با وجود تاکیدات و هشدارهای تند مسئولان و بویژه رئیس جمهوری بر تامین حقابه ایران از رود هیرمند و ازسوی دیگر پیگیری‌ها و رایزنی‌های متعدد وزارت امور خارجه مبنی بر احقاق حقابه اما هنوز رهاسازی آب هیرمند محقق نشده است.
حقابه ایران از رود هیرمند که تقریبا به مدت 2 سال توسط حاکمان افغانستان از ایران سلب شده هنوز مورد انتقاد مردم و مسئولان کشور قرار دارد و با اینکه داده‌های ماهواره‌ای بر وجود منابع کافی آب در پشت سد کمال خان صحه می‌گذارند اما طالبان با این بهانه که خشکسالی‌های اخیر مانع رهاسازی آب شده و اساسا آبی پشت سد نیست از دادن حقابه ایران طفره می‌روند.
موضوع حقابه ایران از رود هیرمند بارها مورد تاکید مقامات عالی ایران قرار گرفته و در تازه‌ترین اظهارات، وزیر نیرو به عدم پیشرفت مذاکرات حقابه هیرمند اعتراض کرده واعلام نمود: ذره‌ای از حقابه ایران از هیرمند کوتاه نخواهیم آمد.
علی‌اکبر محرابیان با تاکید بر حقابه هیرمند، گفت: انتقال آب از آبخوان دشت تهلاب می‌تواند بخشی از نیاز سیستان و بلوچستان را تامین کند.
وی که در حاشیه مراسم رونمایی از پیشخوان رصد منابع آب کشور سخن می‌گفت،در مورد حقابه ایران از رود هیرمند، افزود: با وجود رایزنی‌های متعدد در باره رهاسازی آب این موضوع هنوز محقق نشده است.
وی ادامه داد: رئیس جمهوری تاکید بر این موضوع دارد و از همه مسئولان درخواست کرده‌اند که به این مهم توجه داشته باشند. وزیر نیرو افزود: با وجود تحقق نیافتن حقابه اقدام‌های لازم را برای تامین آب انجام می‌دهیم.
محرابیان مهم‌ترین اقدامات را انتقال آب از آبخوان دشت تهلاب سیستان و بلوچستان برشمرد و گفت: آبخوان تهلاب، آب زیادی دارد و می‌تواند بخشی از نیاز این استان را تامین کند. وی اقدام بعدی را انتقال آب از دریای عمان عنوان کرد و گفت: این کار به سرعت درحال اجرا است.
وزیر نیرو گفت: حقابه جمهوری اسلامی ایران یک حق قانونی است که قدمی از این حق عقب‌نشینی نخواهیم کرد و افغانستان متعهد به پرداخت آن است.
محرابیان ادامه داد: متاثر از رها نشدن حقابه هیرمند که مطالبه 2ساله است، مشکلات آب در سیستان به وجود آمده؛ ولی برخلاف وصول‌نشدن این حقابه طرح‌هایی در 3 سطح اضطراری، میان‌مدت و بلندمدت در دستور کار قرار گرفته است. تامین آب شرب بهداشتی از منابع دیگر با آب‌شیرین‌کنی در دستور کار است.
وزیر نیرو گفت: دولت مصمم است تا شهر به شهر و روستا مسئله آب را حل کند، در این راستا طرح جهاد آبرسانی را داشتیم که امروز با 40 درصد پیشرفت در 2 سال افتتاح شده است. محرابیان در ادامه از ورود پساب به بورس انرژی خبر داد و گفت: هفته‌های آینده شاهد گشایش این تابلو در بورس خواهیم بود. وی ادامه داد: تبصره 8 قانون بودجه 1402 تامین آب شرب برای صنایع پیش‌بینی کرده که وزارت نیرو می‌بایست از طریق استفاده حداکثری از پساب بهداشتی و همچنین آب دریا، آب صنایع را تامین کند.
وزیر نیرو افزود: این موضوع این امکان را به وجود می‌آورد که منابع آب بیشتری را در اختیار صنایع قرار دهیم و صنایع نیز بتوانند تولید بیشتری داشته باشند. محرابیان کرد: طبق برآوردهای صورت‌گرفته این موضوع می‌تواند بیش از 2 میلیارد مترمکعب آب را برای صنایع تامین کند و صنایع آب‌بر نیز موفق به اجرای طرح‌های خود شوند. وی گفت: علاوه بر این از طریق آزادسازی پساب می‌توان نیاز مناطق دیگری که نیاز به آب شرب را دارند را تامین کرد.
وزیر نیرو ادامه داد: براساس قانون می‌بایست شرایط رقابتی ایجاد شود و پیش‌بینی می‌کنیم از طریق بورس ظرفیت پساب بهداشتی در اختیار صنایع قرار گیرد. محرابیان گفت: اخیرا بانک جهانی گزارشی را درباره وضعیت دسترسی به تامین آب شرب در مناطق شهری و روستایی در کشورهای مختلف منتشر کرد که براساس این گزارش ایران در سطح جهان و منطقه در وضعیت ممتازی قرار دارد.
