اقدام جمیله علم الهدی از چند منظر قابل بررسی است . او که چندی پیش طرح نامش به عنوان بانوی اول جنجالی شد، اکنون خود را در جایگاه نگارش نامه به همتایان اروپایی اش می‌بیند و می‌خواهد در مسیر تلاش برای پایان جنگ غزه نامی از او باشد. از سوی دیگر نامه نگاری او به همسران ۴ رئیس جمهور اروپایی به نوعی یادآور نشست زنانی بود که در تهران برگزار کرد و مرزبندی‌هایش سبب انتقاداتی شد‌ .

*بانوی اول نمایی است؟

این نامه در داخل کشور واکنش‌های متفاوتی داشت به عنوان نمونه عبدالرضا داوری، فعال سیاسی رسانه‌ای که مشاور سابق احمدی نژاد در واکنش به نامه جمیله علم الهدی به همسر امانوئل مکرون نوشت: نامه جمیله علم الهدی به بریژیت مکرون از عجایب روزگار است، وقتی می‌دانیم، بریژیت مکرون با شوهرش به اسرائیل رفته، دستان نتانیاهو را فشرده و از او در سرکوب غزه و فلسطینیان حمایت کرده است. این همه تلاش برای بانوی اول نمایی، آنهم با مواضع شاذ، یعنی چه؟!

*آفرین خانم علم الهدی

برخی هم به ستایش علم الهدی پرداختند مانند محمدحسین قدیری‌ ابیانه که با اشاره به نامه جمیله علم‌الهدی همسر رئیس جمهور به همسران روسای ۴۰ کشور اروپایی گفت: همسر رئیس جمهور کار بسیار درستی انجام داده و کار اشتباه را کسانی می‌کنند که می‌گویند چرا وی چنین نامه‌ای به همسران روسای جمهور کشورهای اروپایی نوشته است. من به خانم علم‌الهدی برای انجام چنین کاری آفرین می‌گویم و به اعتقاد من هر کسی باید بتواند این موضوع را با همتایان خودش مطرح کند. این فعال سیاسی اصولگرا عنوان کرد: به عنوان مثال رئیس مجلس به روسای مجالس، اساتید به اساتید، دانشجویان به دانشجویان، روسای دانشگاه‌ها به روسای دانشگاه‌ها و سازمان‌های حقوق بشری ایران به سازمان‌های حقوق بشری باید چنین نامه‌هایی بنویسند. قدیری‌ ابیانه ادامه داد: یکی از اقداماتی که باید صورت بگیرد این است که باید نامه‌هایی به کسانی نوشته شود که در جوسازی و در ارتباط با مهسا امینی موهای خود را تراشیدند و موضع گرفتند و باید به آنها بگویند چرا درباره چنین موضوعی موضع گرفتند اما درباره کشتار صدها زن و کودک بی‌دفاع در غزه سکوت کرده‌اند؟ چرا دولت شما از رژیم صهیونیستی حمایت کرده و چرا برای آنها سلاح ارسال کرده است.برخی اقدامات و اظهارات جمیله علم الهدی حاشیه ساز است اما او تمایل به تداوم مسیر خود دارد‌ هنوز زمان زیادی از این اظهارات علم الهدی نگذشته است :«در برخی از رشته‌های دانشگاهی ما، دانشجو موقع ورود به رشته چند سوره قرآن را حفظ است و زمانی که می‌خواهد برود کاهل نماز می‌شود» که واکنش‌های زیادی داشت به عنوان نمونه عباس عبدی به او گفت: «نهاد دین فقط آموزش حوزوی نیست، بلکه حضور اجتماعی و میدانی عاملان این نهاد است. پس دنبال فشار بیشتر به نهاد آموزش نرویم. در پی بهبود نهاد دین باید بود.» و محمد مهاجری، فعال سیاسی اصولگرا که به علم الهدی پاسخ داد: «خانم جمیله علم‌الهدی در اظهاراتی متفاوت از سایر سخنانش که معمولا جنجال‌آفرین می‌شود، نکته مهمی را مطرح کرده که نقطه عزیمت است برای ورود به مقوله‌ای که دغدغه جامعه متدین به شمار می‌آید. او گفته است برخی رشته‌های دانشگاهی باعث کاهل‌نمازی دانشجویان می‌شود. او برای نمونه به دانشجویانی اشاره می‌کند که در ابتدای ورود به دانشگاه، حتی حافظ بخشی از قرآن بوده‌اند، اما بعد از فارغ‌التحصیلی از دین فاصله گرفته‌اند. هر چند به نظر می‌رسد نتیجه‌ای که او گرفته (یعنی ضعیف شدن دین به خاطر ورود به دانشگاه یا تحصیل در رشته‌های خاص) مبنای علمی درستی ندارد، اما روایتی که از دینداری جامعه دانشجویی بیان کرده قرین صحت است. واقعیت این است که دین‌گریزی جامعه و جوانان هر چند قابل فهم باشد، اما در فضای کشور با این حجم از تبلیغات رسمی و غیررسمی و نیز وفور مناسک مذهبی در هیئات و مساجد قابل انتظار نیست».

