احسان انصاری: شرایط اجتماعی انتخابات مجلس آینده به چه صورت است؟آیا جامعه در شرایط انتخاباتی قرار گرفته است؟چرا فضای اجتماعی قبل از انتخابات مانند انتخابات گذشته نیست و کم رونق است؟«آرمان ملی» برای پاسخ به این سوالات با دکتر مجید ابهری، رفتارشناس اجتماعی گفت وگو کرده است.
ابهری معتقد است:«مردم همچنان از آرمان‌های انقلاب و نظام دفاع می‌کنند و با آن همراهی می‌کنند. این رودیکرد انتخاباتی نیز از بی‌مهری‌هایی است که برخی مدیران ناکارآمد مسبب آن هستند. در سال‌های اخیر بیکاری و رانتخواری ارکان بسیاری از فسادها بوده و گاهی نامشخص بودن بخش قابل توجهی از برنامه‌ها و دستورات؛ خود اساس تضادها و تنش‌هاست. بنابراین هرجا که دولت‌ها یا سازمان‌های تابعه بنا را بر گنگ‌گویی و نسنجیده‌خواهی بگذارد ماموریت آشفته‌سازی خواهد بود. مردم از این همه کم لطفی خسته شدهاند.تبعیض‌ها دلزده‌شان کرده وگرنه از نظام دلخور نبوده ورفتار فرصت‌طلبان آزارشان می‌دهد». در ادامه ماحصل این گفت وگو را می‌خوانید.
*ارزیابی شما از شرایط اجتماعی برای حضور در انتخابات مجلس آینده چیست؟آیا اقشار مختلف مردم تمایل به حضور در انتخابات دارند؟
مردم ایران درطول تاریخ همواره وفاداری و ایمان به آرمان‌های فرهنگی و ملی را به اثبات رسانده‌اند.بعداز پیروزی انقلاب اسلامی نیز تقدیس و حراست از مقدسات دینی را به معیار های فوق پیوند زده‌اند.کمبودها، مشکلات اقتصادی همراه با گرانی‌ها و کمیاب شدن برخی از کالاها نیز نتوانست این ملت استوار را به زانو در آورد.8سال جنگ تحمیلی؛شهدا و جانبازان و آزادگان در دوران جنگ داغ‌های سنگینی برسینه‌های خانواده‌های ایرانی از هر قوم ومنطقه‌ای گذاشته و برخی از خانواده‌ها هنوز هم در انتظاری سخت درانتظار بازگشت جگر گوشه‌های خود هستند.تحریم‌های چهل و چهار سال گذشته این مردم نستوه را با مشکلات متعدد روبه‌رو ساخته و مقاومت این ملت به الگوی تاریخی درجهان تبدیل شد.به یاد داشته باشیم که آزارهای مختلف یک ساعت ویک روزمردم را راحت نگذاشت وبلایا وبیماری‌های متعدداز سیل و زلزله و کرونا و دشواری‌های دیگر نیز مزید بر علت‌ها گردیدند.با این وجود فقدان مدیریت منجسم، ضعف برنامه‌ریزی و کاستی‌های مدیریت در راستای مبارزه بافساد وتبعیض و رانت خواری از یک سو و در یک جمله کم توجهی به مشکلات مردم؛ از عوامل دوری و فاصله گرفتن از مدیریت و مدیران اجرایی است که به قهر مردم تعبیر می‌شود.
