وزیر خارجه سابق کشورمان با حضور در کلاب هاوس، به سوالات و ابهامات متعدد درباره برجام، امنیتی سازان و ماجرای اتهام محور شرارت به ایران پاسخ گفت.
دکتر محمدجواد ظریف در بخشی از صحبت‌های خود گفت: من نماینده ایران در کنفرانس بن بودم؛ اما بدون شهید سلیمانی نمی‌شد آن حضور فعال را در کنفرانس بن مربوط به افغانستان را داشت.
وی در بخش دیگری یادآور شد: چه شد که بوش گفت محور شرارت؟ در ژانویه 2002میلادی (دی 1381)، دو هفته قبل از سخنرانی بوش، یک کشتی حامل سلاح برای عرفات در کرانه باختری توسط اسرائیل کشف شد؛ این کشتی "کارن ای" نام داشت، این واقعه باعث امنیتی‌سازی مجدد ازسوی اسرائیل شد.
ظریف گفت: در پایان دوره آقای خاتمی توانسته بودیم اجماع امنیتی علیه ایران را با مشکل مواجه کنیم اما آمدن احمدی‌نژاد همه‌چیز را تغییر داد.
ظریف در پاسخ به این سوال که چقدر مطرح کردن بحث هولوکاست در آغاز اجماع‌سازی علیه ایران نقش داشت، گفت: سخنرانی هلوکاست بسیار مهم بود زمانی که آقای عراقچی در آن جلسه حضور داشت و آقای احمدی‌نژاد در آن جلسه موضوع هولوکاست را مطرح کرد من به آقای عراقچی گفتم بیچاره شدیم. قبل از آن جلسه همیشه جلسات مربوط به اسرائیل در ضدیت با آن بود اما بعد از سخنرانی احمدی‌نژاد در جلسات فضای همبستگی با اسرائیل ایجاد شد. لذا این موضوع بسیار تاثیر گذاشت.
وی افزود: نکته بعدی اینکه وزارت خارجه در همه دنیا مجری است و فقط ممکن است در بخش‌هایی از تصمیم‌سازی نقش داشته باشد در ایران رهبری تمصمیم‌گیر است و آمریکا این مورد بر عهده رئیس‌جمهوری است. در دوران احمدی نژاد در هیچ موضوعی مورد مشورت قرار نمی‌گرفتم. رهبری به نظرات من علاقه داشتند و سعه صدر بیشتری داشتند.
ظریف اضافه کرد: تمام مذاکرات و صورت جلسات را برای رهبری می‌فرستادیم؛ ایشان هر وقت می‌خواستند نظر می‌دادند و هر موقع می‌خواستند نظر نمی‌دادند. این موضوع نیز مطرح شد که در متن برجام به این صورت نبود که کلمه به کلمه آن را موافقت کنند نه به این صورت نبود در آنجا که نیاز نبود با دانش خود مذاکره را پیش می‌بردیم و در آنجا که نیاز به مشورت و اجازه بود از رهبری اجازه می‌گرفتیم.
وی در ادامه گفت: در مذاکرات افغانستان اگر کمک شهید سلیمانی در پشت پرده نبود ایران نقش زیادی نمی‌تواند داشته باشد. درباره جنگ عراق سه دور با آمریکا مذاکره کردم که دو بار قبل از جنگ بود که همه آن با اجازه صورت گرفت. در همه این موارد بحث‌هایی که با آمریکا داشتیم، با سردار سلیمانی هماهنگ بودیم و رفاقت من با ایشان در این دو مذاکره افغانستان و عراق شکل گرفت. لذا حتما دستاوردهای بی‌نظیری داشتیم نه آنکه من مسئول مذاکرات بودم اما اعتقاد دارم قدرت و توان ما این است که با هماهنگی میان دیپلماسی و میدان دستاوردهای خوبی درباره این دو کشور داشتیم که متاسفانه در زمینه افغانستان همه آن دستاوردها از بین رفت.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با بیان اینکه مذاکره محلی برای قانع کردن طرف نیست، گفت: مذاکره برای گوش دادن و بررسی نقاط حساس طرف مقابل است که براساس نیازهای خود محور توافق را برجسته کنید. مذاکره برای اقناع طرف مقابل به وجود نیامده است. مذاکره‌کننده‌ای موفق است که بیشتر گوش دهد تا نقاط حساس را به وجود بیاورد و بعد براساس آن توافق کند. خیلی زمان طول می‌کشید که مکان و زمان مذاکره به توافق برسند و بعد مذاکره‌کنندگان 5 دقیقه درباره مسائل هسته‌ای صحبت کنند. در مذاکره باید محکم صحبت کنید و توقع نداشته باشید که طرف را قانع کنید. شما اگر هم بخواهید پیش‌دستی کنید که هر زمان حرف بزنید و آن نقاط را جمع کنید باید گوش کنید تا پیچیدگی را برطرف کنید.