در بررسی اقدامات و اظهارات علم الهدی باید به آنچه روزنامه جمهوری اسلامی نوشته بود، توجه کرد که چالش بانوی اول را مطرح کرده است: نوشت:سخنان همسر رئیس ‌جمهور در مورد مصداق بانوی اول با واکنش‌های بسیاری روبه‌رو شد. این واکنش نشانگر حساسیت بالای جامعه در مورد رفتار و عملکرد مسئولان می‌باشد.خانم علم‌الهدی شاید با نیت فروتنی آن سخن را گفته باشد، ولی روح نهفته در آن جملات جامعه را برآشفت.در ادامه این مطلب آمده است؛

احتمالا  علاقه نسبت به تعبیر بانوی اول به کتاب خاطرات «میشل اوباما» با عنوان becoming«شدن» باز می‌گردد که خانم علم‌الهدی طبق آنچه ازخود ایشان نقل شده آن را مطالعه کرده‌اند. در فرهنگ آمریکا همسر رئیس جمهوری به دلیل حقوق و اختیاراتی که پروتکل‌های قانونی و سیاسی برای همسران رؤسای جمهور وقت قائل می‌شوند با عنوان تشریفاتی بانوی اول خوانده می‌شود.در این خاطرات خانم میشل اوباما به دلیل ویژگی‌های شخصیتی که در این خاطرات ذکر شده و همچنین تنها زن سیاه‌پوستی است که در تاریخ آمریکا از این اختیارات بهره‌مند شده و به خوبی از آن استفاده کرده، توانسته چهره قدرتمند تأثیرگذاری از خود به خوانندگان ارائه دهد.خانم علم‌الهدی نیز همان زمانی که این خاطرات را مطالعه کردند - که با همسر رئیس‌ جمهور شدن شخص ایشان هم همزمان بود - همچون سایر خوانندگان تحت تأثیر قرار گرفتند و همان زمان گفتند آقای رئیسی به ایشان پیشنهاد کرده‌اند که خوب است همسر رئیس ‌جمهور ایران هم خاطرات خود را بنویسند که حتماً هم بهتر از خاطرات خانم میشل اوباما خواهد بود.

قدیری‌ ابیانه: باید نامه‌هایی به کسانی نوشته شود که در جوسازی و در ارتباط با مهسا امینی موهای خود را تراشیدند و موضع گرفتند و باید به آنها بگویند چرا درباره چنین موضوعی موضع گرفتند اما درباره کشتار صدها زن و کودک بی‌دفاع در غزه سکوت کرده‌اند؟ چرا دولت شما از رژیم صهیونیستی حمایت کرده و چرا برای آنها سلاح ارسال کرده است

*همسران روسای جمهور سابق چه کردند؟

همسر شهید رجایی:

عاتقه صدیقی، همسر محمدعلی رجایی را می‌توان به‌عنوان سیاسی‌ترین همسر رئیس‌جمهور دانست که در مقاطعی از تاریخ جمهوری اسلامی پست سیاسی هم داشته است. او که پیش از انقلاب فعالیت سیاسی داشته و عضو انجمن اسلامی معلمان بوده است؛ در جریان مبارزات منتهی به انقلاب همراه همسرش بود و در ستاد استقبال از امام خمینی(ره) هم حضور داشت. در دورانی که همسرش نخست‌وزیر و سپس رئیس‌جمهور شد، فعالیت سیاسی را در قالب همان انجمن اسلامی پیگیری می‌کرد اما پس از شهادت همسرش، تصمیم گرفت فعالیت سیاسی‌اش را از حضور در انجمن اسلامی فراتر برده و پا به عرصه سیاسی کلان‌تر بگذارد. در میان دوره‎ مجلس اول از حوزه انتخابیه تهران راهی مجلس می‌شود و به مدت ۱۱ سال در دوره‌ اول تا سوم در پارلمان حضور داشت اما برای چهارمین دوره مجلس توسط شورای نگهبان ردصلاحیت شد تا ادامه فعالیتش در همان انجمن اسلامی خلاصه شود. او هرچند طی سال‌های پس از نمایندگی در مجلس دیگر در مناصب قدرت حضور نداشت اما فعالیت سیاسی را ترک نکرد و به‌عنوان منتقد وضع موجود اظهارنظرهایی را داشت.

