همراهی تمام‌عیار روسیه با شیوخ ثروتمند عرب علیه ایران در رابطه با جزایر سه‌گانه بار دیگر بر «زیاده‌خواهی عربی»، «وقاحت روسی» و «انفعال ایرانی» صحه گذاشت.
ششمین نشست مجمع همکاری اعراب و روسیه در سطح وزیران خارجه هفته گذشته در مراکش برگزار شد. این نشست همچنانی که از نامش پیداست باید بر راه‌های تقویت همکاری بین کشورهای عربی و روسیه در زمینه‌های مختلف تمرکز می‌داشت ولی در بخش مهمی ازبیانیه مشترک پایانی دوباره بر ادعای واهی امارات درخصوص مالکیت بر جزایر سه‌گانه تاکید شد. این ادعا با استناد به بیانیه مشترک کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و روسیه در ژوئیه 2023 (19تیر) دوباره مطرح گردید
در این میان نکته حائز اهمیت، حمایت مجدد روس‌ها از ادعای اماراتی‌ها، علیرغم اشراف به حساسیت‌های تهران در خصوص تمامیت ارضی ایران بود. بیانیه مذکور در یک جمله بندی تکراری مانند بیانیه 19 تیر (10 ژوئیه)، از ادعای امارات بر سر مالکیت بر جزایر ایرانی تنب بزرگ و کوچک و جزیره ابوموسی و ارجاع پرونده به دیوان بین‌المللی دادگستری حمایت کرد. سوال اینجاست که علت یا علل حمایت مجدد مسکو از ادعای باطل ابوظبی با آگاهی و اشراف کرملین بر حساسیت تهران در خصوص این جزایر چیست؟
تیرماه امسال نیز در بیانیه پایانی نشست مشترک روسیه و کشور‌های عضو شورای همکاری خلیج فارس، بیانیه‌ای امضا شد که در آن از ادعاهای امارات بر جزایر سه‌گانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی حمایت شده بود؛ و این موضوع با واکنش گسترده نخبگان سیاسی مواجه و در نهایت وزارت خارجه مجبور به احضار سفیر روسیه در ایران شد.
ولی متاسفانه روس‌ها بار دیگر پا را از گلیم خود فراتر گذاشته و در ششمین نشست مجمع همکاری کشور‌های عربی و روسیه که در مراکش و با حضور وزیر امور خارجه روسیه و وزرای خارجه کشور‌های عربی برگزار شد، خواستار ارجاع پرونده جزایر سه‌گانه به محاکم بین‌المللی شدند و از ایران خواسته شد به مذاکره بر سر این جزایر تن دهد!
مع‌الاسف ادعا‌ها درباره جزایر سه‌گانه ازسوی امارات درحالی به اوج رسیده که این کشور توانسته است در ادامه زیاده خواهی‌ها خود، سایر کشور‌های عربی را در قالب سازمان‌های منطقه‌ای همچون شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب را با خود همراه کند و از همه ابزار‌های سیاسی خود در منطقه بهره‌برداری ‌نماید.
ازسوی دیگر، امارات امسال توانسته است کشورهایی همچون روسیه، چین و ژاپن را در مورد زیاده خواهی‌های مرتبط با جزایر سه‌گانه با خود همراه کند. در این میان، روسیه در اقدامی کم سابقه و غیردوستانه، در چند ماه اخیر دو بار در چارچوب سازمان‌های منطقه‌ای عربی از جمله شورای همکاری خلیج فارس و مجمع همکاری کشور‌های عربی و روسیه، با ادعا‌های امارات همراه شده است.
هشدار به روس‌ها
در واکنش به این خنجر روس‌ها، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران مطالب مندرج در بخشی از بیانیه ششمین نشست مجمع همکاری عرب و روسیه درباره جزایر سه‌گانه ایرانی را بی‌اساس دانست و آن‌ را محکوم کرد. «ناصر کنعانی» تاکید کرد: جزایر ایرانی ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک واقع در آب‌های نیلگون خلیج فارس، تعلق ابدی به ایران داشته و جزء جدایی‌ناپذیر سرزمینی جمهوری اسلامی ایران است. جمهوری اسلامی ایران موضوع تمامیت ارضی و حاکمیتی خود بر جزایر سه‌گانه را قابل مذاکره و گفت‌وگو ندانسته و هر ادعایی از هر طرف در این خصوص را مردود تلقی می‌کند و به هیچ وجه از حقوق حاکمیتی و سرزمینی خود عدول نخواهد کرد.