ظریف در بخش دیگری گفت: آشنایی من با علیرضا اکبری در سال 1988میلادی (1367) و در سال‌های پایان جنگ بود. در سال 78 "سی‌تی‌بی‌تی" که در حوزه هسته‌ای بود، ایجاد شد که فضاسازی علیه این موضوع را آقای اکبری در محور وزارت دفاع آن زمان شکل داد و گسترش پیدا کرد که علیرغم نظر شخص رهبری بود. به هر حال این بازی از آن زمان شروع شد. علیرغم آنکه اعدام هیچ کس را دوست ندارم و اعدام ایشان را هم دوست ندارم اختلاف من و اکبری از CTBT شروع شد؛ او به شدت در وزارت دفاع آن زمان علیه CTBT صحبت و فضاسازی کرد. اکبری گفت من سردمدار مخالفت با CTBT بودم؛ پایه ریزی دعوای هسته‌ای از همین موضوع شروع شد.
وزیر خارجه سابق کشورمان در بخش دیگری خاطرنشان کرد: اگر می‌خواهید مبنای فکری برجام را ببینید که ما نوشتیم یا گروه بحران آمریکا به طرح من که در سال 2005میلادی (1384) در فرانسه بود، رجوع کنید. اگر آقای احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور نبود می‌توانست آن طرح به نتیجه برسد اما با تغییر شرایط و تاخیر زمانی دوباره شروع به مذاکره کردیم. آن زمان ما تحریم نبودیم و رشد ما 7 درصد بود اما رشد ما زمان آغاز مذاکرات منفی 7 درصد بود. آن هشت سال اعتقاد دارم شرایط بدی را بر کشور تحمیل کرد.
ظریف در بخش دوم که مربوط به دوران وزارت خود در دولت روحانی بود، گفت: دو واقعه که بحث هسته‌ای در ریاست آقای روحانی چگونه شروع شد وجود دارد که باید به آن توجه کنیم. بحث مذاکرات و انتخابات ریاست جمهوری است. در بحث مذاکرات مسقط یک سال قبل از آغاز دولت یازدهم و دوازدهم علیرغم مخالفت دبیر شورای عالی امنیت ملی و رئیس شورای امنیت با مجوز رهبری آغاز شد مذاکرات مسقط تابوشکنی بود که توسط برادر عزیزم دکتر صالحی انجام گرفت و علیرغم کارشکنی شدید جلیلی و مخالفت احمدی نژاد برگزار شد.
وی ادامه داد: دور دوم مذاکرات با حضور خاجی و برنز در مسقط شکل گرفت. دعوا بر سر غنی‌سازی بود. مذاکرات نهایت به توافق ژنو و بعد برجام رسید و شروع آن مربوط به یک سال قبل از دولت آقای روحانی بود.