وی افزود: براساس این گزارش دسترسی ایران در آب شرب شهری 99.83 درصد و در مناطق روستایی بیش از 82 درصد ثبت شده است. و زیر نیرو گفت: متوسط دسترسی به آب شرب شهری در جهان 85 درصد و آب روستایی 59 درصد بوده همچنین در منطقه غرب آسیا دسترسی به آب شرب در بخش شهری 83 درصد و در بخش روستایی 69 درصد ثبت شده است.
گفتنی است پیشخوان رصد منابع آب کشور روز گذشته با حضور وزیر نیرو و با هدف جمع‌آوری اطلاعات به‌روز منابع آبی کشور رونمایی شد. پیشخوان رصد منابع آب کشور قادر است به صورت لحظه‌ای اطلاعات جامعی از منابع آب کشور را در حوزه‌های مختلف ثبت و تحلیل کرده و در اختیار مدیران و کارشناسان صنعت آب قرار دهد. از جمله اطلاعاتی که این سامانه در خود ثبت می‌کند، می‌توان به اطلاعات میزان بارش‌ها، میزان ذخایر سد‌های کشور، آخرین وضعیت منابع آب‌زیر زمینی و بیلان کلی منابع آب کشور اشاره کرد.
پیش بینی‌می‌شود با راه‌اندازی این پیشخوان امکان برنامه‌ریزی دقیق نسبت به منابع آب کشور برای مدیران آبی فراهم شود تا تصمیم‌گیری دقیق و هدفمندی در این حوزه با هدف استفاده بهینه از منابع محدود آب ایجاد شود.
کنترل برداشت‌های غیرمجاز از سفره‌های آب زیرزمینی
وزیر نیرو درمراسم رونمایی از پیشخوان رصد منابع آب کشور گفت: درحالی که سرانه آب شرب کشور تحت تاثیر عوامل مختلف مانند کاهش نزولات جوی کاهش معناداری پیدا کرده است، تقاضا برای برداشت آب به مراتب افزایش پیدا کرده که این وضعیت نیازمند مدیریت دقیق و مبتنی بر داده‌ها و اطلاعات به روز از وضعیت آبی کشور است.
علی‌اکبر محرابیان گفت: آب یکی از عناصر حیاتی رشد و توسعه کشورهاست که با توجه افزایش روز افزون تقاضای این عنصر حیاتی در جهان، ضرورت مدیریت هوشمندانه و دقیق آن بیش از پیش احساس می‌شود.
وزیر نیرو ادامه داد: در کشور ایران و در سال‌های پس از انقلاب اسلامی شاهد رشد و توسعه شتابانی در حوزه‌های مختلف هستیم که استمرار این روند توسعه بدون مدیریت مطلوب منابع آب امکان پذیر نخواهد بود. محرابیان اضافه کرد: به طور نمونه 45 سال پیش تعداد واحد‌های مسکونی کشور 5.7 میلیون واحد بود، اما اکنون بیش از 30 میلیون واحد مسکونی دارای اشتراک آب در کشور داریم که حکایت از افزایش قابل توجه نیاز به آب شرب در کشور است.
محرابیان با بیان اینکه در بسیاری از حوزه‌ها در دهه‌های گذشته شاهد رشد و توسعه بوده‌ایم، افزود: با این وجود سرانه آب کشور طی سال‌های گذشته به شدت کاهش پیدا کرده است و درحالی که سرانه آب ایران در 40 سال گذشته 3600 متر مکعب بود، سرانه آب شرب امروزه به کمتر از 1200 متر مکعب رسیده است.
وزیر نیرو در همین رابطه گفت: این یعنی درحالی است که تحت تاثیر عوامل مختلف مانند کاهش نزولات جوی سرانه آب شرب کشور کاهش معناداری پیدا کرده است، از آن سو تقاضا برای برداشت آب به مراتب افزایش پیدا کرده است که این وضعیت نیازمند مدیریت دقیق و مبتنی بر داده‌ها و اطلاعات به روز از وضعیت آبی کشور است.
محرابیان با تاکید بر اینکه اگر اطلاعات دقیق از وضعیت منابع آبی کشور داشته باشیم، می‌توانیم مدیریت صحیح‌تری را بر منابع آبی اعمال کنیم، تصریح کرد: در جلسات متعددی که پیرامون ضرورت‌ها و نحوه مطلوب و دقیق مدیریت منابع آبی کشور داشتیم، به این نتیجه رسیدیم که باید یک پیشخوان جامع از داده و اطلاعات آب کشور به صورت به روز و دقیق داشته باشیم که بتواند امکان مدیریت دائمی و پویا آب کشور را فراهم کند.
وی ضمن اشاره به اینکه سامانه پایش اطلاعات آبی کشور در واقع موتور تحلیل گر منابع آب کشور است، اضافه کرد: این سامانه به صورت پیوسته به روز‌رسانی می‌شود و آخرین اطلاعات و داده‌های آبی کشور را در حوزه‌های مختلف مانند شاخص منابع آبی، پوشش برف، وضعیت مخازن سد و... در اختیار مدیران کشور قرار می‌دهد. محرابیان در ادامه گفت: این سامانه همچنین با داده و اطلاعات دقیقی که از وضعیت منابع آب زیر زمینی کشور به ما می‌دهد، به ما اجازه می‌دهد در راستای جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز و حفظ سفره‌های آب زیر زمینی اقدامات مطلوب‌تری را در پیش بگیریم.
*جمهوری اسلامی