سخنگوی وزارت امور خارجه با تاکید بر سیاست تقویت روابط با همسایگان و لزوم احترام به اصل حسن همجواری اعلام کرد: جمهوری اسلامی ایران از کلیه همسایگان شمالی و جنوبی خود می‌خواهد با مدنظر قرار دادن ظرفیت‌های بالفعل و بالقوه موجود در سطوح دوجانبه و منطقه‌ای، در راستای تقویت مناسبات گام برداشته ‌و از طرح و تکرار برخی ادعاهای مردود اجتناب کنند. کنعانی تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران در حفظ تمامیت سرزمینی خود ذره‌ای تردید نخواهد داشت.
حمایت مجدد روسیه از موضع امارات در قبال جزایر سه‌گانه ایران همچنین با انتقاد وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران (امیرعبداللهیان) و مشاور رهبری در امور بین‌الملل (علی‌اکبر ولایتی) مواجه شد. سرگئی لاورف وزیر خارجه روسیه هم در واکنش به این انتقادها، در گفت‌وگوی تلفنی با وزیر خارجه ایران مدعی شد که حاکمیت و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران همواره مورد احترام روسیه بوده است!
در این رابطه وزیر خارجه ایران جزایر سه‌گانه ایرانی را جز لاینفک تمامیت ارضی ایران دانست و تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران هر ادعایی ازسوی هر طرفی در این خصوص را کاملا مردود می‌داند.
امیرعبداللهیان به لاوروف یادآوری کرد: احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی کشور‌ها از اصول بنیادین در مناسبات کشورهاست و تهران در موضوع احترام به تمامیت ارضی و مباحث حاکمیتی ایران با هیچ طرفی تعارف ندارد.
وزیر امور خارجه روسیه نیز در اظهاراتی ریاکارانه روابط مسکو و تهران را راهبردی دانست و ادعا کرد: "حاکمیت و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران همواره مورد احترام روسیه بوده است و این سیاست رسمی مسکو هیچگاه نباید مورد تردید قرار گیرد. ما در مذاکرات تنظیم بیانیه پایانی نشست مراکش به صراحت، احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی ایران را مورد توجه قرار دادیم!"
واکنش‌های گسترده به بیانیه روسیه و اعراب
بیانیه ضد ایرانی، روسیه و کشور‌های عربی حوزه خلیج فارس با واکنش‌های داخلی بسیاری همراه شد.ناصر نوبری سفیر ایران در شوروی سابق تاکید کرد که وزیر خارجه روسیه در تماس تلفنی با وزیر خارجه ایران خدعه کرده درحالی که روس‌ها سه جزیره را جزء تمامیت ارضی ایران نمی‌دانند!
حشمت‌الله فلاحت پیشه، رئیس کمیسیون سیاست خارجی مجلس دهم در واکنش به بیانیه مسکو و اعراب درمورد جزایر سه‌گانه گفت: وقتی همراهان رئیس‌جمهور ایران پله‌های کاخ کرملین را می‌شمردند، عوامل پوتین پیش‌نویش بیانیه ضدایرانی جدیدی را در ابوظبی تهیه می‌کردند. این نمونه تازه ساده لوحی در سیاست خارجی ایران است.
اشاره فلاحت پیشه به سخنان معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه است که گفته بود: رئیسی را در روسیه، عالی تحویل گرفتند؛ پوتین 76 پله پایین آمد تا ماشین، رئیس‌جمهور را استقبال کرد؛ باوجود برف شدید، تا زمان حرکت ماشین، تکان نخورد.