*چرا جامعه به شرایطی رسیده که مردم در این وضعیت با انتخابات قرار گرفته‌اند؟
واقعیت این است که مردم همچنان از آرمان‌های انقلاب و نظام دفاع می کنند و با آن همراهی می‌کنند. این رودیکرد نیز از بی مهری هایی است که برخی مدیران ناکارآمد مسبب آن هستند. در سال های اخیر بیکاری و رانتخواری ارکان بسیاری از فسادها بوده و گاهی نامشخص بودن بخش قابل توجهی از برنامه‌ها و دستورات؛ خود اساس تضادها و تنش‌هاست. بنابراین هرجا که دولت‌ها یا سازمان‌های تابعه بنارا بر گنگ‌گویی و نسنجیده خواهی بگذارد ماموریت آشفته سازی خواهد بود. مردم از این همه کم لطفی خسته شدهاند.تبعیض ها دلزده شان نموده وگرنه از نظام دلخور نبوده ورفتار فرصت طلبان آزارشان می دهد. کوچک تر شدن سفره های مردم ناشی از دوعامل گرانی های قطاری و لجام گسیخته و ضعف وفقدان مدیریت کارآمد بر ابعاد تولید وعرضه و قیمت گذاری ونظارت کارآمد بر این وجوه می باشند.این در حالی است که احتکار و انبار کردن ارزاق عمومی وبعضا صدور غیر مجاز آنها به کمبود کالاهای ضروری در بازار منجر می شود.از نگاه رفتار شناسی سیاسی ایجاد تنگناهای اقتصادی و کمبودهای مصنوعی موتوری بر سرعت بخشیدن به ناراضی تراشی آنهم در طبقات کم درآمد،بازنشسته،بیکار می باشد. بدون تردید فقدان نظارت متمرکز از علل نافذ در بروز برخی از نابسامانی‌های موثر در وقوع مشکلات اخیر می باشند. گرانی‌ها زندگی مردم را سخت کرده و چالش‌های زیادی را در زندگی آنها به وجود آورده است. امروز میزان فقرا نسبت به گذشته بیشتر شده و بسیاری از مردم که تا دیروز در وضعی مناسبی زندگی می‌کردند به دلیل گرانی‌ها با چالش‌های جدیدی در زندگی خود مواجه شدهاند.در چنین شرایطی چگونه می‌توان انتظار داشت مردم به صورت پرشور در انتخابات حضور پیدا کنند؟ نکته دیگر اینکه آرای خاکستری که نقش تعیین کننده ای در انتخابات دارد نیز براساس شرایط انتخابات به سود هر کدام از جریان های سیاسی در حالت نوسان قرار داشته است.این در حالی است که در انتخابات آینده شرایط آرای خاکستری نیز وضعیت پیچیده ای دارد و احتمال به صحنه آمدن آنها ضعیف است.
*در چنین شرایطی ثمربخش بودن نتیجه انتخابات تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد؟
به هر حال کسانی که مسبب وضعیت موجود هستند باید شرایط امروز جامعه را نیز در نظر می‌گرفتند. در انتخابات گذشته وعده‌های زیادی به مردم داده شده اما به این وعده ها عمل نشده است و مردم نسبت به کاندیداهای انتخاباتی با بی اعتمادی نگاه می کنند و فعالیت آنها را در زمان انتخابات بیشتر برای رأی آوری می دانند. مردم در انتخابات گذشته به این نتیجه رسیده اند که بین حرف و عمل کاندیداهای انتخاباتی فاصله است و هر کاندیدای که در انتخابات به پیروزی دست پیدا می کند نه تنها نسبت به وعده‌هایی که به مردم داده بی‌تفاوت است و بلکه حاضر نیست نسبت به عملکرد خود پاسخگو باشد.به همین دلیل نیز هر چه انتخابات بیشتری در کشور برگزار شد میزان مشارکت در انتخابات کاهش پیدا کرد. به عنوان مثال آخرین انتخابات ریاست جمهوری که در کشور برگزار شد نسبت به انتخابات گذشته با میزان مشارکت کمتری همراه بود.مردم از نمایندگان مجلس انتظار دارند صدای آنها باشند.در واقع نماینده مجلس باید صدای مردم کوچه و بازار و خیابان باشد.مردم انتظار دارند اگر مدیری در مسیر صحیح حرکت نمی کند و یا تصمیمی می گیرد که برخلاف خواسته های آنها است نمایندگان در مقابل آن بایستند و تلاش کنند وی را به مسیر صحیح برگردانند. در واقع انتظار مردم از نمایندگان مجلس حرکت در مسیر خواسته های آنها و برخورد با مدیرانی است که برخلاف مسیر آنها حرکت می کنند.پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران بیشترین تعداد انتخابات در تاریخ ایران برگزار شده است.هدف اصلی جمهوری اسلامی نیز مشارکت مردم در تصمیم گیری هایی بود که به شکل های مختلف به سرنوشت آنها ارتباط پیدا می کرد. با این وجود هر چه از پیروزی انقلاب اسلامی گذشته میزان دخالت مردم در تصمیم گیری ها به دلایل مختلف و از جمله تنگ نظری ها برخی افراد کاهش پیدا کرد.این در حالی است که در اغلب کشورها احزاب نقش مهمی در شکل دهی و جهت دهی به آرای مردم دارند و تلاش می کنند آرای مردم با ارائه برنامه‌های خود به سمت خود بکشانند. این در حالی است که این وضعیت در ایران وجود ندارد و انتخابات به صورت فصلی و بدون پشتوانه و برنامه‌ریزی برگزار می‌شود.