ظریف تصریح کرد: نکته بعد انتخابات سال 92 است. هدف تحریم این بود که فاصله بین مردم و دولت بیاندازد تا مردم به حاکمیت فشار بیاورد تا به خواسته مردم تن دهد. هدف سیاسی تحریم به نوعی ترورسیم است تا فشاری به مردم و از آن طریق فشار به دولت بیاورد. اما در انتخابات سال 92 تروریسم اقتصادی نتوانست فاصله‌ای بین مردم و دولت بیاندازد و با حضور 73 درصدی مردم شکل گرفت و پشتوانه مردمی راه مذاکره را باز گذاشت. روحانی فرد با سابقه مذاکرات بود و اعلام کرد سیاست تعامل سازنده با جهان را دارد و در غیرامنیتی‌سازی ایران نقش داشت. یک هدف مذاکرات برداشتن تحریم بود اما هدف اصلی برجام شکست اجماع جهانی علیه ایران بود. این دو عامل را باید برای قبل از مذاکرات برجام در نظر بگیریم. بنابراین نظام قبل از دولت روحانی تصمیم گرفته بود که به این سمت برود. در شهریور 91 با دوستان اقتصادی برنامه‌ای پیش‌بینی کردیم که زمان به ضرر ما است چراکه تحریم‌ها تحول کیفی دارند و ایران از سال 2011 تا 2012 میلادی (1390 تا 1391) از بازار نفت جهان حذف شده بود.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: ما مذاکرات را در مسقط ادامه دادیم و چند دور مذاکره با آمریکایی‌ها داشتیم و در کنار آن مذاکرات با 5+1 را شروع کردیم. اولین شرط من برای موگرینی این بود که طرف مقابل من باید وزیر باشد. مذاکره به سطح وزرا رسید. طولانی‌ترین حضور وزیر خارجه آمریکا در خارج از کشور مربوط به دوره جان کری درباره مذاکره هسته‌ای بود. معاونین هم مذاکره می‌کردند که راهکار مذاکراتی داشته باشند. این حرکت اول بود که صورت گرفت.
ظریف در ادامه گفت: ما کل روند مذاکره را در همان جلسه اول پی‌ریزی کردیم. در دور اول مذاکراتی تصویر آینده مذاکره را طراحی کردیم. در دور دوم مذاکرات در جریان متنی که با ما توافق کردند فرانسه از کوره در رفت و گفت این توافق بدبخت‌ها است که ما با تلاش دوستان در نوامبر یعنی آذرماه 92 به توافق رسیدیم. تحت هیچ فشار زمانی نبودیم اما توافق صورت گرفت. ما در این مذاکرات اجازه غنی‌سازی را گرفتیم. خواهش می‌کنم تیترهای کیهان را بعد از توافق ژنو بخوانید. در این حد مطئن نبودند که غنی‌سازی را داشتیم اما حالا چطور گرفتیم. از ماه فوریه یعنی دی ماه و بهمن ماه مذاکرات برای رسیدن به برجام شکل گرفت که اولین ضربه را از روسیه خوردیم که روسیه به آمریکا گفت تمام نیاز نیروگاه بوشهر برای حیات را تضمین کردیم و آن را انجام خواهیم داد. اما طراحی ما این بود که براساس نیازهای ما باید انجام شود. این ضربه اول را خوردیم و متاسفانه حل این مشکل دشوار بود. من اعتقاد دارم ما باید با روسیه روابط راهبردی داشته باشیم. معتقدم وارد جهان پساقطبی شدیم و قطبی قرار نیست شکل بگیرد و چین تصمیم ندارد قطب شود و برنامه‌های خود را به شکل ماهرانه انجام داده است و می‌تواند مورد توجه و نمونه قرار بگیرد.
وی گفت: خیلی‌ها می‌گویند چرا درباره موارد دیگر مذاکره نکردید. در پاسخ باید بگویم سیاست علم امکانات است نه علم آرزوها. من علاقه داشتم درباره مسائل دیگر مذاکره می‌کردم اما امکانات همین بود. بنده با یک رای بودم. تصمیمی‌گیری در نهاد بالاتری صورت گرفته است، قرار نیست وزیر خارجه همه تصمیمات را بگیرد و همانطور که قرار نیست میدان همه تصمیم‌گیری‌ است. من این انتخاب را نداشتم راجع به همه موضوعات مذاکره کنم و فقط می‌توانستم راجع به مسائل هسته‌ای مذاکره کنم. من نظر خودم را داشتم اما سیاست، علم شدنی‌هاست و نه علم آرزوها. برخی در این دو روز به من حمله کردند که می‌گویم آرمان نداشته باشید که خیلی حرف بچگانه‌ای است.