نصرت‌الله تاجیک سفیر سابق ایران هم در واکنش به بیانیه مسکو و اعراب درمورد جزایر سه‌گانه گفت: روس‌ها برای حل مشکلاتشان از جیب ایران هزینه می‌کنند! هرگونه توسعه روابط با روس‌ها به هر نوع، سرمایه‌گذاری روی آب است! روسیه مشکلاتی دارد که از نقاط ضعف ایران سوء استفاده می‌کند.
فریب رندی روس‌ها را نخوریم
به خوبی پیداست که روسیه در این ماجرا شریک دزد و رفیق قافله است. یعنی در ادعای امارات شراکت دارد و با ایران رفاقت! اما این رفاقت چنان نیست که دولت روسیه از امضای بیانیه‌ای که ناقض تمامیت ارضی ایران است، خودداری کند!
معنای این رفتار سیاسی چیزی جز این نیست که رابطه با امارات و سایر کشورهای عربی منطقه برای روسیه مهم‌تر از آن است که آن را با تاکید بر تمامیت ارضی ایران مخدوش کند.
کاملا پیداست که برای روسیه تداوم روابط مطلوب با کشورهای عربی منطقه مهم‌تر از حاکمیت ایران بر جزایر سه‌گانه است. البته بر روس‌ها ایراد چندانی نیست. آن‌ها به منافع ملی خودشان می‌اندیشند. ولی آیا بازنگری در روند رو به رشد پیوندهای سیاسی عمیق ایران و روسیه، درنگی در راستای منافع ملی ایران نیست؟
متولیان سیاست خارجی کشور باید به این پرسش پاسخ دهند، چرا به‌رغم اتهامات به ایران در رابطه با حمایت از روسیه در جنگ اوکراین و هزینه‌هایی که در این رابطه متحمل شده ایم، همچنان با وقاحت روسی در رابطه با جزایر سه‌گانه روبه رو هستیم؟ دستگاه سیاست خارجی باید پاسخ دهد، بعد از تیرماه امسال که روس‌ها با امارات درباره جزایر سه‌گانه همراه شدند، چه اقداماتی باید انجام می‌داده و نداده‌اند تا بار دیگر روس‌ها به خود اجازه تکرار چنین اشتباهی را ندهند؟
در این میان «وقاحت روسی» جای تامل بسیار دارد. وقاحت از این جهت که جمهوری اسلامی ایران یکی از معدود کشورهایی بوده که در جنگ اوکراین به حمایت نظامی- تسلیحاتی از روسیه متهم شده است و در مقابل، کشورهای عربی و از جمله امارات نه تنها اعلام بی‌طرفی کرده و از روسیه حمایت نکرده اند، بلکه در مواقعی در چارچوب دستورکار امنیتی غرب و آمریکا، کمک‌های نیز به اوکراین داشته‌اند.
اینکه امارات در سال جاری بیش از هر زمان دیگری تلاش کرده، موضوع جزایر سه‌گانه را در صدر دستورکارهای سیاسی منطقه قرار دهد، تا حدود زیادی به انفعال دستگاه سیاست خارجی کشورمان مربوط می‌شود؛ انفعالی که منجر به همراه شدن «شرکایی» همچون روسیه و چین با ادعاهای امارات شده است.
نتیجه چنین انفعالی این بوده که روسیه و چین به این جمع بندی رسیده‌اند که همصدا شدن با زیاده خواهی‌های امارات برای آن‌ها هزینه‌ای نخواهد داشت، به ویژه برای روس‌ها که چنین ادراک کرده‌اند تحت هر شرایطی کمک‌های ایران را دریافت می‌کنند؛ حتی اگر اقدامات آن‌ها در مغایرت کامل با تمامیت ارضی ایران باشد!
به گفته کارشناسان، وقت آن رسیده است که دستگاه سیاست خارجی کشور از این انفعال هزینه‌زا خارج شود تا هم امارات را در رابطه با جزایر سه‌گانه یک گام عقب‌تر براند و هم به کشورهایی همچون روسیه نشان دهد که بازی با منافع ملی و تمامیت ارضی ایران برای گرفتن امتیاز از اعراب، هزینه دارد و قابل تحمل نیست! در غیر این صورت، بعید نیست روزی همین کشورها پرونده‌ای برای ایران در شورای امنیت درباره جزایر سه‌گانه تشکیل دهند!