*همسر آیت‌ا... هاشمی

نام عفت مرعشی، همسر اکبر هاشمی‌رفسنجانی در بین همسران رؤسای جمهور یکی از پرتکرارترین نام‌هاست؛ به‌گونه‌ای که در تمام جلدهای کتاب خاطرات هاشمی‌رفسنجانی، ردپا و نامی از او وجود دارد؛ به‌عبارتی او چهره‌ای است که هم در دوران ریاست‌جمهوری و ریاست همسرش بر مجمع تشخیص مصلحت نظام مطرح بوده و هم پس از آن نامش شنیده شده است و هاشمی جان خود را مدیون او می‌دانسته است. ۴ خرداد ۵۸ زمانی که اعضای گروه فرقان قصد ترور هاشمی‌رفسنجانی را داشتند، مرعشی خود را سپر می‌کند و شوهرش را از مرگ نجات می‌دهد. هاشمی درباره آن واقعه گفته است: «موقع ترور، خود را روی من انداخت و جان خود را سپر کرد و مرا نجات داد.» مرعشی در کتاب خاطرات، خودش را اینگونه معرفی کرده است: «مردم عزیز مرا اغلب با دو حادثه و دو روایت می‌شناسند. اول حادثه ترور همسرم در سال ۱۳۵۸ که در نجات معجزه‌وار ایشان صاحب نقش بودم و دوم حوادث تلخ بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری در سال ۱۳۸۸ و صحنه رای دادن در حسینیه جماران که جملاتی از من در رسانه‌ها انتشار یافت و بهانه‌ای برای تخریب همسر و فرزندانم توسط تندروها شد.»

*همسر سیدمحمد خاتمی

 زهره صادقی، همسر سیدمحمد خاتمی و خواهرزاده امام موسی‌صدر را می‌توان در بین افرادی دانست که در دوره ریاست‌جمهوری همسرش فعالیت سیاسی نداشته است. البته گفته می‌شود طی سال‌های ۷۶ تا ۸۴ او در معدود سفرهای خارجی همراه همسرش بوده، اما در این سفرها فعالیتی مانند عفت مرعشی نداشته است و حضورش تنها در حد دیدار با همسر رئیس‌جمهور کشور میزبان بوده است. آنچه درباره زهره صادقی می‌توان گفت این است که او بیشتر به کارهای فرهنگی و اجتماعی می‌پردازد و به جهان سیاست وارد نشده است. در ابتدای دوره ریاست‌جمهوری سیدمحمد خاتمی مؤسسه‌ای خیریه را برای کمک به دانش‌آموزان دختر مقاطع تحصیلی راهنمایی و دبیرستان با هدف حمایت از فرزندان ایتام راه‌اندازی کرد. پس از پایان دوره ریاست‌جمهوری همسرش، یکی از مهم‌ترین حرکات او در سال ۸۷ رقم زده شد؛ جایی که به‌دنبال حملات اسرائیل به نوار غزه، زهره صادقی به همسر امیر قطر نامه نوشت و خواهان فراخوان دولت‌ها و ملت‌ها برای حمایت از غزه شد.

*همسر محمود احمدی نژاد

در سال‌های ابتدایی ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد خبری از همسر او در رسانه‌ها و افکار عمومی نبود. به عبارت دیگر، تا پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری دوره دهم در سال ۸۸ اولین‌بار که نام اعظم‌السادات فراحی در رسانه‌ها شنیده شده، پیرامون نامه‌ای بود که او برای همسر حُسنی مبارک فرستاد و درحالی‌که دو کشور ایران و مصر رابطه دیپلماتیک با هم نداشتند؛ او از سوزان مبارک درخواست کرد که به همسرش توصیه کند تا از مردم فلسطین حمایت کند.

اما رسیدن انتخابات دوره دهم ریاست‌جمهوری موعدی شد تا او به صحنه آمده و فعالیت جدی خود را آغاز کند.او که در زمان مبارزات انتخاباتی در برخی تجمعات همراه همسرش بود، پس از انتخابات و ادامه فعالیت احمدی‌نژاد در دولت، عرصه فعالیت او گسترده‌تر از قبل شد و چهره‌ای را از همسر رئیس‌جمهور به نمایش گذاشت که پیش از این در ایران سابقه نداشت. علاوه بر اینکه در سفرهای خارجی از جمله سفر به نیویورک، همراه احمدی‌نژاد بود، پس از انتخابات سال ۸۸ به جمع زنان تصمیم‌گیرنده در شورای فرهنگی اجتماعی زنان (زیر نظر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی) پیوست؛ دیدارهای بین‌المللی او اوج گرفت و در برخی مجامع به‌عنوان همسر رئیس‌جمهور ایران سخنرانی می‌کرد.

*صاحبه عربی؛ همسر حسن روحانی

صاحبه عربی، همسر حسن روحانی را هم می‌توان در کنار زهره صادقی قرار داد که طی هشت سال ریاست‌جمهوری همسرش، فعالیت سیاسی و مدیریتی انجام نمی‌داد و تنها ردی که از فعالیت‌های او دیده می‌شود، حضور در برخی برنامه‌های فرهنگی و یا خیریه داخلی است که مشهورترین آن، همراهی او با همسران مقامات دولتی و سفیران خارجی مقیم تهران در مراسم افتتاحیه‌ بازارچه‌ خیریه‌ای در برج میلاد بود.

*آرمان ملی