وزیر خارجه سابق کشورمان گفت: ما تا فروردین 94 براساس دستورالعمل‌ها و خط قرمزهایی که داشتیم فقط در رابطه با مسائل هسته‌ای صحبت می‌کردیم و پس از آن وارد رفع تحریم شدیم. اتفاقا اعتماد به توانمندسازی ملت بود که ایران به یک قدرت تبدیل شد. این اعتماد به مردم بود. اگر دوستان قرار است به من حمله کنند توجه کنند که دارند برداشت نادرست از حرف‌های امام می‌کنند.
ظریف در ادامه گفت: الحمدلله مداح‌ها و امثال حاج محمود کریمی اینقدر انگلیسی‌شان خوب شده که می‌توانند بگویند ظریف زبان انگلیسی بلد نیست. هرکس بگوید در روابط بین‌الملل می‌توان تضمین گرفت، عوام است. اگر برجام خیانتی بدتر از ترکمنچای است، چرا آن را دور نمی‌اندازید؟ پاره کنید و دفنش کنید. ما دو سال است کاره‌ای نیستیم، هنوز دوستان به دنبال همان برجام هستند. هدف طائب رئیس سابق سازمان اطلاعات سپاه از ساخت گاندو، زدن من بود؛ فکر می‌کرد من نایاک را تاسیس کرده‌ام. اما نایاک هیچ ارتباط مالی با ایران ندارد. دوستان، عاشق ترامپ هستند و دوست داشتند او پیروز شود. می‌گویند یک دیوانه‌ای یک سنگی انداخته در چاه که صد عاقل نمی‌توانند درش بیاورند. اگر اینطور است چرا این عاقل‌های شما همچنان دنبال همان برجام هستند؟
وی در ادامه گفت: رقبای ما نگران این بودند که ما اجماع امنیتی‌سازی را شکست دهیم که سعودی‌ها هم خیلی نقش ایفا کردند و برای مدت شش ماه برجام را معطل کردند. آمریکا ابرقدرت نیست، گفتم اگر هر خواسته‌ای را داشته باشند می‌توانستند انجام دهند آمریکایی‌ها از هر فرصتی استفاده کردند تا امتیاز بیشتر بگیرند اما در آخر نشان دادیم برجام به شکلی نوشته شده که نمی‌توانند از آن خارج شوند.
ظریف تصریح کرد: هرجا هماهنگی وجود داشته موفق بودیم و بحث امنیتی و امنیتی‌سازی شکل نگرفته است. هر جا کمک کردیم تا قاب امنیتی‌سازی شکل بگیرد، ما موفق نبودیم. خیلی از اقدمات موشکی ممنوع نبوده و هیچ محدودیتی در برجام در حوزه موشکی نداشتیم.‌ ما در متن مذاکره طراحی موشک دارای قابلیت کلاهک هسته‌ای و عنصر اراده را وارد کردیم و بنابراین هیچ اقدامات غیرقانونی نداشتیم و اصرار کردیم آن را در داخل ثابت کنیم اما کسی ما را باور نمی‌کرد اما وزیر خارجه اسرائیل را قبول می‌کردند. در برجام هیچ ممنوعیتی در حوزه موشکی نبود اما کسی قبول نمی‌کرد
وزیر خارجه سابق کشورمان در ادامه گفت: من دوست ندارم درباره افراد در حوزه میدان صحبت کنم. میدان همان حوزه نظامی بود، یک انسجام داخلی مربوط به وزیر کشور، حوزه سیاست خارجی مربوط وزارت امور خارجه و حوزه امنیت مربوط به دبیر شورای امنیت است. این پنج رکن اعضای شورای عالی امنیت بود. این افرادی که حضور دارند باید توسط دبیرخانه هماهنگ شوند که دبیر شورای عالی امنیت ملی این هماهنگی را به وجود نیاورد. دبیر شورای عالی امنیت موظف بود که هماهنگی را به وجود بیاورد که در این موارد نقصان داشتیم که در آن ویس کذایی صحبت شد.