*همراهی تمام عیار روسیه با شیوخ ثروتمند عرب علیه ایران در رابطه با جزایر سه‌گانه بار دیگر بر«زیاده خواهی عربی»، «وقاحت روسی» و «انفعال ایرانی» صحه گذاشت
*روس‌ها بار دیگر پا را از گلیم خود فراتر گذاشته و در ششمین نشست مجمع همکاری کشور‌های عربی و روسیه که در مراکش و با حضور وزیر امور خارجه روسیه و وزرای خارجه کشور‌های عربی برگزار شد، خواستار ارجاع پرونده جزایر سه‌گانه به محاکم بین‌المللی شدند و از ایران خواسته شد به مذاکره بر سر این جزایر تن دهد!
*وقتی همراهان رئیس‌جمهور ایران پله‌های کاخ کرملین را می‌شمردند، عوامل پوتین پیش‌نویش بیانیه ضدایرانی جدیدی را در ابوظبی تهیه می‌کردند. این نمونه تازه ساده لوحی در سیاست خارجی ایران است
*روس‌ها برای حل مشکلاتشان از جیب ایران هزینه می‌کنند! هرگونه توسعه روابط با روس‌ها به هر نوع، سرمایه‌گذاری روی آب است! روسیه مشکلاتی دارد که از نقاط ضعف ایران سوءاستفاده می‌کند
*به خوبی پیداست که روسیه در این ماجرا شریک دزد و رفیق قافله است. یعنی در ادعای امارات شراکت دارد و با ایران رفاقت! اما این رفاقت چنان نیست که دولت روسیه از امضای بیانیه‌ای که ناقض تمامیت ارضی ایران است، خودداری کند!
*آیا بازنگری در روند رو به رشد پیوندهای سیاسی عمیق ایران و روسیه، درنگی در راستای منافع ملی ایران نیست؟
*متولیان سیاست خارجی کشور باید به این پرسش پاسخ دهند، چرا به ‌رغم اتهامات به ایران در رابطه با حمایت از روسیه در جنگ اوکراین و هزینه‌هایی که در این رابطه متحمل شده‌ایم، همچنان با وقاحت روسی در رابطه با جزایر سه‌گانه روبه رو هستیم؟
*دستگاه سیاست خارجی باید پاسخ دهد، بعد از تیرماه امسال که روس‌ها با امارات درباره جزایر سه‌گانه همراه شدند، چه اقداماتی باید انجام می‌داده و نداده‌اند تا بار دیگر روس‌ها به خود اجازه تکرار چنین اشتباهی را ندهند؟
*اینکه امارات در سال جاری بیش از هر زمان دیگری تلاش کرده، موضوع جزایر سه‌گانه را در صدر دستورکارهای سیاسی منطقه قرار دهد، تا حدود زیادی به انفعال دستگاه سیاست خارجی کشورمان مربوط می‌شود؛ انفعالی که منجر به همراه شدن «شرکایی» همچون روسیه و چین با ادعاهای امارات شده است
*نتیجه چنین انفعالی این بوده که روسیه و چین به این جمع بندی رسیده‌اند که همصدا شدن با زیاده خواهی‌های امارات برای آن‌ها هزینه‌ای نخواهد داشت، به ویژه برای روس‌ها که چنین ادراک کرده‌اند تحت هر شرایطی کمک‌های ایران را دریافت می‌کنند؛ حتی اگر اقدامات آن‌ها در مغایرت کامل با تمامیت ارضی ایران باشد!
*وقت آن رسیده است که دستگاه سیاست خارجی کشور از این انفعال هزینه‌زا خارج شود تا هم امارات را در رابطه با جزایر سه‌گانه یک گام عقب‌تر براند و هم به کشورهایی همچون روسیه نشان دهد که بازی با منافع ملی و تمامیت ارضی ایران برای گرفتن امتیاز از اعراب، هزینه دارد و قابل تحمل نیست!