلامی شرکت نکرده است.
پایان زمان رأی گیری انتخابات اسفند ۱۴۰۲ اعلام شد و سید محمد خاتمی در این انتخابات رأی نداد. او قبلا نیز از راهبرد جبهه اصلاحات ایران در انتخابات حمایت کرده بود.
سریال درگیری‌های قالیباف و جبهه پایداری به پایانی خوش رسید؟!
طی ماه‌های منتهی به انتخابات مجلس شورای اسلامی، محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی و جریان سیاسی موسوم به پایداری، ماه‌ها درگیر حواشی بودند. قالیباف برای مخاطب قرار دادن برخی از چهره‌های سرشناس جبهه پایداری از عباراتی مثل «سوپر انقلابی» و گروهی که «همیشه طلبکار» هستند، استفاده می‌کرد. اگرچه درگیری‌های بین قالبیاف و برخی از افراد جبهه پایداری ریشه دار است و قدمتی دیرینه دارد، اما در ماه‌های اخیر تشدید شده بود. شاید به خاطر همین دلایل باشد که شکل گیری فهرست «ائتلاف قالیباف و جبهه پایداری» تا این حد مورد توجه قرار گرفت. در دور پیشین مجلس شورای اسلامی، بسیاری از اصولگرایان از فهرست ائتلافی این دو گروه استقبال کردند و اکنون نیز با نگاهی به برگزیدگان پایتخت، به این نتیجه می‌رسیم که ائتلاف مذکور، یک بار دیگر تا حد زیادی موفقیت آمیز بوده است. این در حالیست که فهرست صدای ملت به سرلیستی علی مطهری آنچنان که انتظار می‌رفت موفق ظاهر نشده است.
البته ائتلاف قالیباف و اعضای جبهه پایداری با حواشی دیگری نیز همراه بود. بعد از حذف خودخواسته یا اجباری محسن دهنوی از لیست جبهه پایداری و جایگزینی سیدمحمود نبویان که اتفاقا در تهران بیشترین رای را کسب کرده است، محسن پیرهادی از نیرو‌های نزدیک به قالیباف در نامه‌ای به غلامعلی حدادعادل، رییس شانا نسبت به این جایگزینی اعتراض کرده و گفته است که باید این سهم به وی تعلق می‌گرفته است. در نامه‌ای که پیرهادی خطاب به رییس و اعضای شورای انتخاب شورای ائتلاف نیرو‌های انقلاب در شهر تهران و همچنین مدیر نظارت و بازرسی ائتلاف نسبت به طی نشدن فرآیند قانونی شورای ائتلاف نوشته و در آن خواستار تغییر فهرست شده، می‌خوانیم: «حسب اطلاع از اعضای متعددی از شورای انتخاب در فرآیند انتخاب اعضای فهرست تهران، قواعد و فرآیند قانونی به درستی و صحت اجرا نشده و به طور مشخص بعد از خروج آقای محسن دهنوی، نفر بعدی که اینجانب با آرای برابر ۱۸ رای با نفر آخر و با قرعه‌کشی انتخاب نشدم؛ می‌بایست جایگزین ایشان می‌شدم که متاسفانه فرد دیگری که در فرآیند بررسی دارای ۷ رای بود، جایگزین شد.»
نقاط قوت انتخابات ۱۴۰۲ از نگاه یک خبرگزاری
ایسنا اما درباره انتخابات نوشت: انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری جمعه ۱۱ اسفند ۱۴۰۲ برگزار شد. انتخاباتی که نسبت به ادوار قبل، چند نقطه قوت داشت.
به گزارش ایسنا، یکی از نقاط قوتی که در انتخابات ۱۴۰۲ وجود داشت برگزاری انتخابات با کمترین مشکل بود که از دلایل اصلی آن این بود که برای اولین بار احراز هویت تماما الکترونیکی انجام شد.
در دوره‌های گذشته فرآیند احراز هویت یکی از دلایل طولانی شدن روند رای‌گیری بود اما برگزاری انتخابات الکترونیک و احراز هویت برخط این مشکل را در این دوره حل کرد. با وجود اینکه این اتفاق برای اولین بار صورت می‌گرفت، کمترین قطعی سیستم‌ها و آسان بودن شناسایی از نکات قابل ملاحظه برگزاری انتخابات بود.
از طرفی در بسیاری از ادوار انتخابات به خصوص در سال‌های اخیر، حاشیه‌های زیادی توسط برخی نامزدها یا طرفدارانشان ایجاد می‌شد اما هم قانون جدید انتخابات که حد و حدود تبلیغات را برای کاندیداها و طرفدارانشان مشخص کرده و هم کنترل درست نهادهای نظارتی از عوامل اصلی این موضوع بود.
ضمن اینکه نحوه تبلیغات به خصوص در رسانه‌ها و صداوسیما نسبت به ادوار گذشته تفاوت چشمگیری داشت. با وجود اینکه انتقاداتی نسبت به قانون انتخابات در تبلیغات به خصوص مدت زمان آن وجود دارد که در فرصت مناسب باید به آن پرداخت، اما فراهم شدن زمینه تبلیغات رایگان برای کاندیداها در رسانه‌ها و ایجاد شبکه‌های تلویزیونی در سراسر کشور از عواملی بود که فرصت برابری را برا نامزده ایجاد کرد.
به خصوص برای کاندیداهای کمتر شناخته شده و کسانی که بودجه خاصی برای هزینه تبلیغاتی نداشتند این روش بسیار مناسب بود. ضمن اینکه هر دوره با چاپ تبلیغات کاغذی علاوه بر هزینه بیهوده، اسراف زیادی صورت می‌گرفت که در این دوره با روش جدید این میزان هم به مقدار زیادی کاهش یافت.
شبکه‌های اجتماعی و ایجاد بستر مناسب در پلتفرم‌های داخلی هم از موضوعات قابل توجه تبلیغات در این دوره بود.
از سوی دیگر بر اساس گزارش‌ها، مجریان و ناظران انتخابات از وزارت کشور و شورای نگهبان کمترین تخلفات را داشته‌اند و شکایت خاصی از سوب نامزدها در این زمینه ثبت نشده است.
همچنین با وجود اینکه در بیشتر ادوار انتخابات با امنیت کامل برگزار می‌شد، اما در این دوره به خصوص با حوادث یک سال اخیر برخی شائبه‌هایی را درباره امنیت در روز انتخابات مطرح می‌کردند اما در این زمینه هم انتخابات ۱۴۰۲ بدون هیچ مشکل امنیتی برگزار شد.
اینها تنها چند نکته قوت درباره روند برگزاری انتخابات ۱۴۰۲ بود که نیاز به بررسی بیشتر دارد. البته مانند هر فرآیندی، نقاط ضعفی هم وجود دارد که باید آسیب‌شناسی و برطرف شود.
*ابتکار
|