ظریف تصریح کرد: نکته بعدی اینکه در واقع این واقعیت وجود داشت که برجام زنجیر را از پای ما باز کرد و قرار نبود به ما دویدن یاد بدهد. امارات و سعودی‌ها در بانک‌ها شرکت‌های دانش‌بنیان سهام عمده خریداری کردند. قرار نبود برجام ما را وارد بازار جهانی کند اما با توافق برجام دو سال تورم پایین و رشد بالای اقتصادی را شاهد بودیم و متاسفانه بیشترین نقش را در برهم زدن برجام صدا و سیما ایفا کرد و حملات بسیار بدی انجام داد. بروید ببینید که امید را چه کسی شکاند که گاندو پرهزینه و کوچکترین آن بود.
ظریف تصریح کرد: من از چین گله‌ای ندارم چینی‌ها براساس منافع خودشان کار می‌کنند. من به شدت از برقراری با روابط سعودی حمایت می‌کنم اما با چشمانی باز. ما جلسه شورای عالی امنیت ملی را در همان زمان حمله به سفارت عربستان داشتیم. یکی از موارد نادری که بود آقای جلیلی مخالف حمله به سفارت بود و اجماع و موافقت آقای جلیلی باعث شد که این موضوع را کنترل کنیم. به جد یقین دارم اگر این اتفاق نمی‌افتاد، در شرایط بسیار بهتر می‌توانستیم روابط با عربستان را بهبود دهیم.
وزیر خارجه سابق کشورمان اضافه کرد: به هر حال یک روز باید جزئیات حوادث حمله به سفارت سعودی مشخص شود. این که در شورای عالی امنیت ملی که بالاترین رکن کشور است مخالفت می‌کند و باز هم چنین اتفاقاتی می‌افتد که کاملا برخلاف منافع ملی است باید یک روز روشن شود. اگر این حمله صورت نمی‌گرفت خیلی زودتر و در شرایط بهتر می‌توانستیم روابط مان با سعودی را بهتر کنیم
وی در ادامه گفت: در اردبهشت 98 یعنی زمانی که تحریم ترامپ علیه ایران عملیاتی شد، عمران خان به ایران آمد به ایشان پیشنهاد کردم ما باید اعلام کنیم اگر اتحادیه اروپا منافع ما را در برجام تامین نکند، در آن حدی که توافق کرده ایران ظرف مدتی از NPT خروج می‌کند و نامه خروج از این معاهده را به دبیر کل ارائه کردیم و این امکان وجود داشت و طراحی آن را بلد بودم که انجام دهم که اگر مذاکرات به نتیجه نرسید ظرف مدتی مذاکرات را طولانی کنیم. آقای روحانی با پیشنهاد موافقت کرد اما شرط، مذاکره با همه از جمله آمریکا بود که اگر سه ماه مذاکره به نتیجه نرسید برجام را اجرا کنیم. اما در جلسه شورای عالی امنیت ملی با این پیشنهاد مخالفت شد. پیشنهاد دیگری مطرح شد که الان جای آن نیست وارد آن شوم. پیشنهاد از طرف من بود و تنها راهکار مذاکراتی همان بود که اعضای شورای عالی این موضوع را غیرعقلانی دانستند و می‌گفتند ظریف تندرو و انقلابی شده اما نتیجه نگرفت.