*چگونه می‌توان در زمان باقی مانده تا انتخابات شرایط را تغییر داد؟
در مرحله نخست باید به مشکلات مردم توجه کرد و آنها را حل کرد. اگر دولت می‌خواهد مشکلات مردم را حل کند باید بدون توجه به سلیقه سیاسی نخبگان و تنها بر اساس تخصصی که دارند از آنها استفاده کند.امروز ما با گرانی‌های ساعتی و لحظه‌ای مواجه هستیم.در مرحله نخست ما باید ریشه‌های این گرانی‌ها را پیدا کنیم و سپس برای آن برنامه‌ریزی کنیم. بدون تردید پیدا کردن ریشه‌های این گرانی‌ها کار سختی نیست. بااین‌وجود پیدا کردن راه‌حل برای این گرانی‌ها مستلزم این است که برنامه‌ریزی دقیق و بلندمدتی وجود داشته باشد که متأسفانه چنین برنامه‌ریزی‌هایی وجود ندارد.نخبگان،اندیشمندان و دلسوزان که امروز در حاشیه نشسته‌اند و گوشه عزلت گزیده‌اند باید به میدان بیایند تا مشکلات مردم را حل کنند.امروز مسأله اصلی کشور قوت لایموت و سلامتی مردم است.امروز عزت اسلام و ایران در میان است و به همین دلیل نباید این مسائل را فدای سلایق سیاسی کرد.همه ما در یک کشتی نشسته‌ایم. به همین دلیل اگر این کشتی سوراخ شود و یا اینکه شکسته شود اینکه کسی از آن جان سالم به درببرد دشوار خواهد بود.انتشار برخی اخبار درباره ارقام اختلاس‌ها و خروج ارز از کشور در شرایط کنونی موجب شکنجه روحی و روانی مردم است.در حال حاضر60 درصد مردم زیرخط فقر زندگی می‌کنند.بسیاری از مردم به دنبال امنیت غذایی هستند.مردم هنگامی‌که ناهار خود را می‌خورند نگران وضعیت شام خود هستند. این‌گونه نگرانی و احساس عدم امنیت پیامدهای ناگواری برای جامعه به همراه خواهد داشت. بسیاری از آسیب‌های اجتماعی امروز جامعه ایران ناشی از گرانی و فقر است.اقشار بیکار، کم‌درآمد و بازنشسته تأثیرپذیری بیشتری را از گرانی و تورم لجام‌گسیخته در جامعه خواهند داشت. ۷۰ درصد از اضطراب‌ها در میان اقشار کم‌درآمد ناشی از گرانی است.وقتی نان‌آور خانواده توانایی تأمین نیاز‌‌‌‌های یک خانواده را ندارد، هنگام بازگشت به خانه دچار اضطراب و استرس می‌شوند. در پاسخگویی به همسر و فرزندان هم این استرس به سراغ آنها می‌آید. فشار‌‌‌‌های روحی و روانی باعث بروز تنش‌‌‌‌های رفتاری می‌شود، این‌گونه افراد با کوچک‌ترین تنش اجتماعی از کوره در رفته و باخشم با شهروندان برخورد می‌کنند. اگر کسی می خواهد شرایط را تغییر بدهد باید این مشکلات مردم را حل کند.
*آرمان ملی