ظریف در ادامه گفت: ترامپ می‌خواست من را در فرانسه ببیند، اما من اجازه ملاقات نداشتم. سناتور نزدیک به ترامپ گفت آقای ترامپ شما را به دفتر رئیس جمهور آمریکا دعوت کرد. در یکی از دیدارهایی که داشتیم جان کری گفت آقای ترامپ از شما دعوت کرده که دیداری با ایشان در اتاق لوزی داشته باشید. من می‌دانستم دیدار با ترامپ برای من می‌توانست یک خودکشی سیاسی باشد. اما من حاضر بودم این کار را انجام بدهم ولی باید هماهنگ می‌کردم. بعدها فهمیدم که درخواست من به سطوح بالاتر نرسید و در همان سطوح پایین مورد پذیرش قرار نگرفت. تحلیل من این بود که دیدار وزیر امور خارجه ایران با رئیس‌جمهوری آمریکا در این سطح طوری نیست که کسر شان برای کشور باشد. چون رئیس‌جمهور که دیدار نکرده و وزیر امور خارجه شرکت کرده است. من گفتم حاضر هستم این کار را انجام بدهم اگر موفق شدم که شانسی برای کشور خواهد بود و اگر هم که موفقیت حاصل نشد، باز هم حاضر بودم که توبیخ شوم.
وی تصریح کرد: مهم‌ترین عامل بازدارندگی کشور، مردم هستند که در جنگ، تحریم و انتخابات حضور داشتند. همه جا مردم بزرگترین پشتوانه نظام هستند. ما نباید فراموش کنیم مهم‌ترین عامل قدرت ما مردم هستند. بالاخره اینکه می‌گوییم مردم ولی نعمت ما هستند، شعار نیست. هرچه حضور مردم گسترده‌تر باشد، کشور قدرت بیشتری دارد. هیچ عاملی به اندازه حمایت مردم در حوزه مذاکره‌کننده قدرت نمی‌آفریند. اگر حمایت کم شود قدرت کم‌تری در چانه‌زنی داریم.
ظریف افزود: همیشه اصطلاحی هست که هیچ چیز در توافق نیست مگر این که همه چیز توافق شود. دوستانی که می‌گویند آن توافق نهایی نبود، درست می‌گویند، چون تقریبا از دور سوم دیگر هیچ دستور‌العمل جدی وجود نداشت که آقای عراقچی به نتیجه برسانند. ضمن این‌که من هم از هیات تطبیق حذف شده بودم و آقای عراقچی مجبور بودند همراه آقای صالحی این کار را انجام بدهند. ما از اسفند تلاش کردیم که راهکاری پیدا کنیم که آقای روحانی هم به این مسئله اشاره کرده بودند اما متاسفانه در شورای امنیت به نتیجه نمی‌رسید.
وی تصریح کرد: در مذاکرات درباره سانتریفیوژها هم ما هیچ سانتریفیوژی را معدوم نمی‌کردیم. اینها در حوزه هسته‌ای بود و هیچ امتیازی علاوه بر برجام نداده بودیم و گفتیم که با چه شرایطی به برجام برمی‌گردیم. خب اروپایی‌ها می‌خواستند همه سانتریفیوژها را معدوم کنیم ولی ما اصرار داشتیم که اصلا معدوم نمی‌کنیم. نهایتا گفتم که سانتریفیوژها را باز می‌کنیم و در صندوقی تحت نظارت آژانس قرار می‌دهیم. با وجود این که تعداد سانتریفیوژها خیلی بیشتر شده بود. به هر حال ترامپ آمده بود که برجام را نابود کند. در چنین شرایطی اولین فردی که به دلیل وابستگی به دفتر رهبری تحریم شد، من بودم. کسانی که ادعای حمایت از رهبری دارند هیچ کدام‌شان نه تحریم آمریکا هستند نه کانادا.
وزیر خارجه سابق کشورمان افزود: به هر حال در این وضعیت قرار بود که در اجلاس پنج به علاوه یک بیانیه بدهیم. تاریخ هم مشخص شده بود. البته طرف‌های مذاکره اصرار داشتند که مباحث منطقه‌ای هم مطرح شود ولی ما نپذیرفتیم. اقدامات فعلی که برای مذاکره انجام می‌شود، بسیار خوب است. اما این اقدامات برخلاف مصوبات مجلس است. این مذاکرات دفع شر می‌کند. اما اگر همان موقع مذاکرات انجام می‌شد، می‌توانستیم ما به ازا هم بگیریم.
ظریف در ادامه گفت:‌ ما با غربی‌ها توافق کرده بودیم که دو کلمه در متن برجام به کار نرود. یکی از آنها ممنوعیت بود و دیگری ساسپند (تعلیق). من در مجلس گفتم کلمه ساسپنشن نیست و این اشتباه از من بود. علتش هم این بود که ما به همه دوستانی که داشتند ضمائم برجام را مذاکره می‌کردند، دستورالعمل داده بودیم که از برخی عبارات استفاده نشود. در لحظات آخر مذاکرات برجام، نماینده اروپا گفته بود ما تحریم‌های ایران را برمی‌داریم، لغو می‌کنیم یا همان لیفت می‌کنیم اما تصمیمات اتحادیه اروپا که شامل چیزهای دیگری است را نمی‌توانیم لیفت کنیم تا زمانی که کل تحریم‌ها برداشته شود یعنی مثلا تحریم‌های نظامی تحریم‌های دیگری که براساس قطعنامه شورای امنیت تا 5 سال یا 8 سال بعد هم بود لذا ما این‌ها را ساسپند می‌کنیم و بعد لیفت می‌کنیم. متاسفانه معاونان من نیز این موضوع اروپایی‌ها را قبول کردند و به من هم نگفتند و هیچ ربطی هم به آمریکایی‌ها ندارد. براین اساس دوستانی گفتند که ظریف برجام را نخوانده است. اگر برجام خوب نبود چرا ترامپ نتوانست به هیچ بندی استناد کند وقتی که می‌خواست از برجام خارج شود؟ مثلا استناد کند و بگوید که بند 36 ایراد داشت و من از برجام بیرون آمدم. چرا جان بولتون نتوانست استناد کند؟ او که دوسال نماینده آمریکا در سازمان ملل بود.
وی در ادامه گفت: ما تلاش کردیم با افکار عمومی در ارتباط باشیم اما حجم حمله‌ها زیاد بود. در منبر امام حسین(ع) علیه من حرف می‌زنند‌. خیلی علاقمند به ارائه گزارش در فیسبوک بودم اما گروهی از افراد در زیر پست‌های من به مقدسات توهین می‌کردند تا این فضا را بسازند که اینجا صفحه مخالفین دینی است. این‌ها افرادی بودند که اگر آن‌ها را می‌دیدید فکر می‌کردید نماز شب‌شان ترک نمی‌شود‌.
ظریف تصریح کرد: هیچ اطلاعاتی از پشت پرده مذاکرات ندارم لذا من نمی‌خواهم قضاوتی کرده باشم اما آنچه از بیرون می‌بینم تصویر زیبایی نیست. به نظر من امکان رسیدن به توافق بهتر از برجام وجود ندارد. براساس چیزی که می‌گویند امروز امکانات بیشتری داریم و اگر می‌توانند بروند توافق جدیدی امضا کنند و امتیاز بیشتری بگیرند‌. توجیه کافی هم دارند چون آمریکا و اروپا به تعهدات خود عمل نکردند‌.اقدامات فعلی که برای مذاکره انجام می‌شود بسیار خوب است. اما این اقدامات برخلاف مصوبات مجلس است. این مذاکرات دفع شر می‌کند. اما اگر همان موقع مذاکرات انجام می‌شد می‌توانستیم ما به ازا هم بگیرم. اگر توافق بین‌المللی خوب نیست پس چرا شما می‌روید تبلیغ می‌کنید که برای نخستین بار در نظام بین الملل نایب رئیس مجمع عمومی شده‌ایم؟ البته کاش از طریق هوش مصنوعی بررسی می‌کردید و می‌دیدید که حداقل 9 بار این اتفاق افتاده است. دوبار که من خودم رئیس کمیته بودم که بالاتر از نایب رئیس است.
وی افزود:‌ شروط رهبری درباره برجام 9 مورد بود. رهبری این شروط را در نامه‌ای مرقوم فرمودند. ادعا داریم که همه این شروط را انجام داده‌ایم. اکثر شروط مربوط به این بود که آمریکا زودتر از ما اقداماتش را انجام بدهد. ما همه اقدامات را به رهبری منعکس کردیم و حتی مشکلات مربوط به چینی‌ها را منعکس کردیم. جایگزین را هم در این پروژه معرفی کردیم. رهبری فرمودند که هیچ تحریمی نباید در هیچ حوزه‌ای برقرار بماند. خب به‌دلیل اینکه مذاکره ما در حوزه حقوق بشر و موضوع تروریسم نبود، در موضوع برجام یک شرط گذاشتیم که هیچ تحریمی که با توجه به مذاکرات برجام رفع شده دیگر نمی‌تواند برگردد. برداشت بنده و آقایان روحانی و صالحی به عنوان سه مسئول که باید این شرایط را اجرا می‌کردیم این بود که همه شرط‌ها را اجرا کردیم. اما ممکن است برخی موارد از نظر ایشان در حد ایده‌آل نباشد.
ظریف گفت: یکی گفته است که یک دیوانه سنگی را داخل چاه انداخت که صد عاقل نمی‌توانند آن را در آورند، پس چرا شما عاقلان همچنان دنبال سنگ همان دیوانه می‌دوید. اگر برجام اینقدر خیانتی بدتر از ترکمنچای است، پاره کنید و دفنش کنید و بیندازید کنار، چرا اینقدر اشتیاق به احیای آن دارید؟ آنهاییکه کشور را به این روز کشیدند روزی محاکمه خواهند شد. میگویند ظریف خواب بود و ترامپ برجام را پاره کرد اگر بد بود چرا او از برجام خارج شد. ترامپ از توافق اب و هوا هم خارج شد اروپا هم خواب بود؟
وی افزود: برخی که می‌گویند من نتوانستم در برجام تضمینی بگیرم، اما کسی عوام است که بگوید در تعهد بین المللی می‌توان تضمین گرفت. بلکه مسئله این است که منافع خروج باید از مضرات آن کمتر باشد. خب مضرات خروج آمریکا بیشتر بود.
ظریف گفت: در دستور کار مذاکرات، آقای جلیلی از دزدی دریایی تا بحرین و سوریه وجود داشت در صورتیکه ما اجازه نداشتیم این موارد را بیان کنیم و راجع به موردی غیر از مسئله هسته‌ای صحبت کنیم. کلی طول می‌کشید راجع به زمان و مکان به توافق برسند. از مدیریت جهان تا سومالی مطرح می‌کردند. در مذاکرات هسته‌ای نیز دنبال اقناع طرف مقابل بودند، نه پیدا کردن نقاط مشترک، به همین دلیل به نتیجه نمی‌رسیدند.
وی در مورد پیوستن ایران به شانگهای هم گفت: نامه ورود ایران به شانگهای را در اردیبهشت ماه دریافت کردیم، این واقعیت است؛ می‌خواهید دستاورد سازی کنید، بکنید، نوش جان، اما خودتان باورتان نشود!
وزیر خارجه سابق کشورمان تصریح کرد: وضعیت کنونی من نشان‌دهنده این است که از هر چیزی دفاع نکردم و اگر از هرچیزی دفاع می‌کردم بعد از 40 سال یک دانشیار ساده در دانشگاه نبودم.
ظریف یادآور شد: خودم انتخاب کردم که در کلاب‌هاوس صحبت کنم، اما با توجه به پوشش برنامه در رسانه‌ها و انتشار آنلاین گفته‌هایم، باید بگویم: خدا به من رحم کند.